خبرآنلاین: همین روزها که به بازی‌های جام ملت‌های آسیا نزدیک می‌شویم (۲۲ دیماه ۱۴۰۲) و شوری برای حضور تیم ملی فوتبال در این عرصه وجود دارد، ساترا با ارسال نامه ای حق بخش برنامه های جام ملت ها را انحصارا در اختیار سازمان صداوسیما دانسته و تولید هر نوع برنامه (زنده یا تولیدی) را در جغرافیای ایران ممنوع اعلام کرده است.
ساترا یا همان سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی که زیر مجموعه صداوسیما برای نظارت در فضای مجازی است، تقریبا در تمام حوزه ها ورود کرده و نشان داده است که اگرچه قصدشان نظارت و تنظیم است اما در موقعیت هایی نیز فضای رقابتی را به نفع صداوسیما کنترل می کنند، چه آن تولیدات بخش خصوصی، سریال باشد و چه عرصه ای ملی همچون مسابقات آسیایی. بنظر می رسد کنترل رقیب و دور کردن رقبا از حدود سازمان صداوسیما به یک دستورالعمل برای ساترا تبدیل شده است و نمونه جدید آن ارسال این نامه است.
برای آن که دخل و تصرفی در نامه نکرده باشیم اصل نامه انتشار یافته به این شرح است: «با احترام، نظر به اینکه حقوق پخش تلویزیونی رویدادهای AFC خصوصا جام ملت های آسیا ۲۰۲۳ در محدوده مرزهای جغرافیایی ایران به طور انحصاری به سازمان صداوسیما واگذار شده است لطفا از پخش این بازی ها (زنده یا تولیدی) به هر نحو جلوگیری به عمل آید. این نامه را حسین زارعی مدیرکل صدور مجوز و امور رسانه ها، امضا و ابلاغ کرده است.»
منفعت اقتصادی صداوسیما نباید مغایر منافع عمومی باشد
در این‌باره نظر مهدی کوهیان حقوق‌دان را جویا شدیم و او گفت: من نظر حقوقی ام را می گویم، که موجب چالش با سایر دوستان شده است و آن تزاحم حقوق عمومی و خصوصی و رادیو و تلویزیون است. رادیو و تلویزیون را در دسته خدمات عمومی قلمداد می کنم که باید شرایط را برای گردش آزاد اطلاعات و بهره برداری همه اقشار جامعه فراهم کند.
وی درباره نامه ساترا اضافه می‌کند: در مورد موضوع حاضر بنظر می آید این اقدام خارج از تکالیف و وظایفی است که این سازمان برعهده دارد و به دنبال انتفاع مالی از یک امر ملی است، این اقدام با ماموریت صداوسیما تغایر دارد، حتی اگر فرض کنیم که رادیو و تلویزیون حق پخش را در داخل مرزها خریداری کرده است -که در این مسئله هم شک و شبهه ای وجود دارد- اما نباید به بقیه پلتفرم ها در بخش خصوصی اعلام کند که حق ساخت برنامه تولیدی هم ندارند، این نامه با رسالت این سازمان مغایر است.
کوهیان دلیل این مغایریت را این گونه تشریح می کند: این مسئله با رساندن خیر و منفعت عمومی که از وظایف و تکالیف رادیو و تلویزیون است، مغایرت دارد. عامه مردم باید بتوانند در بسترهایی که شور ملی ( در اینجا تیم ملی فوتبال که متعلق به همه مردم است) ایجاد می کند، مشارکت داشته باشند و نمی توان شور عمومی را به دلیل منفعت اقتصادی سازمانی محدود کرد.
این حقوق دان اضافه می کند: من بحث قانونی نمی کنم، آن به جای خود بحث من حقوقی است، در شرایطی که حتی رادیو و تلویزیون حق پخش (کپی رایت) بازی ها را خریداری کرده باشد، براساس دسترسی آزاد به چرخش اطلاعات، افزایش آگاهی و... حق ممنوع کردن مردم از حقوق خود را ندارد.
کوهیان می گوید: من یک قدم جلوتر رفته و می گویم کسب منفعت اقتصادی از یک پدیده ملی امر زشتی است. مردم از اتفاقات و رخدادهای ملی سهم دارند و هیچ کس حق ندارد جهت کسب منفعت مالی آن را اختصاصی کند. بعلاوه که این منفعت مالی صرف منویات مدنظر خودشان در رادیو و تلویزیون می‌شود.
او با اشاره به اینکه من در حوزه ارتباطات طرف حق عمومی و بشر هستم، می‌افزاید: هر نوع محدودیت حتی در صورت خرید کپی رایت از سوی رادیو و تلویزیون با حق دسترسی آزاد به اطلاعات و حقوق عمومی و بشر مغایرت دارد و مردم حق دارند تا در تولید و باز تولید آن سهیم باشند.
عادل فردوسی پور همچنان رقیب
با آن که بخشی از پلتفرها، بنگاه های خبری و... برای ساخت و تولید برنامه های مرتبط با جام ملت های آسیا برنامه دارند؛ اما یکی از برنامه هایی که احتمال دارد مخاطب بالایی داشته باشد، برنامه عادل فردوسی پور برای این مسابقات است. عادل فردوسی پور در ساخت برنامه ها با محوریت فوتبال همیشه موفق بوده و مخاطب بسیاری داشته است. فردوسی پور حتی بعد از اخراج از صداوسیما با ماندن در ایران رقیب قدرتمندتری از سایر رقبا برای تولیدات صداوسیما به حساب می آید و برای همین بعضی از گمانه زنی ها مشکل سازی برای او و سایر رقبا را دلیل انتشار چنین نامه ای می دانند.
کپی رایت خریداری شده است یا نه؟!
براساس جدول انتشار یافته در سایت AFC صداوسیما جز خریداران کپی رایت مسابقات تا این لحظه نیست و انتشار نامه با این پیش فرض نمی تواند وجهات قانونی داشته باشد.
سید محمد صادق لواسانی دبیر فرهنگی ایسنا با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشته است: اساسا نام ایران به عنوان پخش‌کنندگان جام ملت‌های آسیا در سایت AFC نیست. پس از دو حالت خارج نیست: یا رایت مستقیم خریداری نشده که حقوق منطقه‌ای ایجاد نمی‌کنه؛ یا اینکه هنوز وارد سایت نکردن که بعیده.
