بیش از ۶۰ سال از شروع فعالیت شهرک‌های صنعتی در ایران می‌گذرد. این شهرک‌ها که محل فعالیت واحدهای کوچک و متوسط صنعتی است، ساختار اجرایی مهمی در راستای رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال پایدار به‌شمار می‌روند و به‌جرأت می‌توان گفت در کشورمان جدا از مشکلاتی که در روند فعالیت‌شان وجود داشته، مسیر خوبی را طی کرده‌اند. از آنجاکه واحدهای صنعتی کوچک‌مقیاس بیش از ۹۰ درصد کل واحدهای صنعتی ما را دربرمی‌گیرند، به‌طبع مشکلات‌شان تاثیر زیادی بر وضعیت اقتصاد و صنعت کشور دارد. یکی از مشکلات واحدهای صنعتی کوچک که در شرایط کنونی با وجود نابسامانی اقتصادی و تحریم‌ها منجر به کاهش ظرفیت و گاه تعطیلی این واحدها شده، عدم‌امکان نوسازی و بهسازی تجهیزات و ماشین‌آلات است؛ معضلی که رفع آن حمایت دولت و از جمله وزارت صمت و سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی را می‌طلبد. صمت در این گزارش این موضوع را از سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران و همچنین فعالان صنعتی، پیگیری کرده که در ادامه می‌خوانید.
رامین دانش، مدیر نوسازی، بازسازی و بهره‌وری صنایع سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران درباره کلیت برنامه‌های این سازمان در راستای بهسازی و نوسازی صنایع به صمت اظهار کرد: این واحد به‌تازگی و در راستای نگاه وزیر صمت و رئیس سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران برای کمک به تولید و صنعت کشور ایجاد شده تا بر نوسازی و بازسازی واحدهای صنعتی با توجه به اهمیتی که در ارتقای کمی و کیفی تولید دارند، متمرکز شویم. سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران همان‌طور که از نام آن پیداست، واحدهای صنعتی کوچک چه در داخل شهرک‌ها و چه خارج از آنها را تحت پوشش دارد که در حال حاضر در کل کشور به ۵۲ هزار واحد می‌رسند. سابقه فعالیت شهرک‌های صنعتی به ۶۰ سال پیش برمی‌گردد که البته بیشتر این شهرک‌ها بعد از انقلاب ایجاد شده‌اند. از آنجا که از زمان بهره‌برداری برخی از این واحدهای صنعتی زمان زیادی می‌گذرد، از این‌رو نیاز جدی به نوسازی و بهسازی دارند. البته این موضوع درباره واحدهایی که خارج از شهرک‌های صنعتی فعالیت دارند هم مطرح است.دانش با اشاره به اینکه فقط ۲ درصد صنایع ما بزرگ هستند و بیش از ۹۰ درصد واحدهای صنعتی کشور در رده صنایع کوچک، متوسط و خرد قرار می‌گیرند، ادامه داد: اس‌ام‌ای‌ها یا همان واحدهای کوچک و متوسط در بخش‌های گوناگون فعالیت می‌کنند و بر این اساس باید برای نوسازی و بازسازی آنها اقدام کرد. واحدهای کوچک و متوسط همان‌طور که به سرعت شکل می‌گیرند، اگر در صورت نیاز به موقع مورد حمایت قرار نگیرند، به سرعت هم دچار رکود شده و تعطیل می‌شوند. اینجاست که نوسازی و بازسازی واحدهای کوچک و متوسط ضرورت پیدا می‌کند. وزارت صمت در دو سازمان؛ یکی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و دیگری سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، به این حوزه رسیدگی می‌کند. البته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران بیشتر متولی صنایع بزرگ است. سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران از قدیم عارضه‌یابی برای بهسازی و نوسازی صنایع را انجام می‌داد، که در نهایت با تاکید وزیر صمت و ریاست سازمان، مقرر شد برنامه‌های نوسازی و بازسازی صنایع در واحدی به‌نام «نوسازی، بازسازی و بهره‌وری صنایع» متمرکز شود.
دانش درباره برنامه‌های در دست اقدام سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران در راستای بهسازی و نوسازی صنایع اظهار کرد: در نخستین گام برای هزار واحد صنعتی کوچک و متوسط، پیش‌نیازها شناسایی شده است و در ادامه برنامه عارضه‌یابی و تهیه طرح‌های توجیهی را برای آنها در دستور کار داریم. نوسازی و بازسازی ۳۰۰ واحد صنعتی برای سال ۱۴۰۳ از مهم‌ترین برنامه‌های سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران در واحد «نوسازی، بازسازی و بهره‌وری صنایع» خواهد بود که تغییر و تحول اساسی در حوزه نوسازی صنعت کشور را رقم می‌زند. طبق پایشی که انجام داده‌ایم، ۱۰ درصد واحدهای صنعتی کوچک و متوسط کشور به‌دلیل فرسودگی ماشین‌آلات و تجهیزات سخت‌افزاری تعطیل شده‌اند و ۱۵ درصد از واحدهایی که زیر ظرفیت تولید می‌کنند هم نیاز به نوسازی و بازسازی دارند. بر این اساس، برنامه داریم در یک بازه زمانی ۴ ساله، بازسازی و نوسازی تعداد زیادی از این واحدها را انجام دهیم. البته این اقدامات با همراهی بخش خصوصی خواهد بود.
مدیر نوسازی، بازسازی و بهره‌وری صنایع سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران درباره تامین هزینه نوسازی و بازسازی صنایع کوچک گفت: اصل نخست این است که صاحب واحد صنعتی تمایل به نوسازی و بازسازی داشته باشد. سپس مشاوران کلینیک‌های کسب‌وکار سازمان نسبت به عارضه‌یابی اقدام می‌کنند و در صورت نیاز واحد تولیدی به نوسازی و بازسازی، طرح توجیهی آن را ارائه می‌دهند. در ادامه براساس ظرفیت‌های داخلی کمک می‌کنیم تا نوسازی و بازسازی واحد صنعتی انجام شود. به‌عنوان نمونه، اگر نیاز به تجهیزات تولید داخل است کمک می‌کنیم تا این تجهیزات به صورت اقساط در احتیار تولیدکننده قرار بگیرد. حتی برای این واحدها تسهیلات بانکی به‌عنوان نوسازی و بازسازی تعریف شده است.
وی در پایان اظهار کرد: در شرایط کنونی به‌واسطه مشکلاتی که تولیدکنندگان دارند و در راستای اقدامات دولت و شعار سال، وزارت صمت، اهمیت مضاعفی برای نوسازی و بازسازی صنایع قائل است و این نشان روشنی است از اینکه سال آینده با فضای متفاوتی در حوزه صنعت روبه‌رو خواهیم شد. نوسازی و بازسازی سخت‌افزاری و بروزرسانی فناوری، هزار واحد صنعتی یعنی گامی مهم در استای افزایش کیفیت و کمیت تولید، کمک به کاهش آلاینده‌های زیست محیطی، کاهش مصرف انرژی و ارتقای بازدهی و راندمان تولید.
صادق نجفی، فعال حوزه صنعت درباره فعالیت در شهرک‌های صنعتی به صمت گفت: در کشور ما صنعتگران از فعالیت در شهرک‌های صنعتی به‌دلیل مزیت‌هایی که دارند، استقبال می‌کنند. البته در کنار مزایایی که در این شهرک‌ها تعریف شده، بعضا مشکلاتی نیز گریبانگیر صنعتگران است. فراهم بودن زیرساخت‌های موردنیاز از برق، آب و گاز گرفته تا ایمنی و امکانات رفاهی به‌طور یکپارچه در شهرک‌های صنعتی، فعالیت را برای صنعتگران تا حدودی تسهیل می‌کند.
وی ادامه داد: از جمله مزایای خاص و قابل‌توجه فعالیت در شهرک‌های صنعتی، تامین زمینی است که در آن همه امکانات از راه گرفته تا آب، برق و تاسیسات اولیه و سایر زیرساخت‌ها فراهم و نرخ آن نسبت به خارج از شهرک‌های صنعتی مناسب‌تر است. اینکه امکاناتی فراهم است و صنعتگر مجبور نیست هزینه مجزایی برای ایجاد آنها پرداخت کند، یک مزیت بزرگ فعالیت در شهرک‌های صنعتی است. صنعتگران در شهرک‌های صنعتی مشمول تسهیلات و بخشودگی مالیات و... هم خواهند شد و بسته به محدوده فعالیت شهرک‌های صنعتی، تسهیلات و مزایایی که به تولیدکنندگان فعال در این شهرک‌ها تعلق می‌گیرد، متفاوت است.
این فعال حوزه صنعت افزود: البته مشکلات بسیاری در این شهرک‌ها وجود دارد که اگر برطرف شوند رونق تولید را به‌دنبال خواهند داشت. یکی از مشکلات مربوط به نرخ بالای زمین است. در حال حاضر هزینه ماشین‌آلات، کارگر، راهسازی و تامین آب، برق و گاز برای شرکت شهرک‌های صنعتی گران تمام می‌شود و به‌تبع زمین گران به صنعتگر داده خواهد شد. موضوع دوم اینکه احداث واحد صنعتی نیازمند نقدینگی بسیار زیادی است و در این زمینه عدم‌همکاری بانک‌ها در ارائه تسهیلات هم مطرح است. صنعتگر باید سند زمین و پروانه فعالیت را بگیرد و بعد برای دریافت تسهیلات اقدام کند که فرآیند سخت و پیچیده‌ای است. در بخشی هم مشکلات و محدودیت‌های زیرساخت‌هایی مانند آب، برق و گاز برای واحدهای صنعتی فعال در شهرک‌های صنعتی وجود دارد. گاه میزان تامین برق کم است و بیشتر شهرک‌های صنعتی مشکل تامین آب و نبود تصفیه‌خانه دارند. با تمام اینها اقدامات مناسب و خوبی هم در این شهرک‌ها انجام شده که نباید نادیده گرفته شود.
نجفی در پایان اظهار کرد: از آنجا که برای تمام واحدهای تولیدی، چه واحدهایی که در شهرک‌های صنعتی فعالیت دارند و چه خارج از شهرک‌ها، در شرایط اقتصادی کنونی و بی‌ثباتی و نابسامانی‌هایی که وجود دارد تامین و تجهیز و گاه نوسازی و بروزرسانی ماشین‌آلات تولید سخت و بسیار هزینه‌بر است؛ انتظار داریم دولت و وزارت صمت در این بخش از واحدهای صنعتی حمایت کند. استفاده از ماشین‌آلات باکیفیت در نهایت بهره‌وری و رشد تولید را به‌همراه دارد و به رشد اقتصادی کمک می‌کند. این روزها که تولیدکنندگان در شرایط سخت فعالیت‌شان را ادامه می‌دهند، حمایت دولت در راستای کمک به نوسازی و بهسازی تجهیزات که متاثر از تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی سخت شده، لازم و ضروری است.
بنا براین گزارش، سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران در راستای نگاه تحول‌گرایانه‌ای که دارد و با توجه به نیاز روز واحدهای صنعتی، برای سال آینده کمک به نوسازی و بهسازی واحدهای تولید را سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده تا در نهایت به افزایش کمیت و کیفیت تولید و رشد اقتصادی کشور در سالی که به نام تولید است، کمک کند.
