حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، فاطمه زهرا نصراللهی؛ حضرت‌آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب در دیدار اخیرشان با فرماندهان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش تاکید کردند: «آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها حق هیچگونه شرط‌گذاری ندارند، زیرا تعهدات برجامی خود را نقض کردند و آن طرفی که باید شرط بگذارد جمهوری اسلامی است زیرا به تعهدات خود پایبند بود. بنابراین ایران هنگامی به تعهدات برجامی خود بازخواهد گشت که آمریکا همه تحریم‌ها را در عمل و نه در حرف یا بر روی کاغذ، لغو کند و این لغو تحریم‌ها مورد راستی‌آزمایی ایران قرار گیرد. این، سیاست قطعی و غیرقابل برگشت جمهوری اسلامی و مورد اتفاق همه مسئولان است و هیچکس از آن عدول نخواهد کرد».
رئیس جمهور آمریکا هم در چند ماه گذشته بار‌ها و بار‌ها از بازگشت به برجام و رفع تحریم‌ها سخن گفته بود، انتظار می‌رفت عقلانیت به دیپلماسی آمریکا باز گردد و به تعهدات و امضایی که ماه‌ها برای رسیدن به‌آن تلاش شده است عمل کند، اما او هم راه رئیس جمهور قبلی را پیش گرفت، تا جایی که چند روز گذشته در کنفرانس امنیتی مونیخ با اشاره به برنامه هسته‌ای کشورمان گفت که ما آماده تعامل دوباره در چارچوب ۱+۵ در خصوص برنامه هسته‌ای ایران هستیم، اما باید دید که در نهایت این رئیس جمهور سردرگم می‌خواهد چه رویکردی در پیش بگیرد و باید منتظر ماند تا دید اقدامات نمایشی کاخ سفید رنگ و بوی عمل و لغو تحریم‌های جدی تری را نیز به خود می‌گیرد یا خیر. در هر صورت همانطور که گفته شد و مقامات و مسئولان عالی رتبه کشورمان یک صدا بر آن تاکید کردند موضع ایران همان است که گفته شد؛ اقدام عملی ببینیم، اقدام عملی می‌کنیم.
سازمان انرژی اتمی ایران هم پیرو سفر اخیر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، درباره تفاهمات مشترک با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیانیه‌ای به این شرح صادر کرد. «سفر مدیرکل آژانس به ایران بر اساس درخواست او بود که مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران نیز واقع شد. در گفت‌وگوها، آژانس بر ضرورت احترام به قانون مجلس و اجرای آن تاکید کرد به طوری که در بیانیه نیز انعکاس داشته است. ایران و آژانس تفاهم کردند اجرای پروتکل الحاقی و دسترسی‌های برجامی به طور کامل متوقف شود و صرفا تعهدات پادمانی ایران اجرا می‌شود. بر این اساس، طبق قانون مجلس هیچ دسترسی فراپادمانی به آژانس اعطا نخواهد شد و هیچگونه بازرسی فراپادمانی نیز انجام نمی‌شود.
مقصود از تداوم راستی آزمایی و نظارت ضروری که در بند ۲ بیانیه آمده، همانطور که در پیوست توافق شرح داده شده، این است که ایران به مدت ۳ ماه اطلاعات برخی فعالیت‌ها و تجهیزات نظارتی را که در پیوست مشخص شده ضبط کرده و نزد خود نگه خواهد داشت. در این مدت، آژانس به این اطلاعات هیچ دسترسی نخواهد داشت و اطلاعات منحصرا نزد ایران باقی می‌ماند. چنانچه ظرف ۳ ماه تحریم‌ها به طور کامل لغو شد، ایران این اطلاعات را در اختیار آژانس می‌گذارد، در غیر این صورت اطلاعات برای همیشه پاک خواهد شد. به دلیل ملاحظات حفاظتی و ضرورت پنهان ماندن مکان تاسیسات کلیدی ایران، پیوست بیانیه که شامل فهرست این تاسیسات است، محرمانه خواهد ماند.
برای تحلیل اقدامات نمایشی آمریکا در بازگشت به توافق برجام با علی نعمت اللهی سفیر سابق ایران در سوئیس و برزیل به گفت‌وگو نشستیم.
باشگاه خبرنگاران جوان: با توجه به سفر گروسی به ایران و بیانیه مشترک ایران و آژانس، در بیانیه مشترک چه اتفاقی افتاده است و این بیانیه با توجه به اعتراض نمایندگان تا چه حد با قانون مجلس سازگاری دارد؟ بعد از این بیانیه روابط ایران و آژانس به چه صورت خواهد بود؟
نعمت اللهی: محدودیت‌هایی برای آژانس بین المللی انرژی اتمی ایجاد شد و این موضوع را مدیرکل آژانس هم صراحتا اعلام کرد که قانون مصوب مجلس رعایت شود، اما به این صورت نیست که رابطه با آژانس قطع شود، آژانس دیگر آزادی های قبلی و امکاناتی را که در گذشته داشت ندارد و نمی‌تواند هر زمان که خواست از مجموعه‌های هسته‌ای ما بازدید کند، اما در هر حال یک دوره ۳ ماهه برای این موضوع پیش‌بینی شده که در این دوره این به وقوع بپیوندد، چراکه توافقات را نمی‌توان لحظه‌ای تغییر داد و معمولا برای تغییر یک قرارداد یک دوره گذار لازم دارد.
همه این موارد زیر نظر سازمان انرژی اتمی ایران خواهد بود، آنها کنترل خواهند داشت و دیگر خود آژانس نمی‌تواند، مستقیما برخی از اقدامات را انجام دهد و این محدودیت زیادی برای آژانس است. این موضوع را در نظر بگیرید که همواره اظهارات افراد کمی جنبه تبلیغاتی خودش را دارد و اظهارات گروسی مدیرکل آژانس بعد از بیانیه آژانس به این دلیل بود که اعلام کند سفر پرباری داشته است به همین خاطر پیاز داغ موضوع را بیشتر می‌کند.
باشگاه خبرنگاران جوان: بیانیه ایران و آژانس مغایر با قانون مجلس نبود؟
نعمت اللهی: بر اساس قانون مجلس، بایستی پروتکل الحاقی که داوطلبانه آن را انجام می‌دادیم، متوقف شود و در تمام صحبت‌هایی که مقامات کشورمان داشتند بازرسان آژانس می‌مانند، اما محدودیت‌هایی بر آنها اعمال می‌شود، مجلس ارتباط بازرسی آژانس در قانون خود را نفی نکرده بود، به همین دلیل محدودیت‌هایی ایجاد شد. اکنون بر سر اینکه محدودیت‌هایی که ایران برای آژانس در نظر گرفته است، دقیقا همان قانون مجلس است یا نه، یک اختلاف نظرهایی وجود دارد.
باشگاه خبرنگاران جوان: تحلیل تون از این اقدامات نمایشی آمریکا از جمله لغو مکانیسم ماشه و لغو محدودیت تردد دیپلمایت‌های ایران در نیویورک چیست؟ چه چیزی باعث شده که آمریکا سیاست خود را علیه ایران به یکباره تغییر دهد؟
نعمت اللهی: لغو اجرای مکانیسم ماشه بازی و حرف نمایشی آمریکاست، چراکه اجرای مکانیسم ماشه رای نیاورد و اکنون آنها روغن ریخته را نذر امام زاده می‌کنند. در مورد محدودیت‌هایی که برای رفت و آمد دیپلمات‌ها کم شده است، در عین حال که ما معترض هستیم چرا برای دیپلمات‌های ما در نیویورک محدودیت ۲۵ مایل وجود دارد، حق دولت پذیرنده است. آمریکا میزبان سازمان ملل متحده است و یک سری امکاناتی در اختیار آنها قرار می‌دهد، این دیپلمات‌های ما دیپلمات در آمریکا نیستند بلکه دیپلمات در سازمان ملل متحد هستند، بنابراین واشنگتن می‌تواند یک سری محدودیت‌هایی بگذارد و این محدودیت‌ها هم هیچ وقت ارتباطی با تحریم ندارد. درسال ۶۸ هم که برای مذاکرات ۵۹۸ به نیویورک رفتیم، در آن زمان هم حق نداشتیم از شعاع ۲۵ مایلی خارج شویم. در گذشته هم این موضوع بدون ارتباط به تحریم بوده است.
همه کشور‌ها سیاست کلانشان ثابت است، لذا آمریکا هم سیاست ثابتی دارد، با تغییر دولت‌ها و احزاب کمی در روش اجرای سیاست ها تغییراتی به وجود می‌آید. سیاست کلان آمریکا عبارت است از سلطه طلبی و تامین منافع در همه جای دنیا. آنها همه جای دنیا را قسمتی از خاک خود می‌داند و به خود حق می‌دهد که در آنجا دخالت کند و منافع خود را تامین کند، اما روش اجرا در دولت‌های مختلف در احزاب دموکرات و جمهوری خواه متفاوت است، بنابراین اگر از این بُعد بنگریم طبیعی است که با تغییر رئیس جمهور و حزب تغییر سیاستی در آمریکا اتفاق می‌افتد.
تغییر سیاست آمریکا در رابطه با ایران یا به نتیجه نرسیدن اهدافی که درباره ایران داشتند، دو دلیل خارجی و داخلی دارد؛ عوامل خارجی که نقش مهمی بازی می‌کند، بحث مبارزه با ترامپیسم است که نه تنها به ایران بلکه به همه دنیا لطمه می‌زد و مسئله ساز بود. تفکر ترامپیسم بر روی مسائل بین المللی و محیط زیست که به بشریت مربوط است، مسائل اروپا، چین، روسیه، عربستان، کشورهای جهان سوم روش خاصی داشت که بسیار ناپسند بود که منجر به شرمندگی مردم آمریکا هم می‌شد.
علاوه بر این، شرکت‌های چند ملیتی اروپایی که تامین درآمد،کار و شغل در این کشور‌ها توسط این‌ها انجام می‌شود، شدیدا تحت فشار بودند. آنها می‌خواستند در ایران و کشورهای دیگر کار کنند و هزینه‌های زیادی هم انجام دادند، تشکیلات وسیعی برای فاز ۱۱ داشتند، اما آمریکا تهدید کرد که اگر در ایران کار کنید منافع خود را در واشنگتن از دست می‌دهید و آنها مجبور شدن که آن را قبول کنند؛ بنابراین همه دنبال این بودند که در آمریکا تغییر به وجود بیاید.
ترامپ تصور می‌کرد با فشار اقتصادی و تحریم ظرف چند ماه می‌تواند جمهوری اسلامی ایران از پای بیاندازد، اما نتوانست؛ خسارت‌های زیادی به ما وارد شد که آن را مطالبه خواهیم کرد، اما آن هدف اصلی که می‌خواستند، حاصل نشد. در حقیقت آمریکا نتوانست اقتصاد ما را زمین بزند و در زمینه‌های اصلی جلوی ما را بگیرد؛ اقتدار یک کشور به پایه‌های قدرتی است. پایه‌های قدرتی یعنی قدرت دفاعی، علمی و اقتصادی است، قدرت دفاعی ما شدیدا تقویت شد اگر این قدرتمان تقویت نشده بود مطمئنا آنها تغییر سیاست نمی‌دادند.
قدرت علمی ما در زمینه‌هایی آسیب دید، چراکه دسترسی به مراکز علمی جهان نداشتیم، اما در زمینه‌های خاص بسیار خوب عمل کردیم، روی بحث نانو تکنولوژی، سلول‌های بنیادی بسیار خوب عمل کردیم حتی از علمی فراتر می‌رود و صنعتی اجرایی می‌شود روی مسئله ساخت ماهواره و پرتاب ماهواره موارد متعددی است که بسیارخوب جلو رفتیم. پایه اقتصادی ضعیف شده است و این پایه اقتصادی هم باید تقویت شود، اما دو پایه دفاعی و علمی آنقدر قوی شد که عامل داخلی به حساب می‌آید که سبب شد که آمریکا تغییر سیاست دهند.
باشگاه خبرنگاران جوان: با توجه به اقدامات مثبت اخیر آمریکا در قبال ایران آیا می‌توان به لغو تحریم‌های آمریکا امیدوار بود؟ اگر لغو نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
نعمت اللهی: نمی‌توانیم برای اقدامات نمایشی آمریکا کف بزنیم، اکنون جمعیت وسیعی در کشورمان تحت فشار هستند و ما امکان تامین حوایج آنطور که باید نداریم، خوشبختانه توانستیم خیلی خوب مقاومت کنیم.
عده‌ای دیگر می‌گویند که آمریکا ظالم است و تغییری نمی‌کند، بنابراین باید با آن مقابله کرد، عده‌ای هم می‌گویند که تغییر سیاستی از سوی واشنگتن نمی‌بینیم، اما در هر حال جمهوری خواه و دموکرات فرقی نمی‌کند و در واقع جهان یک شبکه چند بُعدی گسترده است، لذا باید شرایط واقعی را بسنجیم و بر اساس آن برنامه ریزی و از فرصت‌ها استفاده کنیم.
اکنون یک دوره فطرت بین دو سیستم در آمریکاست، جهان می‌خواهد خود را با تغییرات وفق دهد و این دوره فطرت همیشه بهترین زمانی است که می‌توان از آن استفاده کرد. باید روابط خود را با ابر قدرت‌ها یعنی آمریکا، اروپا، چین و روسیه تنظیم و یک اطمینان و ثبات در رابطه مان برنامه ریزی کنیم، اما در این برنامه‌ها مراقب باشیم که هیچ کشوری در دنیا برای رضای خدا رابطه برقرار نمی‌کند و همه برای برقراری روابطشان دنبال منافعشان هستند، بنابراین اگر می‌خواهیم در این موقعیت و در این رابطه برنده شویم باید بتوانیم زبان دیپلماسی درست داشته باشیم.
اشکالی در مذاکره با آمریکا وجود ندارد، اما مذاکره‌ای که منافع مان را زیر پا نگذاریم. آنها می‌خواهند هرچه می‌توانند امتیاز کمتری دهند و امتیاز بیشتری به دست بیاورند. در تمام دوران آمریکا و اروپا بدعهدی کرده است پس اکنون هم اگر بتوانند بدعهدی خود را ادامه می‌دهند، لذا باید بتوانیم به گونه ای بازی کنیم که منافع حداکثری را برای خود به دست آوریم بدون اینکه خط قرمز‌های خود را زیر پا بگذاریم.
تحریم‌ها باید لغو شود و خواسته دنیا هم همین است، همانطور که گفته شد اروپا به هیچ وجه نمی‌خواهد تحریم‌های ایران باقی بماند، چراکه به ارتباطاتش صدمه می‌زند و منافعش از دست می‌رود، بنابراین دنیا این شرایط را نمی‌خواهد در عین حال که این‌ها نگران هسته‌ای شدن ایران هستند در حالی که و ما صریحا گفته ایم و می‌گوییم که هیچ وقت به سوی قدرت اتمی نظامی نخواهیم رفت، اما هنگامی که غرب شاهد قوی شد پایه های علمی و دفاعی ماست، نگران این است که ما به سوی سلاح اتمی هم پیش برویم، بنابراین هم ما و هم دنیا می‌خواهیم تحریم ها لغو شود، پس برای تحقق این مهم باید هر دو طرف حرکت کنند. باید بتوانیم به نقطه درستی برسیم، ولی طبیعی است که اگر آنها بخواهند مقاومت کنند و مسئله موشکی، روابط منطقه‌ای و دیگرمسائل، ما را محدود کنند ایران هم به هیچ وجه کوتاه نخواهد آمد.
ایران باید مراقبت باشد که بازیچه نشود. آمریکا همیشه به نحوی پیش رفته که تعهدی داده و عملیاتی نکرده است، لذا اکنون ایران باید عملیاتی شدن تعهدات آنها را ببیند، حداقل این موضوع را به صورت پله پله ببینیم.
باشگاه خبرنگاران جوان: آنتونی بلینکن وزیرخارجه آمریکا اعلام کرده فشار حداکثری آمریکا شکست خورده است، آیا عقب‌نشینی ظاهری و کلامی آمریکا در واقع ادامه سیاست ترامپ و بازی جدید آمریکا و اروپا نیست تا در داخل کشور ما اختلاف به وجود بیاورند و ایران را برای دستیابی به مذاکره موشکی و منطقه‌ای به پای میز مذاکره بکشاند؟
نعمت اللهی: فشار حداکثری آنها به نتیجه نرسیده است و این موضوع را آمریکا، اروپا و حتی ترامپ فهمیده بودند، بنابراین آنها دنبال راهی هستند که بتوانند با ایران تعامل داشته باشند، در این تعامل هم اهدافشان از همان حداکثر آغاز می‌شود، پله به پله بر اساس اینکه ما چقدر قوی، درست و هماهنگ عمل کنیم، مجبور هستند کوتاه بیایند.
اروپایی‌ها از ترس و فشار آمریکا همکاری خود را با ایران قطع کردند و به تعهداتشان عمل نکردند، به ایران ربطی ندارد که از آمریکا لطمه می‌بینند، دولت کشورهای اروپایی هیچ تسهیلاتی برای عمل به تعهدات برجامی شان انجام ندادند، دقیقا همان کاری که در دور قبل کردند در دور جدید هم انجام دادند، لذا همانطور که توانستیم در زمینه‌های علمی و دفاعی پیش برویم در زمینه‌های مذاکره هم می‌توانیم جلو برویم، به شرط اینکه کاملا منافع خود را ببینیم، مذاکره به معنای تسلیم شدن و پذیرفتن صحبت‌های طرف مقابل نیست بلکه به این معناست که حق‌مان را بگیریم.
باشگاه خبرنگاران جوان:کارشناسان معتقدند که افزایش گستره تحریمی باعث شده که کشور‌ها با هم در برابر تحریم متحد شوند نمونه آن ایران، چین، روسیه و .. و در نتیجه تحریم اثرگذاری خودش را از دست دهد و همین موضوع باعث شده است که آمریکا کم کم تحریم‌های خود را علیه کشور‌ها کنار بگذارد؟
نعمت اللهی: ما در اینجا توانستیم مقابله کنیم در عین حال که فشار بسیار زیادی به مردم وارد شده است، بنابراین باید این تحریم‌ها را برداریم، ولی نه به معنای از دست دادن پایه‌های دیگر قدرت کشورمان.
انتهای پیام/
