مهر اصالت صنایع دستی یک نشان از اصالت و ارزش فرهنگی و هنری صنایع دستی در یک منطقه یا کشور است. این مهر به عنوان یک نشان استاندارد و تضمین کننده اصالت و کیفیت محصولات صنایع دستی عرضه می‌شود. داوود ملایی مدیر گروه حفظ حقوق مالکیت معنوی وزارت میراث فرهنگی در گفت وگو با خبرنگار گسترش نیوز بیان کرد:در خصوص پیشینه مهر اصالت باید بگویم که  مهر اصالت در سال۲۰۰۰ توسط خود سازمان یونسکو برنامه ریزی شد تا برای محصولات صنایع دستی استانداردی را تدوین کند تا تمامی محصولاتی که دارای این استانداردهای بین المللی و در این چارچوب تولید میشوند مهر اصالت دریافت کنند.با داشتن این گواهی محصولات امکان حضور در یک سری از بازارهای خاصی  که معمولا در شهر های خلاق صنایع دستی و زیر نظر یونسکو هستند بوجود خواهد آمد. در همان زمان ۴ ایتم اصلی برای محصولات طراحی شد که هم اکنون محصولات موجود ما این ویژگی ها را دارند ما نیز در برنامه های خود این چهار آیتم را جز ویژگی های محصولاتمان آورده ایم. و کمی وارد جزییات و بطن ماجرای اصلت سنجی نیز شده اند.

آیتم های مورد نیاز برای دریافت مهر اصالت ملی

مدیر حفظ حقوق مالکیت معنوی  بیان کرد: برای مهر اصالت ملی این آیتم و ویژگی ها شامل:  اصالت، مرغوبیت، نواوری و قابلیت عرضه در بازار است. بر اساس این ویژگی ها محصولاتی از صنایع دستی به این برنامه معرفی میشود و در داوری برای دریافت مهر اصالت بر اساس آیتم های موجود ارزیابی میکنیم و به محصولات امتیاز میدهیم. هر کدام از محصولاتی که امتیاز بالاتری را گرفته باشد میتواند این گواهی را دریافت کنند. این برنامه در سطح ملی در حال برگزاری است. و اخیرا هفتمین دوره انرا برگزار کردیم.  در سطح بین الملل نیز هر دو سال یکبار اجرا میشود. که به نوعی از طریق شورای جهانی و زیر نظر یونسکو درحال پیگیری است.

ملایی ادامه داد: داوری مهر اصالت از سال ۲۰۱۴  به شورای جهانی صنایع دستی واگذار شده است شورای جهانی صنایع دستی یک NGO  است که زیر نظر یونسکو فعالیت میکند. نماینده غرب آسیا و اقیانوسیه را در ایران داریم. این شورا مشترک با ایران و قطر است نماینده  این شورا درداخل ایران نیز معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگ و گردشگری خانم جلالی هستند.

مهر اصالت چه میزان در اقتصاد صنایع دستی میتواند کمک کند؟

وی در خصوص جنبه اقتصادی مورد اهمیت مهر اصالت بیان کرد: در صنایع دستی همیشه جنبه هنری آن را زیاد مطرح میکنیم و به نوعی میتوان گفت که شاید خوب هم باشد چرا که صنایع دستی عامل فرهنگ است. در تمام موزه های نامی دنیا دستاوردی  جز صنایع دستی ملل ها را نخواهیم دید. بنابراین مقوله صنایع دستی همیشه بار فرهنگی را بدوش میکشد. که این عنوان همان بحث اصالت است. اما همگام با رشد و پیشرفت موضوع مورد اهمیت  وجود نواوری در صنایع دستی است که باید وجود داشته باشد تا به روز شود و جامعه پذیرای آن باشد، نه چیزهای قدیم که در حال حاضر هیچ کاریردی ندارند. نکته مورد اهمیت بعدی  قیمت و مرغوبیت کالا است که بطور دقیق در این برنامه دنبال میکنیم و در حال اجرایی کردن آن هستیم.

قابل ذکر است که این گواهی به محصولاتی تعلق خواهد گرفت که دارای کیفیت بالایی باشند. داشتن این گواهی و نظارت منجر به ورود راحت تر محصولات به بازار میشود. وسرعت عرضه آنها را افزایش میدهد. از همه مهم تر اینکه این محصولات استانداردی را دارند که افرادی که قصد خرید این محصولات را دارند با خیال راحت خرید خود را انجام میدهند و درواقع ما با این کار به نوعی سیب سلامت به این محصولات میدهیم. و پیش بینی ما  برای آینده هم این است که به نوعی تعرفه سازی و قیمت گذاری برای محصولات صنایع دستی را در دستور کار خویش قرار دهیم. تا قیمتها استاندارد شود و بتوانیم محصولاتمان را با قیمت مناسب نه خیلی کم نه خیلی بالا و با ارزش مورد قبول جهانی بفروش برسانیم. این اتفاق نیز در این برنامه میتواند محقق شود.

یونسکو چه تسهیلاتی برای افراد دارای گواهینامه اصالت ارایه میدهد؟

رییس اداره مهر اصالت وزارت میراث فرهنگی اظهار کرد: طبق برنامه گذشته یونسکو وعده داده بود که  محصولاتی را دارای مهر اصالت هستند را در داخل سایت خود معرفی کند. تا سال ۲۰۱۴ که این اتفاق رخ نداد و یونسکو قول و قرار خود را فراموش کرد. شورای صنایع دستی هم تا سال ۲۰۲۲ گواهی هایی که بصورت فیزیکی ارسال میکند با گذاشتن QRکد درکنار  گواهی های ارسالی امکان ورود به فضای مجازی بین المللی  را فراهم کرده است. قابل ذکر است که ایران زیر نظر آسیا و  اقیانوسیه است. در آن قسمت محصولات ارایه شده و معرفی شده که  شناسنامه و  گواهی اصالت دارند وجود دارد. که بیشتر بنظر میرسد از منظر  بازاریابی بوده است.

وی گفت : در سطح ملی تا بحال اقدامی در خصوص هوشمند سازی این فضا انجام نداده ایم اما به دنبال راه اندازی سامانه ای هستیم تا هم ثبت نام و داوری و هم معرفی این محصولات که مهر اصالت ملی دریافت میکنند سرعت گیرد و یکپارچه شود. متاسفانه سامانه دارای مشکل بود و پیمانکار مربوطه از عهده  برطرف کردن این مشکل  برنیامد. که متاسفانه در داوری اخیر نیز  ما مجبور شدیم تا آنرا بصورت آنالوگ انجام دهیم. اما در برنامه دوسال اینده این سامانه حتما تکمیل و راه اندازی خواهد شد طبق این برنامه داوری به مدت کمتر از دوسال به مرحله  ارزیابی خواهند رسید و محصولات بیشتری را به داوری خواهیم رساند. این احتمال نیز وجود دارد که  شاید اصلا دوره بندی برای داوری نباشد و خیلی راحت هنرمندان و صنعتگران  محصولات خود را معرفی کنند و این دسترسی بدون محدودیت زمانی است تا در هر موقع از شبانه روز این معرفی انجام شود و بعد از داوری در یک پروسه کوتاه تر و پس از نظارت روی محصول شخص بتواند آن گواهی لازم را دریافت کند. بسیار احتمال وجود داردکه  این فرایند در سایت وزرات خانه انجام گیرد.  

ملایی در خصوص هزینه داوری محصولات بیان کرد: تمامی مراحل داوری رایگان است .

تسهیلات اقتصادی

وی در خصوص تسهیلاتی که به محصولات داده میشود بیان کرد: در دوره های مختلف امکانات متفاوتی  اریه میشد و در هر دوره مزایایی نیز در این خصوص در نظر گرفته شده است. مثلا افرادی که موفق به دریافت مهراصالت شده اند براحتی توانسته اند در نمایشگاه ها و جشنواره های مختلف شرکت کنند و امتیازات خوبی  را دریافت کنند. اما بصورت جدی باید درآینده برنامه های تسهیل گری تدارک ببینیم. و باید در شرکت کنندگان ایجاد شوق و اشتیاق کنیم تا در این برنامه ها شرکت کنند. و به نوع خود وقتی سامانه راه اندازی شود محصولات ارایه شود با  دیدن بازخورد خوب این محصولات و مشارکت استقبال بیشتر خواهد شد. داشتن سیب سلامت محصولات در سطوح ملی و بین المللی در فروش محصول بسیار تاثیر گذار خواهد بود.

رییس اداره مهر اصالت اظهار کرد: در حال حاضر تقریبا ۳۶۰۰ محصول مهر اصالت ملی دریافت کرده اند و حدود  ۶۸۰ مهر اصالت بین الملل دریافت کرده اند. محصولات دکوراسیون و  تزیینات در وهله بعدی برای ما اهمیت دارند و بیشتر محصولات کاربردی را درنظر داریم. یک بخش خیلی کمی هم مربوط به پوشاک میشود. اما قابل توجه است که  در بحث پوشاک باید یک سری اصول و معیارها درنظر گرفته شود. پوشاک سنتی هم مورد توجه است ولی  بدلیل اینکه امکان نواوری و  خلاقیت کم خواهد شد همچنین  متریال این محصولات  هم مشکل دارد. به نوعی محصولاتی که به مد ربط پیدا کند باید به روز شوند .

 سخن پایانی

مهر اصالت صنایع دستی معمولاً توسط سازمان‌ها و مراکز مربوطه در هر کشور تعیین و صادر می‌شود. برای دریافت این مهر، تولیدکنندگان صنایع دستی باید مراحل تولید، طراحی، استفاده از مواد اولیه متناسب و فنون سنتی را رعایت کرده و محصولات با کیفیت و اصالت را ارائه دهند.اصالت صنایع دستی بخاطر حفظ و حمایت از هنرها و فرهنگ سنتی در صنایع دستی. همچنین ارتقاء کیفیت و استانداردهای تولید در صنایع دستی و ضمن اینکه برای مصرف کنندگان در خصوص اصالت و کیفیت محصولات  اعتماد و اطمینان ایجاد شود و تولیدکنندگان به حفظ فرهنگ و هنرهای مرتبط با صنایع دستی تشویق شوند.از طرفی، این مهرها می‌توانند کمک کنند که از تقلب و تقلید نامناسب جلوگیری شود و حق تولیدکنندگان محافظت شود. در نتیجه، مهر اصالت صنایع دستی به مصرف‌کنندگان اطمینان می‌دهد که محصولی که خریداری می‌کنند، اصیل و با کیفیت است و با حفظ فرهنگ و هنر سنتی تولید شده است.