مهدی قلی پور کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار بورس گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در رابطه با دامنه نوسان بیان کرد: در حال حاضر دامنه نوسان در بورس و فرابورس و بورس کالا اعمال می‌شود و سایر بازار‌های کشور مثل املاک و مستغلات، ارز، خودرو و دیگر کالا‌های مصرفی یا بادوام چنین دامنه نوسانی ندارند. آخرین دامنه نوسان اعمال شده در بورس منفی 2 و مثبت 6 در بازار‌های بورس و فرابورس است،
قلی پور در پاسخ به این پرسش که دامنه نوسان ایران با دامنه نوسان کشور‌های دیگر چه تفاوتی دارد؟ و دامنه نوسان در کشور‌های دیگر چند درصد است؟ اظهار کرد: برخی کشور‌های توسعه یافته مثل ایالات متحده، آلمان، ایرلند، یونان حتی برزیل به عنوان بازار نو ظهور دامنه نوسان وجود ندارد یا دامنه نوسان مجاز زیاد است، مثل ژاپن تا ۶۰ %، فرانسه تا ۲۰%، فنلاند ۱۵%، مالزی ۳۰%، پرتقال ۱۵%، البته برخی کشور‌های توسعه یافته هم دامنه نوسان محدود دارند، مثل اتریش ۵%، بلژیک تا ۱۰%، کشور‌های در حال توسعه هم غالبا دامنه نوسان دارند، مثل ترکیه تا ۱۰%، پاکستان ۷%، هند ۸%، مصر تا ۲۰%، اکوادو ۱۵%، مکزیک ۱۰%، است، در کل دامنه نوسان در اکثر کشور‌ها بیشتر از ایران است.
کارشناس بازار سرمایه درپاسخ به این پرسش که کشور‌های دیگر چه زیرساختی دارند که می‌توانند دامنه نوسان بدون محدودیت یا وسیع داشته باشند؟ گفت: مهمترین زیرساخت برای حذف یا افزایش دامنه نوسان ثبات اقتصادی است و کشور‌هایی که اقتصاد با ثبات دارند کمتر سراغ محدودیت‌های قیمتی می‌روند و این مسئله ثبات اقتصادی اصلا در ایران وجود ندارد، که نوسانات زیاد در نرخ ها، تصمیمات خلق الساعه دولتی، تغییرات مدام در مقررات و قوانین، تغییرات مدام در مدیران و تصمیم گیران، اقتصاد وابسته به منابع زیر زمین مثل نفت و معادن همگی نشان از عدم ثبات در اقتصاد کشور دارد.
وی در ادامه افزود: زیرساخت دوم توسعه نهاد‌ها و ابزار‌های تثبیت کننده در بازار‌های مالی مانند بازارگردان ها، بازارگردان ویژه (اسپیشالیستها)، ابزار‌های سرمایه گذاری غیر مستقیم مثل صندوق‌ها و درجه صلاحیت مدیران آنها، ابزار‌های مشتقه در اقتصاد ایران وجود ندارد. در این خصوص اقداماتی انجام شده و امیدوار به توسعه بیشتر ارکان و نهاد‌ها و ابزار‌ها در بازار به شرط ثبات مدیریتی و غیر سیاسی ماندن بازار سرمایه هستیم. علی رغم همه کاستی ها، بازار سرمایه نسبت به کل اقتصاد ایران بیشتر توسعه یافته است، ولی بعضا متاسفانه گام‌هایی به عقب بر می‌داریم که نمونه آن دامنه نوسان نامتقارن است.
قلی پور در ادامه تشریح کرد: زیر ساخت سوم فرهنگ و دانش سرمایه گذاری است که، مورد غفلت واقع شد است، منظور آموزش بورس برای مردم نیست، چون موسسات انتفاعی زیادی در کنار دانشگاه‌ها به این امر می‌پردازند بلکه آموزش از کودکی در مدارس و خانواده‌هاست، بلکه باید در مدارس کشور اصول اولیه اقتصاد و سرمایه گذاری و کارآفرینی با ادبیات ساده تدریس شود، یا حداقل خانواده‌ها به این امر اهتمام ورزند، برای مثال خواندن کتاب‌هایی مثل بابای دارا، بابای ندار در کنار هزاران کتاب دیگر از ساده تا پیچیده می‌تواند به آموزش افراد کمک کند، رسانه‌ها هم می‌توانند کمک کننده باشند. درک عموم از اقتصاد رفتار‌های گروهی تقلیدی و احساسی را کمتر و در نتیجه ثبات بازار‌ها را بیشتر می‌کند.
وی در رابطه با عدم وجود بعضی زیر ساخت‌ها گفت: نکته دیگر که در ایران وجود دارد و ربطی به زیرساخت‌ها ندارد، حرکات پوپولیستی و سیاسی است، چرا که مدیران سیاسی بالا دست بازار سرمایه، چه در دولت و چه در مجلس از نوسان زیاد و انتقاد مردم ترس دارند و به جای حل مساله با تعیبن محدودیتی مثل دامنه نوسان، صورت مساله را پاک می‌کنند، بورس‌های ایالات متحده یک سال گذشته تا ۴۰% نوسان کاهشی داشتند، ولی اتفاقی نیفتاد و با توزیع واکسن کرونا دوباره به حالت قبل برگشتند، اما مقررات تغییر نیافتند.
قلی پور در رابطه ب دامنه نوسان ایران بیان کرد: دامنه نوسان در بازار سرمایه ایران بار‌ها تغییر پیدا کرده، از ۵٪ در اوایل دهه هشتاد به ۲٪ در سال ۱۳۸۴ کاهش سپس در سال ۸۷ و ۸۸ به ترتیب به ۳ و ۳.۵٪ افزایش یافت، ۱۳۸۹ به ۴ و ۱۳۹۴ به ۵٪ مجدد افزایش یافت و اخیرا نامتقارن شد. البته دامنه نوسان در فرابورس برخی اوقات متفاوت بود و بازار پایه هم تحولات خود را داشته است.
کارشناس بازار سرمایه در رابطه با ارزش ذاتی سهام و ارتباط آن با دامنه نوسان افزود: اساسا دامنه نوسان هیچ تاثیری بر ارزش ذاتی و اقتصادی سهام ندارد، ارزش ذاتی به سود شرکت‌ها و نرخ بهره و سطح ریسک‌های مالی وغیر مالی در اقتصاد وابسته است، سود شرکت‌ها هم به رشد اقتصادی کشور و دنیا و نرخ‌های جهانی، رقابت، تکنولوژی، نرخ ارز ... وابسته است، هدف دامنه نوسان افزایش ثبات و کاهش نوسان در بازار‌ها است و هرچه بازاری بی ثبات‌تر باشد، بیشتر به کار می‌آید، ولی مشکل زمانی به وجود می‌آید که شاهد تحولات اساسی در بازار باشیم، مثلا انتظارات تورمی شدید وجود داشته باشد و احتمال دارد درگیری نظامی پیش آید،
وی گفت: نرخ‌های جهانی افت یا افزایش شدید داشته باشند. اتفاقاتی مثل کرونا پیش آید، انتظار افت یا افزایش شدید ارز باشد و امثال آن ها، در این صورت دامنه نوسان به تعادل رسیدن بازار را با اصطکاک مواجه می‌کند، مثل اتفاقات هفته گذشته که با افزایش احتمال پیشرفت‌های برجامی، انتظار تقویت ریال منجر به واکنش بازار شد و دامنه -۲، چند روز بازار را قفل کرد، تا حدی که رکورد معاملات دو هزار میلیارد تومانی را تجربه کردیم که قابل قیاس با حجم‌های ۳۰ هزار میلیاردی اواسط تابستان نیست.
قلی پور در رابطه با ویژگی‌های بازار سرمایه ایران بیان کرد: هر چه حجم معاملات و نفدشوندگی بازار کمتر باشد، بازار خاصیت خود را بیشتر از دست می‌دهد و کاهش حجم معاملات به مراتب نگران کننده تراز افت قیمت‌ها است، علاوه بر این دامنه نوسان هر چه کوچک‌تر باشد، خود به ابزاری برای سرمایه گذاری تبدیل می‌شود و پدیده صف نشینی را تقویت می‌کند.
کارشناس بازار سرمایه در پایان پیشنهاد خود را برای دامنه نوسان بیان کرد: برای دامنه نوسان، اقدامی مشابه ژاپن، فرانسه، ایتالیا داشته باشیم، که آنها دامنه نوسان آنها براساس ارزش سهام شان متغیر است، البته که دامنه نوسان باید زیاد و متقارن باشد، در ژاپن سهام ارزان تا ۶۰% و سهام گران تا ۱۰% دامنه نوسان دارند و در ایران هم می‌توان این قانون را بر اساس ارزش بازار شرکت‌ها تدوین نمود. در این صورت شاخص کل هم کمتردچارنوسان می‌شود، یعنی دامنه متقارن برای شرکت‌های با ارزش بیش از ۱۰۰ دلار ۵% و بقیه شرکت‌ها پلکانی تا ۱۵% افزایش یابد، شرکت‌های زیر یک هزار میلیارد تومان را هم به طور آزمایشی می‌توان بدون دامنه نوسان در نظر گرفت، در شرایط افت و رشد شدید به صورت استثنایی، برداشتن دامنه نوسان برای یکی دو روز بهتراز وضع دامنه نوسان محدود و فرسایشی شدن بازار است، چرا که همواره نقد شوندگی بیشترین اهمیت را دارد.
انتهای پیام/
