برترین‌ها: گاهی وقت‌ها انتشار خبر خودکشی و یا تیراندازی یک سرباز جوان تیتر یک اخبار می‌شود و دل بسیاری از شهروندان ایرانی را به درد می‌آورد و در جدیدترین تراژدی، این خبر دیشب تیتر یک رسانه‌ها شد: «تیراندازی یک سرباز در آمادگاه ارتش کرمان و کشته شدن ۵ نفر».
شب گذشته فرمانده قرارگاه جنوب شرق ارتش اعلام کرد: یکی از سربازان ما که در یکی از موقعیت‌های نظامی ارتش مشغول پاسداری از یگان بوده وارد آسایشگاه سربازان می‌شود و با انگیزه‌ای که هنوز نامعلوم است اقدام به تیراندازی به سمت همرزمان خود می‌کند. متاسفانه در اثر این تیراندازی تعداد پنج نفر از همرزمان این سرباز جان خود را از دست می‌دهند. این فرد با ۱۸۰ تیر جنگی بازداشت شده است.
به همین بهانه برخی حوادث تلخی که طی چند سال گذشته در همین خصوص رخ داده است را مرور می‌کنیم:
فاجعه ای که در کهریزک رخ داد
15 مرداد سال 1396 یک سرباز در یک پادگان نظامی واقع در ۶۰متری «شورآباد» تهران با اسلحه به سوی هم خدمتی های خود حمله ور شد و یک سرگرد و ۲ سرباز را با ضرب گلوله از پای درآورده و ۱۲ تن دیگر را نیز زخمی کرد. پس از این حادثه طی یک درگیری سرباز مسلح جان باخت.
حادثه تیراندازی یک سرباز در آبیک
در تیرماه سال 1396تیراندازی سرباز وظیفه به سوی هم‌خدمتی‌های خود در پادگان آبیک قزوین، ۳ کشته و ۶ زخمی برجای گذاشت. ضارب پس از تیراندازی اقدام به خودکشی کرد که از مرگ نجات یافت. سرباز ضارب در حین امر نگهبانی اقدام به تیراندازی کرده بود که مسئولان مربوطه شایعه هرگونه مشکل در طول مدت خدمت سربازی با سربازان و فرماندهان را تکذیب کرده بودند.
ماجرای تیراندازی در پادگان بوشهر
چهار سرباز هرگز فکرش را هم نمی‌کردند قربانی گلوله‌های خشم هم‌خدمتی خود شوند. ساعت 2 بامداد اول فروردین ماه بود. تنها 7 ساعت از سال تحویل 1401 گذشته بود. سربازان پادگان منطقه دوم نیروی دریایی سپاه بوشهر در خوابگاه خواب بودند که هم‌خدمتی‌شان کلاشینکف به دست بالای سرشان حاضر می‌شود. می‌گویند اختلاف داشته، خصومت انگیزه‌اش بوده است. اما هر چه بود چهار هم‌خدمتی‌اش را تیرباران می‌کند و می‌گریزد. بردار یکی از جانباختگان گفته بود: متوجه شدم قاتل ۱۸ فروردین سربازی‌اش تمام می‌شد، پس نیازی به مرخصی نداشته. سربازی که ۱۸ روز دیگر خدمتش تمام می‌شود، چرا باید دست به اسلحه شود هنوز هیچ کس نمی‌داند انگیزه قاتل چه بوده؟ اختلاف شخصی، خصومت، کینه؟
قصه سربازهای ناکام
روزنامه شهروند در گزارشی در نهم آبان 1396 گزارش مصفلی دراین باره منتشر کرده که بحشی از آن را در ادامه می خوانید:
آمار دقیقی از اقدام به خودکشی سربازان ایرانی وجود ندارد اما اخبار و حوادث، افزایش این موضوع را نشان می‌دهد هرچند که بیشتر، حوادثی رسانه‌ای می‌شوند که سرباز نه‌تنها به زندگی خود بلکه به زندگی افراد دیگری هم در پادگان پایان می‌دهد.
«ناصر قاسم‌زاده»، روانشناس و مدرس دانشگاه می‌گوید:
«دو نکته وجود دارد یکی اینکه الان سبک تربیتی فرزندان ما؛ چه در کلان‌شهرها و چه در روستاها تغییر کرده است. شرایط رشد و زندگی پیش از این به سمتی بود که افراد می‌توانستند به استقلال برسند و وابستگی به این شیوه وجود نداشت. دربین افرادی که الان وارد دانشگاه‌ها یا پادگان‌ها و پانسیون‌ها می‌شوند همین معضل قابل مشاهده است. خیلی از این افراد در همان ماه‌های اول با فشار ناشی از تنهایی روبه‌رو می‌شوند حالا با این شرایط، وضع سخت پادگان با شرایط خاص خود را اضافه کنید. این برای افرادی که سبک زندگی وابسته‌گونه داشته‌اند یک تنش ایجاد می‌کند و این مخصوص یک طبقه خاص نیست و در همه خانواده‌ها الان تا اندازه‌ای وجود دارد.» این روانشناس ادامه می‌دهد: «با لحاظ کردن این موارد، به‌نظر می‌آید با توجه به نبود آمادگی برای تحمل این شرایط، باید روند تربیتی تغییر یابد و اصلاح شود.
دوم اینکه در همین محیط‌های آموزشی روانشناسانی وجود داشته باشند که مشاوره‌های فردی و گروهی موثر داشته باشند. در کشور ما متاسفانه روانشناسی تبدیل به یک امر لوکس شده است و جنبه بازدارندگی و خدمات پیشگیرانه برای بسیاری از مردم اتفاق نمی‌افتد. امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا، خدمات روانشناسی به مردم در زمان‌های مختلف ارایه می‌شود. برای سربازان باید یک جای تنفس گذاشته شود، یکی از اهداف سربازی پخته‌کردن افراد و آماده‌سازی آنها برای ادامه زندگی است.» قاسم‌زاده به آسیب‌های اجتماعی ناشی از دوران سربازی هم اشاره می‌کند: «در کشور ما همیشه یک آمار فرار از خدمت وجود دارد؛ کسانی که خدمت می‌روند و از آن‌جا فرار می‌کنند، در کنار آن بحث خودکشی وجود دارد و آمار نارضایتی از خدمت هم که بسیار بالا است. تبعیض قائل‌شدن بین سربازان هم در قوانین مختلف وجود دارد. در مر حله اول باید افراد برای ورود به خدمت آماده شوند و در مرحله دوم باید غربال‌گری صورت گیرد.
برای بسیاری از مشاغل حساس مثل خلبانی و... غربال‌گری و آزمون‌های سلامت روانی سخت‌گیرانه صورت می‌گیرد چرا درباره سربازها که باید اسلحه دست بگیرند چنین کاری صورت نگیرد. در هیچ کشور پیشرویی نمی‌بینیم که جوانان در چنین شرایط سختی به خود رها شوند.» این روانشناس معتقد است که در کنار بهبود روند کنونی، باید خدمات روانشناختی وارد پادگان‌ها شود: «در طول دوره آموزشی حتما باید خدمات روانشناختی وجود داشته باشد.
یک واقعیت تلخ درباره زندگیِ پسران ایرانی
روزنامه اینترنتی فراز هم در 14 مرداد 1401 در گزارشی به بررسی دلایل خودکشی سربازان پرداخته و نوشته بود:
بر اساس یک تحقیق که در سال ۱۳۹۰ در مرکز تحقیقات دانشگاه تهران انجام شده بود، میزان تاثیر ۶ عامل اصلی فشار بر روی سربازانی که از سال ۱۳۸۳ تا سال ۱۳۸۶ اقدام به خودکشی کرده بودند مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس این تحقیق در‌صد عوامل فشار عوامل منجر به خودکشی سربازان به شرح زیر اعلام شد:
۱- مشکلات روانی: ۳۷.۲۴٪
۲ـ مشکلات فردی و خانوادگی: ۳۶.۶۶٪
۳ـ مشکلات محل خدمت و همکاران: ۱۳.۷۸٪
۴ـ مشکلات جسمانی: ۳.۸۱٪
۵ـ مشکلات اقتصادی: ۱.۷۴٪
۶- اعتیاد: ۶.۷۴٪
جدایی از خانواده و پرتاب یکباره به شرایط سربازی برای خیلی از جوانان ساده نیست. بسیاری از سربازان در برابر مشکلات خود احساس تنهایی شدید می‌کنند و این مسئله ممکن است باعث افزایش حساسیت به «محرکهای خارجی»، «ناراحتی» و «افسردگی» شود. اقدام به خودکشی در سربازان می‌تواند در نتیجه عوامل متعددی از جمله: «مشکلات روانی»، «مشکلات فردی و خانوادگی»، «مشکلات محل خدمت و همکارها»، «مشکلات جسمانی»، «مشکلات اقتصادی»، «اعتیاد»باشد.
ما یک جامعه چند ده‌هزارنفری روانشناس بیکار داریم که می‌شود از این افراد برای ارایه مشاوره در مقاطع مختلف و بخش‌های مختلف جامعه استفاده کرد. یکی از اهداف دولت باید افزایش سطح رفاه روانی جامعه باشد و نگاه غلط کنونی اصلاح شود. برای همه افراد باید یک غربال‌گری صورت بگیرد و وقتی غربال‌گری صورت گیرد آن‌جا باید سطح‌بندی شود. درست نیست که دست همه اسلحه داده شود، دلیلی ندارد سربازان این همه از شهر محل زندگی خود فاصله داشته باشند. در تمام این مدت هم باید آموزش و مشاوره به همه سربازان صورت بگیرد.»
