سازمان بورس ایران، بازار نوآفرین در فرابورس ایجاد کرده که شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها می‌توانند در آنها عرضه شوند.
این بازار دو تابلوی رشد و دانش‌بنیان دارد و می‌خواهد شرایط ورود شرکت‌های نوآور و استارت‌آپ‌ها را در بازار سرمایه فراهم کند. ایده تشکیل بورس تخصصی این شرکت‌ها حدود چهار سالی است مطرح می‌شود اما تا کنون محقق نشده بود.
شرکت‌های حاضر در این بازار می‌توانند از مزایای بازارهای اول و دوم فرابورس استفاده کنند که شامل معافیت مالیاتی، توثیق سهام، سهولت در تامین مالی از طریق ابزارهای بازار سرمایه و قابلیت معامله سهام است.
در حال حاضر ۱۰ شرکت دانش‌بنیان درخواست پذیرش در این بازار را داده‌اند که ۳ شرکت پذیرش شده و ۳۰ شرکت هم کاندیدای پذیرش هستند. همچنین حداقل سرمایه ثبت‌شده این شرکت‌ها باید ۱۰ میلیارد تومان باشد و حاکمیت شرکتی مناسبی نیز داشته باشند.
صورت‌های مالی آنها باید مطابق استانداردهای حسابداری باشد و لازم است و مجوز دانش‌بنیان را از معاونت عملی و فناوری ریاست جمهوری دریافت کرده باشند.
از دیگر شرایط پذیرش نیز چشم‌انداز روشن شرکت برای سودآوری است. همچنین جمع حقوق صاحبان سهام باید حداقل ۱۰ میلیارد تومان و حداکثر ۵۰۰ میلیارد تومان باشد.
بحث ایجاد بورس تخصصی برای شرکت‌های دانش‌بنیان و فعال در حوزه فناوری اولین بار نیست که مطرح می‌شود. در آخرین مورد، برنامه هفتم توسعه که به تازگی در مجلس تصویب شده و اکنون برای تبدیل شدن به قانون در شورای نگهبان بررسی می‌شود نیز چنین تکلیفی را ذکر کرده بود.
در این برنامه به وزارت اقتصاد تکلیف شده با همکاری وزارت ارتباطات، با ایجاد یک بورس تخصصی، زمینه بورسی شدن شرکت‌های فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال و دانش‌بنیان را فراهم کند.
همچنین باید برای این شرکت‌ها، شاخص‌های بورسی ویژه و ابزارهای مالی جدید تعریف شود و دارایی‌های نامشهود آنها به رسمیت شناخته شود. همچنین وزارتخانه‌های اقتصاد و ارتباطات باید آیین‌نامه‌ای تدوین کند که طبق آن این شرکت‌ها بتوانند دارایی‌های نامشهود خود را در فرایندهای اعتبارسنجی، وثیقه‌گذاری و پذیره‌نویسی استفاده کنند.
با توجه به اینکه هنوز برنامه هفتم به قانون تبدیل نشده است به نظر نمی‌رسد، تشکیل بازار نوآفرین در فرابورس با استناد به این تکلیف برنامه هفتم انجام شده باشد.
مرداد ماه ۱۴۰۱، زمانی که تپسی به تازگی وارد فرابورس شده بود، میثم فدایی، مدیرعامل وقت این سازمان در گفت‌وگویی با پیوست از احتمال حضور استارت‌آپ‌های دیگری در بازار سرمایه تا پایان آن سال خبر داده و گفته بود: «هرچند من نمی‌توانم قول قطعی بدهم اما ما الآن یکی دو استارتآپ داریم که مشکلی برای عرضه ندارند. تازه شروع کرده‌اند. ما به دلیل سال دانش‌بنیان یک لاین جدید برای کمک و مشاوره به استارت‌آپ‌ها برای حضورشان در بورس و فرابورس باز کرده‌ایم تا بتوانند این فرایند را سریع طی کنند.»
این اتفاق نیفتاد و حتی پس از فروردین ماه امسال که زمزمه‌هایی از انجام فرایند پذیرش شرکت‌هایی مانند اسنپ و ایرانسل در بورس شنیده می‌شد، خبر جدیدی نیامد.
استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های نوآور ایرانی مدت‌هاست اعلام می‌کنند به عرضه اولیه در بورس علاقه‌مندند. این میل از زمان رشد انفجاری بورس در نیمه ابتدایی سال ۹۹ شدت گرفت، به شکلی که در آن زمان استارت‌آپ‌های زیادی از جمله کافه‌بازار، شیپور و دیجی‌کالا به شکلی جدی از آن سخن می‌گفتند.
حتی تیر ماه همان سال، زمانی که حباب بورس در آستانه ترکیدن بود، فرهاد دژپسند، وزیر وقت اقتصاد در جلسه‌ای با حضور مدیران دیجی‌کالا با حضور مدیران دیجی‌کالا، کافه‌بازار، تپسی، فیلیمو و شیپور خبر داد اولین استارتآپ ایرانی هفته اول مرداد عرضه اولیه می‌شود و پنجمین استارتآپ نیز هفته آخر شهریور وارد بازار سهام خواهد شد.
با وجود اینکه وعده دژپسند در طول سه ماه به هیچ وجه عقلانی به نظر نمی‌رسید اما پس از گذشت سه سال و نیم از آن زمان، تنها یک استارتآپ یعنی تپسی موفق به عرضه سهام خود در فرابورس شده است. شرایط بورس به سمتی پیش رفت که با فاصله گرفتن از روزهای اوج آن، میل استارت‌آپ‌ها به ورود نیز فروکش کرد و چالش‌های جدید از جمله ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود خود را نشان داد. هر چند که بعد از ورود تپسی، مسیر کمی شفاف‌تر شد.
حال با آغاز به کار بازار نوآفرین در فرابورس شاید این شرایط کمی تسهیل شود هر چند که هنوز مشخص نیست تکلیف بورس فناوری تصریح‌شده در برنامه هفتم چه خواهد شد.
