بسته‏‌بندی استاندارد پاشنه آشیل صنعت غذایی

با این وجود بحث بسته‌‌بندی مقوله گسترده‌ای است و در مورد برخی محصولات غالبا تقاضای بازار برای عرضه کالا با بسته‌‌بندی نیست، چرا که هزینه‌‌های تمام شده را افزایش و بنابراین رغبت خریداران را برای خرید کمتر می‌‌سازد. خرما از جمله محصولات صادراتی کشور محسوب می‌شود که غالبا به صورت فله‌ای ارائه می‌شود. این در شرایطی است که طبق آمارهای فائو در حوزه تولید کشور ایران نیز در کنار کشورهایی همچون مصر، عربستان، الجزایر، عراق، پاکستان، سودان، عمان، امارات و تونس جزو ۱۰ تولیدکننده برتر است و بنابراین با ارائه محصولات با بسته‌‌بندی‌‌هایی در سطح جهانی می‌تواند در بازارهای اروپایی به اندازه قابل‌توجهی نفوذ یابد.

وحید نیکفر، فعال این حوزه در گفت‌‌وگو با بازار در خصوص اینکه در حوزه عرضه محصول خرما با بسته‌‌بندی چقدر کار شده و چقدر توانسته‌ایم به استانداردهای جهانی برسیم، گفت: بحث بسته‌بندی ابعاد مختلفی دارد؛ یکی بحث تقاضاست و دیگری اینکه ما چه توانمندی‌‌هایی داریم که بر اساس تقاضای بازار پوشش بدهیم. با این وجود آنچه الان در مورد بسته‌‌بندی خرمای مضافتی مطرح است پوشش بازار طبق تقاضای بازار است. نیکفر با اشاره به اینکه برخی بازارهای خاص خواهان خرما به صورت فله هستند، افزود: با این معنا که در برخی بازارها اگر محصول با بسته‌بندی شیک ارائه بدهیم و هزینه‌‌های تمام شده بالا برود دیگر خریدار بازار ما نیستند و ما آن بازار را از دست می‌‌دهیم. مثل بازار پاکستان، هند و افغانستان که بازارهای بزرگی برای خرمای ایران هم هستند غالبا خواهان خرمای فله‌‌ای هستند، بنابراین در چنین بازارهایی مقوله بسته‌‌بندی کاربردی ندارد.

بسته‌‌بندی، هزینه‌‌های تمام شده را افزایش و میزان فروش را کاهش می‌دهد

وی افزود: به عبارت دیگر بازارهایی همچون پاکستان، هند و افغانستان که مشتریان بزرگی هم برای خرمای کشور محسوب می‌‌شوند با تناژهای بالا عمدتا از ما خرید می‌کنند و بنابراین اگر هزینه تمام شده به واسطه بسته‌‌بندی‌‌ها بالا برود، قاعدتا میزان فروش پایین می‌‌آید.

این فعال بخش خرمای کشور همچنین خاطرنشان کرد: با وجود این برخی بازارها همچون اتحادیه اروپا، کانادا و آمریکا هستند که می‌توانیم روی این بازارها در قالب ارائه محصول با بسته‌‌بندی‌‌های استاندارد کار کنیم، اما مساله اینجاست که سهم ما در این بازارها بسیار کم است؛ یعنی ابتدا باید سهم اصلاح شود. به نحوی که اگر بر فرض ۵۰ تریلی به سمت هند و پاکستان برود نهایتا یک یا دو محموله سمت اروپا می‌رود بنابراین چندان در این بازارها سرمایه‌‌گذاری نمی‌شود.

نیکفر در خصوص دلیل ضعیف بودن این بازارها نیز می‌‌گوید: رقبای ما سال‌های قبل در این بازارها کار کرده‌‌اند و بنابراین خرمای آنها شناخته شده‌‌تر است. از سوی دیگر ما به دلیل مشکلی که در پاس کردن برخی از استانداردها داریم یا بحث تحریم‌‌ها و...  انگیزه تجار پایین می‌‌آید و ترجیح می‌دهند در بازارهای دیگر فعالیت کنند.

بر اساس این گزارش در بحث بسته‌‌بندی به‌خصوص بسته‌‌بندی محصولات غذایی کارت و مقوا و ماشین‌‌آلات نقش مهمی‌ دارد. به این معنا که کیفیت مقوای مصرفی و همچنین به‌روز بودن ماشین‌‌آلات صنعت بسته‌‌بندی اصلی‌‌ترین عامل‌‌ها در ارائه محصولات غذایی با بسته‌‌بندی‌‌هایی در سطح استانداردهای جهانی دارد.

نیکفر همچنین در پاسخ به این سوال که الان در حوزه خرما چقدر بسته‌‌بندی‌‌های توسعه‌یافته است، گفت: در ابتدا باید بدانید که ما بخشی از رطب را نمی‌توانیم با تکنولوژی عرضه کنیم یعنی ماشین‌‌آلات موجود محصول را تخریب می‌کند. بنابراین تا حدودی به عبارتی محصول خرما را ترکیب می‌کنند یا بخشی از تولیدات ما که شیره کمتر دارد و به تبع آسیب‌‌پذیری کمتری دارد شست‌‌وشو می‌شود، روغن زده می‌شود و در بسته‌‌بندی راهی بازارهای صادراتی می‌شود.

وی افزود: با وجود این الان بیشترین چالش و مشکل صنف و صنعت ما در حال حاضر تامین نیروی کار عملیاتی است. ضمن اینکه قیمت کارگر بالا رفته است و بنابراین حتی می‌‌بینیم که به دلیل چنین مسائلی شاهد هستیم که بر فرض بازار هند خواهان این است که بدون بسته خرما ارسال شود و در آنجا خود اقدام به بسته‌‌بندی کنند.

پیامدهای منفی وضع عوارض صادراتی بر محصولات صادرات‌محور

این فعال بخش خرما در خصوص پیامدهای وضع تعرفه‌‌های صادراتی بر محصول خرمای کشور نیز اظهار کرد: در ابتدا باید بدانید که اصولا تعرفه به عنوان یکی از ابزارهای تنظیم بازار به کار می‌رود یعنی زمانی که نزدیک ماه رمضان می‌‌شویم تعرفه می‌‌گذارند. البته بارها اعلام کرده‌ایم که انجام چنین کاری اصلا دلیلی ندارد و خرما به میزان لازم داریم، اما هر بار این اشتباه را تکرار می‌کنند و تا می‌‌آیند آن را اصلاح کنند ما بخشی از بازارهایی را که به سختی به دست آورده‌ایم از دست می‌‌دهیم. مساله اینجاست که مشخص نیست قرار است چند بار یک کار اشتباه را تکرار کنند که متوجه شوند اقدام اشتباهی است و تاثیرات سوئی روی فرآیند کاری ما دارد.

گفتنی است شنیده‌‌ها حاکی است امسال با نزدیک شدن به ایام ماه رمضان دولت تعرفه ۵۰‌درصدی برای صادرات خرما تعیین کرده است.