میدان نفتی و گازی آرش، یکی از میدان های مشترک میان ایران، کویت و عربستان است که مدت زمان زیادی است بر سر آن اختلاف است. کشورهای عربستان و کویت، با طرح ادعاهایی مبنی بر مالکیت بیشتر در این میدان، سعی بر ایجاد تنش داشته اند که تاکنون موفق نلبوده اند. بسیاری از کارشناسان انرژی و خاورمیانه، مطرح کرده اند که بخش بزرگی از میدان آرش به ایران تعلق دارد و ادعاهای کویت و عربستان، پوچ و بی ارزش است. این میدان نفتی و گازی به علت منابع سرشاری که دارد، سبب شده است تا طمه به سراغ کویت و عربستان بی آید.
محمد پارسا نجفی کارشناس خاورمیانه، در ارتباط با بحث مشکلات میدان نفتی و گازی آرش به خبرنگار گسترش نیوز گفت: در ارتباط با اینکه میدان گازی و نفتی آرش به ایران تعلق دارد، هیچ شکی وجود نخواهد داشت. دولت کویت از چندین دهه قبل، ادعا هایی را درباره این میدان مطرح کرده و تصمیم داشت نام این میدان را عوض کند. باید گفت که در آن زمان هیچ نامی از عربستان برده نمی شد که در میدان گازی و نفتی آرش سهم داشته باشد.
نجفی ادامه داد: کشورهای ایران و کویت، قبل و بعد از انقلاب، چندین مذاکره را درباره این میدان انجام داده اند که این گفت و گوها و مذاکرات به هیچ توافقی منجر نشد. اما در سال های اخیر، عربستان سعودی ادعاهایی را مبنی بر مالکیت در میدان گازی آرش مطرح کرده است. حتی اگر ما بخواهیم یک خط واسط را در نظر بگیریم، باید گفت که بیش از ۴۰ درصد از میدان آرش، به ایران تعلق دارد. باتوجه به اینکه ایران بیشترین ساحل را در خلیج فارس دارد و همچنین از قدمت بالایی برخوردار است، ادعاهای عربستان و کویت، خالی از معنا خواهد بود.
وی افزود، میدان نفتی و گازی آرش اهمیت بسیار بالایی دارد و همچنین سرشار از منابع مهم نفت و گاز است که همین امر سبب شد تا طمع کویت و عربستان بر انگیخته شود که در این زمینه ادعای مالکیت داشته باشند. باید به این نکته توجه کرد که کویت و عربستان، از طرف ایالات متحده حمایت می شوند و این دولت ها به تنهایی قادر به مطرح کردن این ادعاها نبوده نیستند.
این کارشناس خاورمیانه عنوان کرد: اگر سیاست خارجی ایران، یک سیاست فعال و قدرتمندی بود، هرگز چنین اتفاقاتی رخ نمی داد که عربستان و کویت بخواهند در میدان آرش ادعای مالکیت داشته باشند. در بحث سیاست خارجه، ۲ نکته مطرح می شود که اولین آن کم کاری وزارت خارجه است که در سال های اخیر به مسئله میدان آرش نپرداخته است. دومین بحث این است که فشار های کافی به آمریکا و انگلیس وارد نکرده ایم. یعنی اگر فشارهای کافی به آمریکا و انگلیس وارد می کردیم، از منافع ایران، راحت تر می توانستیم دفاع کنیم.
وی درباره اینکه واکنش ایران در مورد این ادعاها چه می تواند باشد و یا اینکه آیا ایران باید طرح شکایت را در دادگاه های بین المللی پیگیری کند یا خیر اضهار کرد: انسان عاقل برای استفاده از مال خود که دسترسی به آن دارد، نیازی به طرح شکایت ندارد. همین مسئله درباره کشورها هم صدق می کند و باید گفت که حکومت ایران دارای قدرت کافی برای استفاده از منابع زیر بستر خلیج فارس به ویژه میدان نفتی و گازی آرش است. برای استفاده از این منابع هیچ نیازی به اجازه از کشورها و نهادهای بین المللی نداریم. در عرصه بین الملل، قدرت حکمفرما خواهد و این قدرت است که تعیین و تکلیف خواهد کرد. اگر ایران از اهرم های فشار خود استفاده کند، قطعا می تواند به تمام اهداف خود برسد و هیچ کس نمی تواند مانع دستیابی ایران به منافع خود شود.
نجفی ادامه داد: چنین موضوعی، بستگی به نوع رفتار ایران دارد و اگر ایران از موضع قدرت با کشورهایی مانند عربستان، کویت و آمریکا برخورد کند، قطعا می تواند از منافع ملی حمایت و حفاظت کند. مهم آن است که باید اهرم های فشار ایران در برابر آمریکا را بشناسیم و از آن ها علیه آمریکا استفاده کنیم. همانطور که مطرح شد، کویت و عربستان، به پشتوانه آمریکا، ادعاهایی را درباره میدان آرش مطرح کرده اند. هرجا که ایران از موضع قدرت وارد شد، توانست امنیت و منافع خود را حفظ کند و هرکجا که تلاش کرده است به شعارهای بی معنی مانند حقوق بین الملل که وجود خارجی ندارد، توجه کند، منافع خود را از دست داده است. مصداق بارز چنین موضوعی را می توان برجام نام برد. هرکجا ایران از موضوع قدرت وارد شد، به منافع خود رسید.
این کارشناس خاورمیانه در ادامه این گفت و گو به خبرنگار گسترش نیوز گفت: بزرگ ترین اهرم فشاری که ایران در دست دارد و شاید چنین فرصتی برای سایر کشورها وجود نداشته باشد، بستن تنگه هرمز است. منظور از بستن تنگه هرمز این است که مانع از صدور نفت و گاز و سایر منابع به بازارهای جهانی شویم. این بزرگ ترین مزیت سرزمینی ایران است که می تواند امنیت ایران را برای صدها سال تامین کند. یعنی اگر ایران تحدید کند و این تحدید خود را عملی کرده و تنگه هرمز را ببند و مانع از صدور انرژی به بازار جهانی شود، بزرگ ترین فشار را به ایالات متحده و کشورهای بزرگ اقتصادی وارد کرده است. باید گفت که اگر چنین اتفاقی بی افتد، مجبور می شوند به خواسته های ایران تن دهند.
وی افزود: حداقل اتفاقی که می تواند با بستن تنگه هرمز رخ دهد، لغو کامل تحریم ها، دیانت منابع سرزمینی ایران، دسترتسی ایران به پول های بلوکه شده و همچنین بهره مند شدن ایران از حقوق خود در میادین مشترک نفت و گاز است. نزدیک به ۲۵درصد نفتی که به بازار جهانی انرژی عرضه می شود از خلیج فارس می گذرد و توقف ناگهانی این مسئله می تواند بدترین شوک و جهش چندصد دلاری را در قیمت هر بشکه اعمال کند. البته لازم به ذکر است کشورهایی که به منابع دیگری دسترسی ندارد، با کمبود فیزیکی نفت رو به رو خواهند شد. کشورهای دیگری که با جهش شدید نفت مواجه می شوند مجبور هستند تا اوراق قرضه خزانه داری آمریکا را بفروشند و چنین موضوعی به معنای نابود شدن پایه پولی دلار در آمریکا است. اوراق قرضه خزانه داری آمریکا به جای پایه پولی دلار در جهان اعمال می شود و این مسئله دلار آمریکا را نابود می کند.
نجفی ادامه داد: باوجود چنین اتفاقی، آمریکا هم با مشکل جهش شدید قیمت انرژی مواجه می شود. باوجود آنکه آمریکا یکی از تولید کنندگان نفت است اما حدود ۵ میلیون بشکه نفت را در روز وارد می کند. زمانی که قیمت نفت جهش پیدا کند، واردات نفت به آمریکا با قیمت جهانی خواهد بود و این فشار بر مصرف کنندگان داخلی ایالات متحده وارد خواهد شد. اصولا جنگ تنگه ها، بدترین ضربه را به آمریکا و تمام قدرت های مطرح در زمینه سیاسی نظامی و اقتصادی مالی وارد می کند. شریان اقتصاد جهانی از تنگه ها عبور می کند که تنگه هرمز اصلی ترین آن است. آمریکا با سلطه ای که بر تنگه های دریایی دارد، توانسته بر اقتصاد جهان حکمفرما شود و در نتیجه آن دلار را به عنوان تنها ارز مطرح جهان تحمیل کند. در صورتی که اراده آمریکا در تنگه های دریایی شکسته شود، ضربه بسیار بزرگی به آمریکا وارد خواهد شد. باید گفت که آمریکایی ها نمی توانند چنین مشکلی را با ابزار نظمی حل کنند؛ چراکه مسدود شدن تنگه های دریایی به منظور جلوگیری از ورود و خروج کشتی های باری و تجاری است و نیروی نظامی خارجی نمی تواند تضمین کننده مسیر حرکت این کشتی ها باشد.
این کارشناس خاورمیانه گفت: نمونه آن را می توانید در منطقه باب المندب مشاهده کنید. یک گروه بسیار کوچک در یک کشور بسیار کوچک و با ابزار های ارزان قیمت، توانسته است مانع ورود و خروج کشتی های اسرائیلی شود. یمنی ها تمام تنگه باب المندب را نبسته و فقط تلاش کرده اند تا از ورود و خروج کشتی های رژیم صهیونیستی جلوگیری کنند. آمریکایی ها هم نتوانسته اند مانع این اقدام شوند و بخش هایی از این تنگه بسته خواهد ماند و حمله نظامی هم صورت نگرفت.
وی افزود: این مسائل به مراتب، قوی تر در باره تنگه هرمز می تواند اعمال شود. چراکه ایران به صورت کامل بر تنگه هرمز اشراف دارد و بخشی از حریم دریایی ایران محسوب می شود. همچنین قدرت نظامی ایران در حدی است که می تواند بستن تنگه هرمز را اجرایی کند. کشتی های تجاری و شرکت های دریانوردی و فعالان عرصه اقتصاد، از جنگ بیزار هستند و باید گفت ایران می تواند با بستن تنگه هرمز، اقداماتی را انجام دهد. اگر ایران تلاش کند از این ابزار قدرت به عنوان اهرم فشار استفاده کند، می تواند به منافع خود دست پیدا کند. چنین موضوعی امنیت ایران را برای سالیان طولانی، تامین خواهد کرد.
نجفی در ادامه این گفت و گو به گسترش نیوز گفت: چنین موضوعی به عنوان یک اعمال قدرت و پالس توانایی به تمام کشورهای جهان است تا منافع ایران به طور کامل تامین شود. در صورت وقوع چنین اتفاقی، بسیاری از مشکلات ایران که اکنون با آن در ابعاد امنیتی و اقتصادی و ... مواجه است، برطرف خواهد شد که یکی از آن ها لغو کامل تحریم ها و برطرف شدن مشکلات در میدان نفتی و گازی آرش است. تنگه هرمز یک ارزش فوق راهبردی برای برای تمام قدرت های جهان به ویژه قدرت های اقتصادی دارد و کسی نمی تواند اهمیت این مسئله را انکار کند. ممکن است عده ای مطرح کنند که این مسئله امنیت ایران را درگیر خواهد کرد و سبب خواهد شد تا به ایران حمله نظامی شود، اما باید تاکید کرد که مسدود شدن تنگه هرمز، امنیت ایران را تضمین خواهد کرد، چراکه هیچ قدرتی نمی تواند با حمله نظامی مانع از بسته شدن این تنگه شود.
وی افزود: زمانی که ایران تهدید به بستن تنگه هرمز کند و این موضوع را عملی کند، قدرت های جهانی از جمله آمریکا، می دانند که قادر به بازگشایی تنگه هرمز نخواهند بود. آمریکایی ها نمی توانند با ابزار نظامی وارد شوند و تنگه های هرمز را بازگشایی کنند. لازم به ذکر است که تجارت و اقتصاد از جنگ و درگیری فراری است و به محض آنکه یک اختلاف در تنگه های دریایی ایجاد شود، شرکت ها تصمیم می گیرند که ریسک عبور از منطقه را نپذیرند و هزینه های بیشتری را پرداخت کنند تا با امنیت کامل عبور کنند. ما می دانیم که درباره تنگه هرمز، هیچ جایگزینی وجود ندارد و این ۲۰میلیون بشکه ای که از تنگه هرمز به بازار جهانی صادر می شود، هیچ مسیر جایگزینی ندارد که در صورت مسدود شدن تنگه هرمز، بخواهند مسیر جایگزینی را انتخاب کنند.
نجفی در پایان گفت: باتوجه به آنکه ابزار نظامی به هیچ قدرتی نمی تواند در زمینه تنگه هرمز کمک کند، تمام قدرت های جهانی مجبور می شوند پالس قدرت ایران را دریافت کرده و از خواسته های ایران تمکین کنند. این خواسته های ایران، در ارتباط با منطقه گازی و نفتی آرش و لغو تمام تحریم ها صدق خواهد کرد.
