بر اساس قانون، وزارتخانه‌های نفت و نیرو موظفند تعرفه آب، برق و گاز مشترکین خانوارهای کشور را به گونه‌ای اصلاح کنند که با رعایت مناطق جغرافیایی کشور، تعرفه مشترکین کم‌مصرف خانوارهای محروم تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی کشور برابر صفر، مشترکین تا الگوی مصرف به‌صورت یارانه‌ای، مشترکین پرمصرف بالاتر از الگوی مصرف به‌صورت غیریارانه‌ای و براساس الگوی افزایش پلکانی(آی.بی.تی) تعیین شود.
بر اساس مصوبه ی قانونی بالا، سال قبل فاز اول تعرفه گذاری پلکانی در کشور اجرا شد که بنا بر آمار شرکت ملی گاز توانست تأثیر خوبی بر مدیریت مصرف داشته باشد. فاز دوم این روش تعرفه گذاری امسال اجرایی می شود.
به عقیده ی برخی، تعرفه گذاری پلکانی می تواند تا حد زیادی در مدیریت مصرف انرژی در کشورمان موثر باشد. به ویژه با توجه به اینکه در آستانه ی فصل سرما هستیم و کسری تراز گاز در کشور جدی است، موضوع تعرفه گذاری پلکانی مجدداً مورد توجه قرار گرفته است.
شواهد نشان می دهد که پرمصرف ها اغلب از اقشار مرفه جامعه هستند. به طوری که مناطق شهری 1 تا 3 در تهران، مشترکان پرمصرف زیادی را در خود جای داده اند. در حالی که در مناطق شهری ضعیف تر، تعداد مشترکان پرمصرف کمتر است.
این گزاره ها باعث شده است که برخی به فکر تعرفه گذاری پلکانی و چه بسا دریافت هزینه ی گاز مصرفی پرمصرف ها به صورت آزاد بیفتند. به طور کلی، برخی معتقدند باید هزینه ی گاز اضافی مصرفی خانوارها به گونه ای باشد که جنبه ی بازدارنده داشته باشد و آن ها را به فکر چاره جویی برای مدیریت مصرف شان بیندازد.
نظرات هادی حق شناس، کارشناس اقتصادی را در ادامه می خوانید.
حق شناس با اشاره به این موضوع که بر اثر تحریم های ظالمانه طی سال های گذشته نتوانسته ایم در بخش تولید گاز سرمایه گذاری داشته باشیم، تصریح کرد: در شرایط فعلی که امکان سرمایه گذاری در بخش تولید را نداریم و هر ساله حدود 8 درصد به میزان مصرف این حامل انرژی اضافه می شود، با موضوع ناترازی به صورت جدی مواجه هستیم.
وی ادامه داد: سوال اساسی این است که تا کجا می توانیم به نیاز روزافزون کشور در حوزه ی گاز پاسخ دهیم. نیاز است به اعمال سیاست های صحیح به صورت همزمان روی بیاوریم. سیاست گذاری در راستای فرهنگ سازی برای مصرف بهینه، بهینه سازی وسایل گازسوز، تعرفه گذاری پلکانی و... باید به موازات یکدیگر پیش بروند.
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که اجرای فاز دوم تعرفه گذاری پلکانی می تواند کمک کننده باشد یا خیر، گفت: قطعاً این روش تعرفه گذاری درست است و کسانی که مصارف بالاتری دارند، باید هزینه ی بیشتری برای گاز مصرفی خودشان پرداخت کنند.
وی ادامه داد: کسانی که از خانه های چند صدمتری و استخر و دیگر امکانات استفاده می کنند و مصارف بالای گاز را به ثبت می رسانند، باید هزینه ی این مصارف خود را پرداخت کنند.
حق شناس در خصوص این موضوع که در تعرفه گذاری پلکانی تلاش شده است، کسانی که در داخل الگو از گاز استفاده می کنند متضرر نشوند، تصریح کرد: روش درست همین است. کسانی که مصارف غیرمتعارف دارند باید هزینه ی بیشتری بپردازند. اما اقشار ضعیف و متوسط جامعه باید از انرژی با قیمت مناسب بهره ببرند. پرمصرف ها هزینه ی مصارف لاکچری خود را به قیمت واقعی گاز بپردازند و در تعرفه گذاری پلکانی پرمصرف‌ها اقشار متوسط و ضعیف متضرر نمی شوند
وی ادامه داد: دقیقاً بنده این نظر را قبول دارم که تعرفه گذاری باید به نحوی باشد که مشترکان پرمصرف که اتفاقاً جزو اقشار پردرآمد هستند، هزینه ی واقعی و آزاد گاز را بپردازند.
این کارشناس اقتصادی توضیح داد: در این موضوع تردیدی وجود ندارد که تعرفه گذاری پلکانی به مدیریت مصرف کمک می کند. اما نیاز است در کنار این روش تعرفه گذاری حتماً به مواردی همچون استفاده از پنجره های دوجداره، بهینه سازی وسایل گازسوز و فرهنگ سازی در مورد استفاده ی صحیح از گاز روی بیاوریم. تعرفه گذاری پلکانی به تنهایی نمی تواند مشکل ناترازی بنزین را در کشور حل کند.
حق شناس در پایان تأکید کرد: حل مشکل ناترازی گاز در کشور نیازمند همکاری بین بخشی است و تمامی نهادهای ذیربط باید به وظایف خودشان در این زمینه عمل کنند. مثلاً، باید این سوال اساسی را مطرح کنیم که آیا نظام مهندسی کشور حساسیت لازم را در زمینه ی جلوگیری از هدررفت انرژی دارد یا خیر.
