به گزارش ایسنا، شهاب طلایی ـ مدیرعامل صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی ـ و عبدالرضا مهاجری‌نژاد ـ عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ـ در گفت‌وگویی تلویزیونی، موضوع واگذاری بناهای تاریخی به بخش خصوصی را نقد و بررسی کردند.
عبدالرضا مهاجری‌نژاد با نقد عملکرد صندوق توسعه و احیا در ۱۸ سال گذشته، گفت: این صندوق از بدو تأسیس در سال ۱۳۸۴ تا امروز تنها ۱۲۰ بنا را به کمک بخش خصوصی احیا کرده و به طور متوسط هر سال فقط ۷ بنا احیا شده است و این نشان‌دهنده آن است که ایرادهای زیادی در نحوه واگذاری وجود داشته است.
او افزود: مخالفت اصلی ما با نحوه واگذاری این بناهاست؛ چراکه مکانیسم روشنی درباره نحوه واگذاری‌ها وجود نداشته و مطالعات کاملی درباره آن صورت نگرفته و شیوه‌های مرمتی درستی نیز در آن اجرا نشده است و همچنین نوع کاربری و خدمات تعریف شده، با ماهیت بنا سازگار نیست.
این باستان‌شناس با اشاره به ماهیت اقتصادی نهادهایی که به عنوان صندوق تأسیس می‌شوند، اظهار کرد: در قانون مصوب شده توسط دولت و مجلس در برنامه چهارم توسعه، ماهیت حقوقی صندوق مشخص نشده و در برنامه هفتم توسعه نیز این ماهیت، تکمیل نشده است.
مهاجری‌نژاد با اشاره به ماهیت غیرانتفاعی صندوق که در قانون به آن اشاره شده است، گفت: اگر صندوق، دولتی است چرا ماهیت غیرانتفاعی به آن منتسب شده است و اگر غیر انتفاعی است چرا ساختار و تشکیلات و هزینه‌های آن، وابسته به دولت است؟
او به حوزه‌های سه گانه میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی اشاره کرد و افزود: صندوق و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تا الان در این زمینه‌ها به وظایف خود به خوبی عمل نکرده‌اند.
بنابر گزارش روابط عمومی صندوق توسعه و احیا در ادامۀ این مناظره، شهاب طلائی، مدیر عامل این صندوق در پاسخ به نقدهای مطرح شده، گفت: بنایی که متعلق به دولت است، الی‌الابد به دولت تعلق دارد. در بحث واگذاری، هرگز موضوع فروش بناها مطرح نیست.
او ادامه داد: موضوع اصلی ما جذب مشارکت مردم در زمینه حفظ میراث فرهنگی و تاریخیِ متعلق به خودشان است. واگذاری بناهای تاریخی تعبیر درستی نیست و ما معتقدیم آنچه صندوق انجام می‌دهد، «جذب مشارکت‌پذیری مردم در حفظ بناهای تاریخی» است.
طلائی همچنین گفت: حفظ بناهای تاریخی فقط ثبت این آثار نیست. حفاظت از این بناها دارای یک چرخه چند مرحله‌ای شامل شناسایی، ثبت، مرمت و احیاست. زمانی که یک بنا با حضور مردم احیا شود، پایداری آن افزایش یافته و به نحو احسن، حفاظت می‌شود.
او بیان کرد: در موضوع جذب منابع مردمی برای حفاظت و احیای بناهای تاریخی، در نظر گرفتن منافع مردم و جامعه محلی برای ما اهمیت بسیار زیادی دارد.
مدیرعامل صندوق توسعه و احیا افزود: در گذشته نگاه تک‌بعدی به موضوع ثبت و حفاظت از بناها وجود داشته و منافع مردم و جامعه محلی، لحاظ نشده است. سابقا در حفظ بناها، فقط موضوع ثبت، دنبال شده است و حضور و مشارکت مردم در احیای بناهایی که جنبه هویتی هم برای آنها دارد، محقق نشده است.
طلائی با تاکید بر اهمیت مشارکت مردم در حفظ بناها اظهار کرد: این مسأله به نوعی مردم را در حفظ میراث فرهنگی درگیر می‌کند و مشارکت آنها به حفاظت پایدار می‌انجامد.
او یادآور شد: تأسیس این صندوق، تصمیم یکباره و آنی نبوده است، بلکه حاصل تجربه سیاستگذاری کشور در امر احیای بناهای تاریخی است. طرح‌های مختلفی قبل و بعد از انقلاب اسلامی برای حفاظت از میراث فرهنگی و بناهای تاریخی اجرا شده و خروجی همه این طرح‌ها، تأسیس صندوق توسعه و احیا بوده است.
او به بند «ز» ماده ۱۱۴ قانون برنامه چهارم توسعه اشاره کرد و افزود: براساس تجربه طرح‌های حفاظت، این قانون تصویب کرد که صندوقی تأسیس شود که متولی امر حفاظت و احیای بناهای تاریخی کشور شود.
طلائی ادامه داد: اینکه صندوق نتوانسته به بخشی از ماموریت‌های خود عمل کند، ناشی از فرصت‌سوزی‌هایی است که در دوره‌های گذشته اتفاق افتاده است. صندوقی که مولود دغدغه‌های دل‌سوزان و کارشناسان میراث فرهنگی بوده، در سنوات قبل، مورد پذیرش بخش‌های مختلف وزارتخانه، قرار نگرفته است و همین مسأله باعث شده فرصت‌های زیادی از دست برود.
او سپس یادآور شد: در موضوع مشارکت مردم در احیا بناهای تاریخی باید گفت صندوق برای پر کردن یک خلأ کشور در حوزه حفاظت و احیای میراث فرهنگی کشور تأسیس شده است و دارای یک شخصیت حقوقی مستقل ذیل وزارت میراث فرهنگی است.
مدیر عامل صندوق توسعه و احیا افزود: طبق استفساریه‌ای که از دیوان محاسبات کشور گرفته شده، صندوق توسعه و احیا دارای ماهیت دولتی است و به همین دلیل است که مانند سایر دستگاه‌های دولتی دارای ذی‌حساب و سازوکار مالی دولتی است. بند ۲ اساسنامه صندوق نیز تصریح می‌کند صندوق، مؤسسه‌ای وابسته به وزارت میراث فرهنگی است.
او اضافه کرد: علاوه‌بر بند «ز» ماده ۱۱۴ برنامه چهارم توسعه، قانونگذار در ماده ۸ قانون حمایت از استادکاران و فعالان صنایع دستی نیز صندوق را به عنوان نهاد دولتی معرفی می‌کند.
طلائی ادامه داد: موضوع صندوق فقط بناهای دولتی نیست، ماده ۶ اساسنامه صندوق، بناهای تاریخی قابل احیا را شامل همه بناهای تاریخی اعم از خصوصی و دولتی کشور می‌داند.
او افزود: وقتی این ماموریت توسط قوه مجریه به صندوق اعلام شده است، این عنوان نشان‌دهنده فهم قانونگذار از مسأله حفاظت بناهای تاریخی است که آن را منحصر به بناهای دولتی ندانسته و زمینه حضور صندوق در احیای همه بناها را فراهم کرده است.
طلائی در پاسخ به دیگر انتقادهای مهاجری‌نژاد درباره شیوه
