خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - آذر مهدوان: پیروزی انقلاب اسلامی ایران و ایام دهه فجر یکی از مهمترین تحولات تاریخی منطقه محسوب می شود که در همان دوران توجه افکار عمومی را به خود جلب کرده بود. به همین دلیل در آن برهه از تاریخ، سیر پیروزی انقلاب اسلامی که در دی و بهمن ماه سال ۱۳۵۷ به اوج خود رسیده بود تبدیل به مهمترین اخبار رسانه های بین المللی شد. اخبار مربوط به خروج محمد رضا شاه پهلوی از ایران و بازگشت دوباره امام خمینی (ره) پس از ۱۴ سال به کشور تبدیل به تیتر یک مطبوعات جهان شد. در این میان رسانه های ترکیه نیز از این امر مستثنی نبودند. روند انقلاب ایران به عنوان کشور همسایه از اهمیت فراوانی برای ترکیه برخوردار بود. به همین دلیل اکثر صفحه های اول روزنامه های ترکیه مربوط به رویدادهای انقلاب اسلامی ایران بوده است. با نگاه اجمالی در می‌یابیم که روزنامه های کثیرالانتشار مانند حریت، آیدینلیک و جمهوریت از جمله روزنامه های ظدر پرداختن به مساله انقلاب ایران بودند. در این مطلب قصد داریم نگاهی به تیترهای صفحات روزنامه های مطرح ترکیه در سال ۱۳۵۷ داشته باشیم تا با نگاه خبرنگاران رسانه های ترکیه در آن مقطع آشنا شویم و اینکه آنها به عنوان عناصر خارجی نظاره گر این رویداد، چگونه آن را قاب بندی کردند.
روزنامه حریت یکی از روزنامه های قدیمی ترکیه محسوب می شود که در سال ۱۹۴۸ تاسیس شد. هم اکنون سردبیر این روزنامه احمد هاکان روزنامه نگار برجسته ترکیه ای است که دنبال کننده های او در شبکه های اجتماعی به ۱۰ میلیون نفر می رسد. این روزنامه در سال ۱۳۵۷ با اشاره به خروج شاه از کشور همانند روزنامه های داخلی با انتشاری تصویری از محمد رضا پهلوی از تیتر «شاه رفت» استفاده کرد.
در سال ۱۳۵۷ مرحوم اوکتای کوسه که نماینده دفتر روزنامه حریت در تهران بود در مورد بازگشت امام خمینی (ره) عناوین «او می آید... خمینی به تهران می آید» و «خمینی مانند یک امپراتور مورد استقبال قرار گرفت» را به کار برد.
همچنین این روزنامه نگار ترک این تحولات تاریخی را همانند بازی شطرنج تفسیر کرد و با آوردن تصویری از شاپور بختیار، آخرین نخست وزیر رژیم پهلوی، در خبر خود تیتر جذاب «شاه، مات می شود» را مورد استفاده قرار داد.
طبق بررسی های انجام شده ، اخبار مربوط به پیروزی انقلاب ایران در روزنامه ملیت مانند دیگر روزنامه های ترکیه بازتاب گسترده ای نداشته است. این روزنامه در یکی از صفحات اول خود تیتر نقل قولی از محمد رضا شاه قبل از رفتنش از کشور را آورده است. تیتر ملیت به این شکل است "شاه: اگر شرایط فراهم شد میخواهم مدتی استراحت کنم."
روزنامه قدیمی و پر تیراژ جمهوریت نیز جز روزنامه هایی بود که به موضوع انقلاب اسلامی به طور ویژه پرداخته بود. تاریخ تاسیس روزنامه جمهوریت به سال ۱۹۲۴ یعنی سال تاسیس جمهوری ترکیه باز می گردد. این روزنامه هم اکنون جزو رسانه های منتقد دولت حزب عدالت و توسعه محسوب می شود. تیتر این روزنامه درباره خروج شاه ایران به این شکل است: «شاه مخفیانه از ایران خارج شد».
این روزنامه همچنین با اشاره به راهپیمایی های گسترده علیه رژیم پهلوی در صفحه اول روزنامه اش تیتر «صد هزار نفر در تهران راهپیمایی کردند» را به کار برد.
این روزنامه همچنین با اشاره به آمدن امام خمینی از پاریس به تهران تیتر «خمینی بازگشت... شاه خائن است» استفاده کرد.
یکی از روزنامه هایی که اخبار پیروزی انقلاب اسلامی ایران در آن بازتاب گسترده ای داشته روزنامه آیدینلیک بوده است. چیغدم کومورچو اوغلو در سال ۱۳۵۷ نماینده روزنامه آیدینلیک در تهران و تنها خبرنگار ترک حاضر در هواپیمای پاریس- تهران همراه امام خمینی(ره) بوده است. او در مورد استقبال مردم در فرودگاه مهرآباد از تیتر «استقبال باشکوه» استفاده کرده است.
روزنامه آیدینلیک نیز همانند روزنامه جمهوریت از تیتر «صد هزار نفر علیه شاه راهپیمایی کردند» استفاده کرده است.
البته روزنامه ملیت هم در آن دوران با اشاره به راهپیمایی های ایران در سال ۱۳۵۷ از شهادت ۶۵ نفر در این تظاهرات خبر داده است.
اما یکی دیگر از روزنامه هایی که به موضوع انقلاب اسلامی ایران نگاه ویژه ای داشته روزنامه اسلام گرای «ملی» بوده است. تاریخ تاسیس این روزنامه به سال ۱۹۷۳ میلادی باز می گردد. این روزنامه هم اکنون وابسته به حزب سعادت ترکیه است. روزنامه ملی در دی ماه ۱۳۵۷ در تیتر یک صفحه خود با عنوان «شاه ایران را ترک کرد» به فرار شاه از ایران اشاره کرد.
روزنامه ملی همچنین با اشاره به بازگشت امام خمینی(ره) به ایران در تیتر یک خود «مسلمانان بر اوضاع ایران مسلط هستند» استفاده کرد.
روزنامه ملی همچنین در یکی از شماره های خود بخشی از سخنرانی امام خمینی(ره) را به این شکل تیتر کرد: «خمینی: دوران غیر اسلامی دیگر به پایان رسید».
