خبرگزاری فارس _ کرمان، مهدیه طاهری‌مقدر: در هر گوشه‌ای از استان کرمان که بنگریم آثاری تاریخی که نشانگر هویت و فرهنگ ماست را می‌بینیم و این آثار می‌توانند به هر شکلی چشم‌نوازی کنند از کاروانسراها گرفته تا مساجد و خانه‌های قدیمی ساده‌ای که با روش‌های معماری سنتی آمیخته شدند جلوه ویژه‌ای به‌خود گرفته‌اند.
مثلا همین خانه حاج آقاعلی در رفسنجان که لقب بزرگترین خانه خشتی جهان را به‌خود گرفته است و هر روز میزبان گردشگرانی از سراسر گیتی است.
اما متاسفانه در این بین ابنیه و خانه‌های تاریخی نیز وجود دارند که به دست فراموشی سپرده شده‌اند و روز به روز با خاک خود یکسان می‌شوند و کمتر توجهی به آنان می‌شود و یا فقط آنان را ثبت ملی کرده‌اند و دیگر هیچ.
به‌راستی آیا سرنوشت خانه‌هایی که روزگاری محل زندگی و کار بزرگان این دیار بوده و رونقی باشکوه به خود دیده باید این چنین باشد؟
مثلا همین ۲ خانه ترابی‌ها در شهر زنگی‌آباد قرار دارند و در روزگاری نه‌چندان دور، در عصر قاجار و پهلوی محل زندگی و داد و ستد دو تن از انسان‌های نیک سرشت و خَیر بوده است.
شهر زنگی‌آباد در ۱۸ کیلومتری شمال شهر کرمان قرار دارد و این ۲ خانه که یک باب به نام سید مصطفی ترابی‌موسوی و باب دیگر به نام سید غلامحسین ترابی‌موسوی بوده و در خیابان امام خمینی(ره) این شهر قرار دارند و در حالی است که این دو بنای تاریخی در فاصله کمی از شهر کرمان اما متأسفانه چندان توجهی به آنها نمی‌شود.
گشت‌وگذاری در اسناد تاریخی مربوط به خانه‌های قدیمی که نزد کتابخانه میراث فرهنگی محفوظ است می‌زنم که به نتایج جالبی می‌رسم، مثلا این که این که خانه مرحوم سید غلامحسین ترابی‌موسوی با مساحت ۳هزار و ۷۰۰ متر و زیربنا ۲ هزار و ۵۰۰ متر با شماره ثبتی ۹۲۶۳ توسط استاد علی بنا قدمتی بالغ بر ۱۰۰ سال دارد و در دوره قاجار در طول ۵ سال ساخته شده است و همچنین خانه سید مصطفی ترابی‌موسوی با شماره ثبتی ۷۷۰۴ نیز مربوط به پدر وی یعنی سید محمد ترابی‌موسوی بوده که بعد از فوت پدر به وی واگذار شده و او نیز بعد از مدتی به کرمان می‌رود و بخشی از خانه را تبدیل به کتابخانه می‌کند و این‌گونه اولین و تنها کتابخانه شهر زنگی‌آباد که گنیجه‌‌ای ارزشمند از کتاب‌های نفیس است، احداث می‌شود.
خانه‌های ترابی‌ها در دوره قاجار ساخته شده‌اند
ارزش معماری و تاریخی این آثار از آن سمت است که با معماری خاص خود معرف علوم و فنون و تکنیک‌های منحصر به‌فرد ساخت در دوره زمانی قاجار و موقعیت جغرافیایی خود هستند مثلا از آنجا که این ابنیه مسکونی هستند، معرف تاریخ‌وفرهنگ و نحوه زندگی نیاکان ما بوده و با توجه به فضاهای تشکیل دهنده آن و نحوه ترکیب تنها با یکدیگر می‌توان به ارزش بالای معماری آنان پی برد.
طبق اسناد تاریخی این خانه‌ها دارای گچ‌بری‌‌های منحصر به‌فرد بوده و در ساخت آنان از مصالحی چون آجر، خشت، گچ سفید و کاهگل استفاده شده است.
به‌بهانه‌ی یافتن سرنخی از سرگذشت این خانه‌های تاریخی به سراغ مسؤولان مربوطه رفتم تا شاید به پاسخ سوال خود یعنی دلیل این بی‌مهری روزگار نسبت به این گنبجه‌های عظیم هویتی، تاریخی و فرهنگی پی ببرم.
خانه‌های ترابی‌ها مرمت و بازسازی می‌شوند
قصه بی‌مهری روزگار نسبت به این ۲ خانه تاریخی را با مجتبی دوستمحمدی شهردار زنگی‌آباد در میان گذاشتم او که خود دل پر دردی از برخی مسؤولین داشت، پاسخ داد: با توجه به این که شهر زنگی‌آباد در فاصله ۵ کیلومتری از باغ معروف فتح‌آباد که دارای پتانسیل‌های بالا در جذب گردشگر و نقش صنعت توریسم است، واقع شده است اما علارغم پیگیری‌ها و تلاش‌های شبانه‌روزی شهرداری نتیجه مناسبی از سوی میراث فرهنگی دریافت نکردیم، در نهایت تصمیم بر این شد که شورای شهر به همراه شهرداری با تهیه وام اقدام به مرمت و بازسازی این بنای تاریخی در آینده‌ای نه‌چندان دور کند.
دوستمحمدی در ادامه در خصوص تاریخچه این دو بناهای تاریخی ابراز کرد: خانه سید مصطفی ترابی‌موسوی در ۱۷ اسفند سال ۸۱ و خانه غلامحسین ترابی‌موسوی در ۷ مرداد سال ۸۲ ثبت ملی شده‌اند و همچنین عملیات بازسازی و مرمت آثار مذکور یکبار در سال ۷۹ به همت شورای شهر و شهرداری زنگی‌آباد و خیرین و دوستداران آثار باستانی و میراث فرهنگی انجام شده‌است.
برخی آثار تاریخی مشکل چند مالکیتی دارند
به اداره کل میراث فرهنگی می‌روم و تا شاید گره کور عدم توجه به ۲ خانه تاریخی زنگی‌آباد را پیدا کنم.
شاهرخی رئیس کل میراث فرهنگی در پاسخ به چرایی عدم توجه مسؤولان به آثار تاریخی این گونه پاسخ می‌دهد: در بسیاری از آثار تاریخی ما با مشکل چند مالکیتی روبه‌رو هستیم و بناهای داخل شهر کرمان در حوزه بخش خصوصی است و چند مالکیتی شده و در ساماندهی این ابنیه با مشکلات زیادی مواجه هستیم و بخش عظیمی از بناهای تاریخی به همین دلیل در معرض آسیب‌های محیطی قرار گرفته‌اند که می‌توان به آثاری چون تخت درگاه قلی‌بیگ که دوره‌های مختلف سازماندهی شده اما به دلیل نبود برخی امکانات زیر ساختی چون آب و برق قابل سکونت دائم نیست و به همین سبب مورد هجمه افراد نابهنجار جامعه قرار گرفته است و متأسفانه در حال تخریب است.
وی با اشاره به اینکه لازمه چنین امری اسکان افرادی برای سکونت دائم و نگهبانی و حفظ این آثار است، ادامه داد: به طور کلی مجموعه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دارای رونقی همه جانبه بوده و برای افزایش این رونق نیازمند همکاری تمام آحاد جامعه از جمله نهاد‌های دولتی، خصوصی، راهداری، شبکه ارتباطی و زیر ساختی هستیم تا این مجموعه بتواند به شایستگی و مطلوبیت دست یاید و به جامعه خدمت کند.
خانه‌های ترابی‌ها در حال تخریب هستند 
وی در ادامه افزود: مشکل دیگر آثار تاریخی وقف است، چراکه بسیاری از بناهای میراث فرهنگی وقف بوده و در حوزه اداره اوقاف قرار دارد که همکاری و همراهی این نهاد را نیز می‌طلبد و امروزه شاهد روزنه‌های امید هستیم چراکه در برنامه‌ریزی‌هایی که در آینده انجام خواهد شد که زمان‌بندی بازسازی و مرمت آثار نیز مد نظر قرار خواهد گرفت و اداره اوقاف نیز در حال حرکت به همین سمت‌وسو است.
وی در خصوص خانه ترابی‌ها در زندگی‌آباد ابراز کرد: هر جا که طبق توافق‌نامه میراث فرهنگی هم‌افزایی کند و در اختیار بقیه بخش‌ها باشد، اولین قدم لزوم مطالبه از فرد و گروه‌های مسؤول است که سازماندهی و امورات آن مجموعه تاریخی را بر عهده گرفته‌اند که امیدوارم دیگر مسؤولان ذی‌ربط به این امر توجه کافی را داشته‌باشند.
به گزارش فارس: انگار طبق شواهد و گفت‌وگو‌ها و پیگیری‌ها بالاخره روزنه امیدی برای رونق دوباره خانه‌های ترابی زنگی‌آباد چشم‌نوازی می‌کند امیدوارم در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد رونق بیشتر آثار تاریخی این کرمان باشیم تا شهر زنگی‌آباد نیز در این میدان خودی نشان دهد و به شهری گردشگری تبدیل شود چراکه این شهر علاوه بر این ابنیه تاریخی، مقصد بسیاری از گردشگران مذهبی برای زیارت رفیق دیرینه حاج قاسم، به نام شهید سردار حاج یونس زنگی‌آبادی نیز است و با رونق و بازسازی خانه ترابی‌ها کم‌نظیری خواهد شد.
پایان پیام/ ۸۰۰۶۶/ش
