همشهری- شهره کیانوش راد: حجت الاسلام محمدرضا زائری، پژوهشگر، نویسنده و از چهره‌های شناخته شده مطبوعات، صراحت لهجه و روشنگری را از مهم‌ترین ویژگی‌های دکتر احمد توکلی، بیان می‌کند و درباره سابقه آشنایی‌اش با او می‌گوید: «ما نسلی بودیم که به اقتضای فضای اجتماعی آن روزگار و احوال و شرایط آن دوران اخبار و مسائل سیاسی را از روزنامه‌ها و تلویزیون خیلی جدی دنبال می‌کردیم و شخصیت‌های سیاسی را می‌شناختیم. ایشان هم چهره شاخص و مهمی بودند و همیشه در بیان نظراتشان صراحت لهجه داشتند.»
حجت الاسلام زائری که اکنون به عنوان رایزن فرهنگی ایران در الجزایر فعالیت می‌کند، می گوید: «آشنایی من با دکتر توکلی ابتدا از طریق رسانه بود. در اخبار روزنامه ها و تلویزیون ایشان را می دیدیم در مصاحبه ها و ... راستش نسل ما متاسفانه نسلی بود که به اقتضای فضای اجتماعی آن روزگار و احوال و شرایط آن دوران اخبار و مسایل سیاسی را خیلی جدی دنبال می کرد و شخصیت ها را می شناخت. شاید الان شما اگر از یک دانش آموز دبستانی مثلا اسم رئیس جمهوری را هم بپرسید نداند ولی ما در سنین کودکی حتی وزرا و مسئولان دیگر را هم می شناختیم و روزنامه ها و نشریات را دنبال می کردیم. شاید هم چون به هر حال سرگرمی دیگری نداشتیم. من وقتی ۱۰ سالم بود مطلبی فرستاده بودم در روزنامه چاپ شده بود. فضایی آن دوره به گونه ای بود که افراد و چهره های سیاسی را می شناختیم و اخبار روزنامه ها و تلویزیون را دنبال می‌کردیم و آقای دکتر توکلی هم چهره شاخص و مهمی بودند. از طرف دیگر ایشان در مجلس همدوره پدرم بودند و پسر بزرگشان آقامهدی هم با اخوی کوچکتر من آقامهدی در همان مدرسه راهنمایی مدرس که من می رفتم، همکلاس بود و این هم خودش زمینه رفاقت ما با آقامهدی توکلی شد.»
فیلم | ماجرای جالب یک خواستگاری‌انقلابی
اهل استفاده از رانت نبود
زائری مصداق های جالبی از سبک زندگی متفاوت و ارزشمند دکتر توکلی مطرح کرده و می گوید: «او همیشه سالم زندگی کرده و به آرمان‌ها و باورهایش پایبند بوده و پایش جایی گیر نبوده است. برای همین قاطع و صریح موضع می‌گرفت و حرف می‌زد. من از نزدیک با پسران و دامادهای آقای توکلی آشنا هستم. چیزی که خیلی برایم جالب است تنوع فکری، اشتغال و حوزه کار و مطالعات و تخصص فرزندان‌شان است. مشخص است که هیچ اجباری در این خانواده و از طرف پدر نبوده که حتما باید این مسیر را بروید یا آن جور که من می‌گویم فکر کنید. آقای دکتر توکلی اهل این نبوده که از رانت استفاده کند یا مثلا موقعیت خاصی برای بچه‌ها یا دامادهایش فراهم کند بلکه می‌خواهم بگویم برعکس بوده، یعنی فرزندان آقای توکلی به‌دلیل این رابطه خانوادگی بیشتر محدود شده‌اند درحالی‌که هر کدام دارای تخصص و توان بسیار بالایی هستند. آقا مهدی، متخصص برجسته و صاحب‌نظر در حوزه کتاب و نشر و رسانه است. آقا زهیر شاعر و استاد ادبیات و انسان بسیار فاضلی است. مرحوم محمدآقا هنرمند و گرافیست توانمندی بود، اما همه زندگی‌های بسیار ساده و عادی داشته و دارند و گاه حتی در مسائل ابتدایی و پیش پا افتاده زندگی در حد اجاره منزل هم در حد عادی‌ترین افراد جامعه بوده و مثل همه مردم مشکل داشته‌اند. آقای توکلی فردی پاکدست است و در تمام جوانب سلامت این خانواده کاملا مشهود بوده و هست.»
چهره عدالتخواه و آرمانگرا
او در ادامه از دیگر ویژگی های دکتر توکلی چنین می گوید: «چیزی که در شخصیت ایشان برای من خیلی برجسته است اعتدال و عقلانیت و متانت در رفتار سیاسی است. نمی‌خواهم بگویم که ایشان معصوم هستند. طبیعی است که کارنامه ایشان هم مثل همه ما نقاط ضعف و قوت را با هم دارد. وقتی تجربه سال‌های طولانی ایشان را به‌عنوان یک چهره عدالتخواه و آرمانگرا که «دیده‌بان شفافیت و عدالت» را تاسیس کرده، نگاه می‌کنید می‌بینید که خط و مرزها و چارچوب‌های بسیار جدی و مشخصی داشته است. بسیاری که همدوره و بعضا همکارشان بودند از این سوی یا آن سوی افتادند، یعنی یا اصلا سکوت کردند و انتقاد نداشتند و حرفی نمی‌زدند یا اینکه اصل نظام را مورد هجوم قرار دادند یا حتی بعضا خسته شدند و به حاشیه رفتند. آقای توکلی حتی در این سال‌های اخیر با وجود کسالت شدید و حال سخت و بیماری‌هایی که مبتلا شدند باز هم با جدیت و قاطعیت مسائل را دنبال می‌کنند و مواضع خودشان را اعلام می‌کنند. رویکرد انتقادی او برای اصلاح و ترمیم بوده نه برای به هم ریختن و برآشفتن و مثل یک عضو دلسوز خانواده درک این را هم داشته که در مواجهه با این همه تهدید خارجی و نفوذی داخلی، حفظ اساس این ساختار و اقتدار نظام مهم‌تر از برخی مسائل دیگر است.»
همیشه در بیان نظراتشان صراحت لهجه دارند
زائری یکی از دلایل علاقه خود به دکتر توکلی را صراحت لهجه او عنوان می کند و با ذکر خاطره ای می گوید: « صراحت لهجه و شجاعت از مهم ترین ویژگی های آقای توکلی است. در ابتدای دوران معروف به سازندگی که تحولات اجتماعی و اقتصادی و سیاسی کلان در شرایط بعد از جنگ در کشور شروع شد یکی از مهم‌ترین چهره‌هایی بود که به شکل قاطع و صریح موضع گرفت و روشنگری کرد. یادم می‌آید که همین رویکرد و صراحت و قاطعیت ایشان برای من آنقدر جذاب بود که وقتی سال ١٣٧٢ رقیب جدی مرحوم آقای هاشمی رفسنجانی بودند من بدون آن که تعلق سیاسی و مشارکت حزبی داشته باشم و جزو تشکیلات تبلیغاتی و ستادشان باشم، پوستر تبلیغاتی آقای توکلی را پشت شیشه ماشینم زدم.»
پیشتازی در کار رسانه
این روزنامه‌نگار باسابقه معتقد است صراحت لهجه دکتر توکلی در کار رسانه‌ای ایشان هم مشهود است. او در این باره می‌گوید: «نه تندروی‌های مطلوب مخاطب برای جذب مشتری و نه مماشات های مرسوم برای تامین نظر این و آن در تجربه رسانه‌ای ایشان نیست. از طرفی هم پیشتازی در کار رسانه در کارنامه ایشان قابل توجه است. از سال‌های ابتدایی انقلاب و روزنامه "رسالت" که بالاخره برای کسی با جایگاه و موقعیت بالای سیاسی خیلی مهم است که به صورت اجرایی و عملیاتی به کار روزنامه‌نگاری مشغول بشود. بعد هم در روزنامه "فردا" مسیر نوآوری و تجربه ای نو را با همکارانشان داشتند و پس از آن هم پایگاه الکترونیک alef.ir همین روند را داشته است با این که به طور طبیعی از برخی امکانات و فرصت های رقبای خودشان محروم بودند، اما همواره کار را جدی و حرفه ای دنبال کرده‌اند.»
