عباس مفیدی در نشست هم اندیشی «بررسی سازوکارهای وقوع بارش در ایران» که در آمفی تئاتر دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: بعضی‌ها با ویژگی‌های بارش‌های ایران ومنطقه خیلی آشنا نیستند و باعث یکسری اظهارنظرهایی می‌شوند که تشخیص صحت این صحبت‌ها برای جامعه کمی سخت شده است.
وی افزود: بارش از سمت مدیترانه با عمق ۵ روز به طور متوسط شکل می‌گیرد و می‌تواند کم و زیاد شود در داخل این سیستم کم فشاری که از مدیترانه یا محدوده دریای سرخ و سودان و گاها از عرض‌های بالاتر از کناره دریاری سیاه عبور می‌کند یک محدوده ای حدود ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر را به عنوان شعاعش تحت تاثیر قرار می‌دهد و در این محدوده ما بارش‌هایی خواهیم داشت.
استادیار اقلیم شناسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: این سیستم در دل خود در همان روز چهارم که می‌خواهد از شمال شرق رد شود می‌تواند توزیع بسیار متفاوتی از بارش ایجاد کند. خصوصیات جغرافیایی سرزمین ایران مانند دریاچه‌ها، دشت‌ها و... این را می‌تواند به شدت متفاوت کند.
وی با اشاره به اینکه نقاطی با بارش‌های خیلی بیشتر داریم که به توپوگرافی ما مربوط است، افزود: به عنوان مثال بارش‌ها در دامنه رو به باد زاگرس به ۱۰۰۰ میلی متر در سال می‌رسد درحالی که مقداری آنطرف‌تر در خوزستان و سمت بین‌النهرین از ۲۰۰میلی متر بیشتر نمی‌شود. اگر سرزمین صافی باشد تنوع اقلیمی آن هم کاهش می‌یابد ایران کشوری است که به شدت از نظر جغرافیایی پیچیده است.
مفیدی با توضیح اینکه در رابطه با سازو کارهای بارش متاسفانه جامعه خیلی کمتر به آن ورود کرده است، افزود: این مسئله باعث شده است که قبول کنیم ناگهان باید مثل شرق ترکیه بارش سالانه ۴۰۰ یا ۵۰۰ میلی متر بشود، در حالی که چنین شرایطی با توجه به ویژگی‌هایی که عنوان شد، بسیار پیچیده و سرزمین ما هم از این نظر بسیار متنوع است. حدود ۱۳ تیپ اقلیمی در ایران داریم و این تنوع در فصول مختلف باعث شده است همین میزان بارش کم هم تنوع زیادی داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه تغییر اقلیم چیزی نیست که بخواهیم درباره اثبات آن صحبت کنیم، افزود: این روزها هر مدیر و مسئولی گیر می‌کند تقصیر را گردن تغییر اقلیم می‌اندازد تا از حوزه مدیریت خود خارج کند و از زیر بار آن شانه خالی می‌کند مانند گردو غباری که در پاییز دچار آن بودیم، از این جهت نیاز است ادله‌های فیزیکی و ارتباطش با تغییر اقلیم را برای ما بیان کنند.
استادیار اقلیم شناسی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: تغییر اقلیم چیزی نیست که اتفاق نیفتاده باشد ولی اینطور هم نیست که فردا یک دفعه ببینیم دمای کل زمین ۵ درجه افزایش یافته است، ما در اقلیم تغییر زیاد داریم اما این تغییرات خیلی آرام و تدریجی است و ما نشانه‌هایش را می‌توانیم ببینیم. تغییر اقلیم در نتیجه یکسری واداشت های فیزیکی اتفاق می‌فتد. این تغییر ممکن است از خارج و یا داخل سیاره زمین باشد.
وی با بیان اینکه وقتی تغییر اقلیم در یک مقیاس بزرگ در سطح زمین اتفاق می‌فتد این واداشتهای فیزیکی نقش بزرگی بازی می‌کنند، ادامه داد: در حال حاضر نه خورشید تغییر کرده و نه آتشفشان بزرگ و خاصی فوران کرده است، بنابراین آن چیزی که باعث تغییر اقلیم حال حاضر ما شده واداشتی است که به انسان برمی‌گردد.
استادیار اقلیم شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، گفت: از انقلاب صنعتی به بعد دی اکسید کربن به طور خاص و سوخت‌های فسیلی را افزایش دادیم و در آن سامانه اقلیمی زمین بحث گازهای گلخانه‌ای و اثر آن باعث شده است تا دمای کلی زمین خیلی آرام و تدریجی بالا رود و واداشت این اتفاق به انسان برمی‌گردد. واداشتی که از جانب فعالیت‌های انسانی است را می‌توان کنترل کرد ولی واداشت خورشید، آتشفشان و... در کنترل ما نیست.
وی با اشاره به اینکه تغییراتی که در مقیاس جهانی اتفاق می‌افتد اثرات تغییر اقلیم است، افزود: ولی در مقیاس کوچکتر برای تغییر اقلیم در ایران نمی‌توانیم فقط دریاچه ارومیه و پریشان را جدا کنیم این مسئله با آن چهارچوب نمی‌خواند چون تغییر اقلیم، کل یک منطقه را تحت تاثیر قرار می‌دهد نه فقط دریاچه ارومیه را.
مفیدی بیان کرد: اقلیم باید تغییر کند این در ذاتش است، انسان می‌خواهد زمین همینطور که درحال حاضر وجود دارد باقی بماند باید بگویم که در طی دوره‌های مختلف زمین شناسی اقلیم تغییر کرده و در آینده هم تغییر خواهد کرد. سامانه زمین با آن ترکیبی که دارد و آن واداشتهایی که به آن وارد می‌شود در زمان تغییر خواهد کرد. ما نمی‌توانیم اقلیم را نگه داریم ولی سرعت تغییر آن را زیاد می‌کنیم و این دست انسان است.
چرا وقوع سیل و خشکسالی بیشتر شده است؟
استادیار اقلیم شناسی دانشگاه فردوسی مشهد درپاسخ به این پرسش که چرا وقوع سیل و خشکسالی بیشتر شده است، گفت: طبق شواهد و مدارک ماهواره‌ای از سال ۱۹۸۳ به بعد پوشش برف و یخ قطب شمال به شدت در حال کاهش است. در سال ۲۰۱۲ مقاله‌ای منتشر شد طبق بررسی آن‌ها همینطور که قطب شمال در حال گرم شدن است اختلاف دمای استوا و قطب در حال کاهش است این برای اقلیم شناس‌ها اهمیت زیادی دارد از این جهت که جریان‌های بزرگ مقیاسی که هرم‌های اقلیمی ما را رقم می‌زنند خیلی تابع شیب دمای قطب – استوا هستند.
وی ادامه داد: این پژوهش ثابت کرد همانطور که در ۲، ۳ دهه اخیر پیش می‌رویم این کاهش اختلاف دمای قطب-استوا باعث موجی‌تر شدن و کندتر شدن جریان‌های هوایی و به همین ترتیب باعث تغییر کل سیستم شده است و این سبب ماندگاری و نصف‌النهاری شدنشان شده. این مسئله روی خیلی از متغیرها و پدیده‌های جوی اثر گذاشته و مشخص شده است این موج تغییر شکل یافته که ساختار نیمکره شمالی از آن به شدت تاثیر می‌پذیرد باعث فراوانی موج‌های گرم، سرمای بیشتر، بارش‌های شدیدتر، خشکسالی‌های بیشتر و همه اینها می‌شود.
پروژه «هارپ» بر خشکسالی و خشکی دریاچه ارومیه تاثیری نداشته است
استادیار اقلیم‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص اثرگذاری پروژه «هارپ» بر خشکسالی و خشکی دریاچه ارومیه، با توضیح اینکه آن چیزی که اقلیم سطح را می‌سازد در لایه تروپوسفر اتفاق می‌افتد نه یونسفر، ادامه داد: وقتی می‌خواهیم یونسفر را تحریک کنیم هیچ سازوکاری برای اینکه جرم تروپوسفری را تحت تاثیر قرار دهد وجود ندارد و تا کنون هیچ مقاله و سند علمی درباره اینکه در یونسفر هرچقدر گرمایش ایجاد کنیم می‌تواند در تروپوسفر تحولاتی را ایجاد کند، موجود نیست. اگر سند علمی پیدا کنید که تغییرات یونسفر ویژگی‌های تروپوسفر را تغییر می‌دهد آن وقت می‌توان درباره هارپ صحبت کرد تاکنون هیچگونه سند و مدرکی وجود ندارد.
وی خاطرنشان کرد: لایه یونسفر ۸۰ کیلومتر بالای سطح زمین است اگر اثر بگذارد خشک و تر همه را می‌سوزاند؛ یعنی اگر آمریکا در آلاسکا یونسفر را هرگونه تغییری دهد نمی‌تواند هدفش را بگذارد روی شمال شرق ایران و گردو غبار آن منطقه را فقط افزایش دهد بلکه تروپوسفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد و این اول بلای جان خودش می‌شود.
مفیدی تاکید کرد: هر کشوری بخواهد این کار را بکند اول خودش ضرر می‌کند و برای مطالبی که در شبکه‌های اجتماعی ارائه می‌شود هیچ مستندات علمی وجود ندارد شاید در بحث‌های خاصی مانند باد خورشیدی وقتی وارد می‌شود در بحث نویزهایی که روی ماهواره‌ها ایجاد می‌کند و ژئومغناطیس زمین اینجا کاربردهایی دارد ولی اینکه جرم را در تروپوسفر بخواهد تغییر دهد اینها چیزهایی است که اتفاق نمی‌افتد و از این جهت پروژه هارپ را واقعا جدی نگیرید.
انتهای پیام
