دکتر ولی الله مظفریان در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به سابقه فعالیت خود در حوزه شناسایی گیاهان، اظهار کرد: از سال ۱۳۵۶ تا به حال به مدت ۴۲ سال با سمت کارشناس و عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور - بخش گیاه شناسی - بر روی گیاهان ایران کار کرده ام و با نام های علمی گیاهان ایران کاملا آشنا هستم.
وی از دیدگاه خود یکی از بزرگترین معضلات جنگل های ایران را عدم شناخت گونه های گیاهی به خصوص گونه های علفی و درختان و درختچه های جنگلی دانست و افزود: پس از سال ها تحقیق و پژوهش، طرحی را به سازمان جنگل ها و مراتع کشور ارائه کردم و خواستار شناسایی و به تصویر کشیدن کامل پوشش جنگلی شمال ایران برای سه استان گیلان، مازندران و گلستان شدم تا فرصتی را برای کارشناسان حوزه جنگل در ارتباط با شناخت گیاهان فراهم کنم.
این گیاه شناس و مبتکر نام های فارسی برای گیاهان ایران، یکی از اهداف شناسایی و ثبت تصویر گونه های جنگلی شمال ایران را تهیه کتاب راهنما برای کارشناسان سازمان جنگل ها دانست و ادامه داد: با موافقت سازمان جنگل ها فقط مطالعه بر روی گیاهان استان گیلان را آغاز کردم که نتیجه آن کتاب «فلور گیلان» شد.
مظفریان با اشاره به تحقیقات خود درباره پوشش گیاهی تالاب انزلی و شناسایی گیاهان اطراف تالاب، خاطرنشان کرد: در قالب طرحی دیگر، تدوین بخش گیاهان کتاب دایره المعارف گیاهان گیلان با همکاری گروه پژوهشگران ایران را انجام دادم. در این کتاب به گیاهان دارویی نیز پرداخته شده و در کنار معرفی گونه های جنگلی و مرتعی، مطالب دیگری توسط همکاران گروه با عنوان ادبیات، تاریخ، بزرگان و مشاهیر، جنگل و جنگل نشینان، مرتع و... در گیلان نیز مورد توجه قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه سازمان جنگل ها بخشی از هزینه کتاب فلور گیلان را تقبل کرد، گفت: برای تدوین این کتاب به نقاط مختلف گیلان رفتم و با جمع آوری و شناسایی نمونه ها، تصاویر گیاهان را تهیه کردم؛ کتاب فلور گیلان تمام رنگی با تصاویر گونه های شناسایی شده چاپ شده است.
این دکترای علوم زیستی، هدف از تدوین کتاب مصور «فلور گیلان» را به تصویر کشیدن گونه های گیاهی دانست و عنوان کرد: این کتاب با همکاری حوزه هنری گیلان و انتشارات ایلیا چاپ شده است. در واقع فلور گیلان در بر گیرنده مجموعه پوشش گیاهی گیلان است. پس از انتشار فلور گیلان بنا به پیشنهاد حوزه هنری گیلان و انتشارات ایلیا، کتاب شناخت گیاهان دارویی و معطر گیلان را نیز تهیه کردم.
وی با اشاره به ریشه واژه لاتین «فلور»، یادآور شد: فلور به مجموعه پوشش گیاهی هر منطقه گفته می شود، به مجموعه کتاب هایی که به معرفی گیاهان هر منطقه می پردازند، فلور آن نیز گفته می شود. گیاهان نیازمند شرایط جغرافیایی و محیط زیستی خاص خود هستند و باید شرایط رویشگاهی برای آنها فراهم باشد تا بتوانند در آنجا نشو نما کنند؛ با اینحال اگرچه اغلب گیاهان ایران در کشورهای همسایه نیز می رویند، اما تعدادی از گونه ها انحصاری ایران هستند و از مجموع ۸۶۶۰ گونه گیاه شناسایی شده، ۲۷۵۰ گونه اختصاص به ایران دارند و در دیگر نقاط جهان یافت نمی شوند که از دیدگاه تنوع زیستی اهمیت قابل توجهی دارند.
مظفریان با بیان اینکه به مجموعه جنگل های شمال ایران جنگل های هیرکانی گفته می شود، افزود: شرایط اجتماعی و گسترش شهرها و جاده سازی و سدسازی و رشد جمعیت و... موجب افزایش ورود فاضلاب به رودخانه های گیلان و نهایتا تالاب انزلی شده است. در واقع ساخت و سازها و بهره برداری های بی رویه از منابع طبیعی سبب شده تا دوسوم از وسعت جنگل های شمال را براساس اولین آماربرداری از جنگل های شمال ایران، از دست بدهیم و به احتمال قوی برخی گونه ها از بین رفته اند و یا از وسعت رویشگاهی آنها کاسته شده است.
این گیاه شناس با اشاره به برداشت گونه های جنگلی توسط صنایع چوب و جایگزین کردن جنگل ها با گونه های بیگانه و غیر بومی، تاکید کرد: متاسفانه شاهد چندین برابر شدن جاده سازی ها و خطوط مواصلاتی و ساخت و سازهای بی رویه و گاهی غیر ضرور طی ۵۰ سال گذشته هستیم؛ به طور کلی می توان گفت پوشش گیاهی ایران نسبت به سال های گذشته دچار آسیب و کاهش تنوع شده و گیلان نیز از این قاعده مستثنی نیست.
وی تغییرات اقلیمی در کنار مدیریت های اشتباه و بهره برداری های بی رویه و ساختن شهرک های صنعتی بدون توجه به آمایش سرزمین و... را از دیگر عوامل اثرگذار بر پوشش گیاهی ایران دانست و یادآور شد: گیلان باید به جای قطب صنعتی، قطب کشاورزی باشد و با فراهم کردن امکانات صنعتی کاشت چند باره محصولات کشاورزی به طرف خودکفایی غذایی پیش برویم و مانع توسعه شهرها و ساختن شهرک های صنعتی، مگر بر مبنای قوانین آمایش سرزمین شویم.
مظفریان خواستار جلوگیری از ویلاسازی با تخریب جنگل ها و مناطق ییلاقی شد و اضافه کرد: سالانه در گیلان ۲۰۰۰ میلیمتر باران می بارد و لذا اولویت این استان با کشاورزی است؛ نه صنعت تا بتوانیم پوشش گیاهی را حفظ کنیم و نهایتا مانع از طغیان سیل های خانمان برانداز و نابودکننده خاک های حاصلخیز شویم.
انتهای پیام
