همشهری آنلاین - شقایق عرفی‌نژاد: یکی از بخش‌های جشنواره تئاتر طراحی و انتخاب پوستر آن است. امروز هم در نشست خبری بخش صحنه ای جشنواره از پوستر این دوره رونمایی شد. پوستر امسال طرحی بدون جزییات و با استفاده حداقلی از رنگ توسط حامد مغروری طراحی شده است. مغروری فارغ التحصیل ارتباط تصویری دانشگاه انقلاب تهران و مدرس دانشگاه هنر اصفهان، دانشگاه غیر انتفاعی سپهر اصفهان، دانشگاه بزرگمهر و دانشگاه سروش، مدرس و داور مسابقات کشوری فن آورد دانشگاه صنعتی شریف تهران، عضو شورای سیاست گذاری انجمن هنرهای تجسمی‌انقلاب مجموعه روایت، عضو هیات موسس مجمع طراحان انقلاب اسلامی‌آیه، عضو، طراح و مدرس ورکشاپ های تخصصی نهضت مردمی پوستر انقلاب است و داوری دومین سوگواره ملت امام حسین (ع) را برعهده داشته است.
به بهانه انتشار پوستر این دوره از جشنواره نگاهی داریم به پوسترهای حاشیه‌سازی که در سال‌های گذشته برای این رویداد طراحی شدند و با فاصله کم از انتشار بحث‌های زیادی درباره آنها شکل گرفت:
جشنواره سی و یکم، پوستری که ارتباطی به تئاتر نداشت
سال ۹۱ وقتی پوستر جشنواره تئاتر رونمایی شد، عده ای از هنرمندان تئاتر و طراحان گرافیک آن را مورد نقد قرار دادند. به نظر آنها این پوستری بود که باید گویای مهم‌ترین رویداد نمایشی ایران باشد، اما هیچ عنصری از نمایش و این رویداد در آن وجود نداشت. در واقع اگر متن روی پوستر وجود نداشت، هیچ چیز آن را با تئاتر مرتبط نمی‌کرد. روی پوستر تصویر سایه‌وار مردی دیده می‌شد که دست‌هایش را رو به جلو دراز کرده است و خطوط سفیدی تصویر او را قطع کرده است. در کنار هم مربع‌های رنگی تا پایین پوستر طراحی شده بودند. شهلا کوهستانی، همسر حسین پارسایی، که طراحی این پوستر را انجام داده بود در باره آن با خبرگزاری مهر اینطور گفته بود: «من برای طراحی پوستر جشنواره سی و یکم تئاتر فجر در وهله اول یک فیگور برگزیدم تا تداعی‌گر بازیگر تئاتر باشد. فیگوراتیوی که در کار است به این خاطر انتخاب کردم که از المان‌های همیشگی تئاتر دور شوم و مخاطب را مجبور به دیدن تصاویر همیشگی نکنم. در بررسی پوسترهای سال‌های گذشته جشنواره تئاتر فجر احساس کردم در بیشتر دوره‌های جشنواره از المان‌های تکراری استفاده شده است، پس نیازی به تکرار در این دوره نیست.»
او در باره تصویر سیاه مرد روی پوستر که نمادی از یک بازیگر بود هم توضیح داده بود: «روی بدن این بازیگر تئاتر بافتی ایجاد کردم تا خلاقیت تصویری را بالاتر ببرد و پوستر را چشم نوازتر کند. در این پوستر سعی کردم حرکت و پویایی را نشان دهم چراکه حرکت یکی از المان‌های اصلی در تئاتر است. برای نشان دادن این حرکت از خطوط سفید استفاده کردم که بر بدن فیگور نقش بسته است.»
جشنواره سی و سوم، پوستری عوض شد
جشنواره سی و سی و سوم تئاتر فجر که سال ۱۳۹۳ برگزار شد، یکی از بحث برانگیزترین پوسترهای جشنواره بود و اصلا اولین باری بود که پوستری به این شکل و در این اندازه مورد انتقاد قرار می‌گرفت. طراح این پوستر یارتا یاران، بازیگر، شاعر و عکاس بود. در این پوستر نقشه ایران با زمینه‌ای از مینیاتور دیده می‌شد که کار محبوبه نیکخواه بود. در کنار نقشه هم یک زن و مرد با نقاب‌هایی یادآور تئاتر و نمایش در حالی که به این نقشه اشاره می‌کنند، دیده می‌شوند. این پوستر به محض رونمایی انتقادهای بسیاری را به دنبال داشت. از جمله قباد شیوا، طراح و گرافیست در باره آن گفت: «به نظرم باید پرسش اصلی را متوجه سفارش‌دهنده بدانیم چون وقتی شما برای خرید وسیله نقلیه به فروشگاه مراجعه می‌کنید ممکن است اتومبیل، دوچرخه و گاری همه موجود باشد و محصولات با کیفیت گوناگون در دسترس، اما انتخاب کننده باید پاسخگوی نتیجه نهایی باشد.» چند بازیگر زن از جمله باران کوثری و ستاره اسکندری هم به آن واکنش نشان دادند.
یارتا یاران در گفت وگویی در باره این پوستر گفته بود: «باستانی‌ترین نشانه ایرانی- که در شمار باستانی‌ترین اشکال جهان است- مربعی‌ست که اضلاع آن امتداد پیدا کرده‌اند و با انطباق این اضلاع بر هم، علامت بعلاوه در وجود می‌آید که محور مشترک دایره و مربعی‌ست که یکی در دیگری محاط است و یا بر دیگری محیط (شاکله هنر مقدس). این شکل باستانی که اساس طراحی پوستر سی‌وسومین جشنواره بین‌المللی تآتر فجر است، مبنای تمامی نقش‌های بی‌شمار اسلیمی ایرانی است. رنگ‌های حاکم بر طراحی و نقاشی این پوستر، فیروزه‌یی و لاجوردی و طلایی (اُکر) است که رنگ‌های اصلی هنر ایران‌اند. هنر ایرانی برآوردن آن پردیس مثالی یعنی بهشت است که آدمی‌را یک بار به خواری از آن رانده‌اند.»
یاران درباره دو شخصیت زن و مرد در کناره‌های پوستر هم اینطور گفته بود: «روی این زمین، نخست می‌باید اهلیت شنیدن داشت تا اهلیت گفتن یافت و نخست می‌باید اهلیت دیدن داشت تا اهلیت نمایش دادن یافت؛ بر این مبنا، جشنواره تآتر دعوت به دیدن است و شنیدن. دعوت دو بازیگر ایرانی زن و مرد (آدم و حوا: اساس آفرینش)، باماسک‌هایی که برخوردار از نقش ترنج کامل اسلیمی ایرانی‌اند، تایید بر این امر است.»
به هر حال انتقادها آنقدر ادامه پیدا کرد که اردشیر صالح پور، دبیر جشنواره، فراخوان دیگری برای طراحی پوستر منتشر کرد و پوستر دیگری جایگزین آن شد. هرچند این پوستر هم کپی از جلد کتاب «Dekho» بود.
جشنواره سی و ششم، جولان ایموجی ها روی پوستر جشنواره تئاتر
سال ۹۶ و در سی و ششمین جشنواره تئاتر پوستری رونمایی شد که بهت اهالی تئاتر را به دنبال داشت. این پوستر سعی کرده بود با نمادها و استیکرهایی که در فضای مجازی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند، با تماشاگر عصر اینترنت ارتباط برقرار کند. اما نتیجه پوستری شد که نه در خور تئاتر بود و نه شایسته بزرگ‌ترین جشنواره آن. در این جشنواره برای اولین بار شش پوستر طراحی شد. یک پوستر اصلی با شش اموجی که هر کدام از اموجی‌ها هم به شکل جداگانه به عنوان پوستر استفاده شدند. قباد شیوا در باره این پوستر گفته بود: «این ایموجی‌ها ابدا از شخصیت تئاتری برخوردار نیستند. تئاتر هنری «اکسپوز» است اما این پوسترها نشانی از شکوه این هنر ندارند. به نظرم این پوسترها برای تبلیغ آتاری بسیار مناسب هستند و می‌توانند برای بازی‌های کامپیوتری مورد استفاده قرار بگیرند.»
ساعد مشکی هم دیگر طراح گرافیکی بود که از این طرح به شدت انتقاد کرد. دیگر هنرمندانی هم بودند که این پوستر را تنها برای یک جشنواره بازی‌های کامپیوتری مناسب دانستند.
اما سیامک فیلی زاده، طراح این پوستر با این توضیح که این ایموجی ها نماینده ۶ احساس انسانی هستند، گفته بود: «این طراحی جزو نگاه و تجربه من است و یکی از شروطم این بود که طرح پوستر باید ساده باشد. شعار جشنواره گفتمان جامعه تئاتری است و بر اساس حال امروز جامعه ما که گفتگوها در فضای مجازی شکل می‌گیرد، پوستر جشنواره تئاتر فجر را طراحی کردم.»
