به گزارش همشهری آنلاین و به نقل از ساینس الرت، مطالعه جدیدی نشان می‌دهد که حیات در فضا توسط ذرات ریز نامرئی پخش می‌شود. تحقیقات جدید در واقع روشن می‌کند که حیات چگونه می‌تواند از راه ساده غبار کیهانی گسترش پیدا کند.
یکی از چیزهایی که دانشمندان در چند دهه گذشته آموخته‌اند این است که زندگی روی زمین ممکن است شروع اولیه داشته باشد. زمین حدود ۴.۵۳ میلیارد سال سن دارد و برخی شواهد نشان می‌دهد که حیات ساده حداقل ۳.۵ میلیارد سال پیش در اینجا وجود داشته است. برخی شواهد حاکی از آن است که حیات حتی قبل از آن نیز در این سیاره وجود داشته، آن هم تنها حدود ۵۰۰ میلیون سال پس از تشکیل زمین، زمانی که این سیاره سرد شده است. در واقع آن شکل از حیات بسیار ساده، اما ممکن بوده است.
اما حیات ممکن است از اینجا شروع نشده باشد. محققان این سوال را مطرح می‌کنند که آیا زمان کافی برای ظهور خودبه‌خودی حیات در شرایط اولیه زمین وجود داشته یا خیر.
تحقیقات جدید فرضیه پان اسپرمیا را بررسی می‌کند که می‌گوید حیات همیشه در کیهان وجود داشته و بذرهای آن در هستی پیوسته از نقطه‌ای به نقطه دیگر انتقال می‌یابد. اینکه غبار کیهانی می‌تواند عامل انتشار حیات در جهان باشد. اگرچه پان اسپرمیا ایده جدیدی نیست، اما این مطالعه سرعت این انتقال را بررسی می‌کند.
مقاله این تحقیق با عنوان «بررسی احتمال پان اسپرمیا در اعماق کیهان توسط ذرات غبار سیاره‌ای» توسط زد. ان عثمانوف از دانشکده فیزیک دانشگاه تفلیس گرجستان نوشته شده و هنوز در مرحله پیش انتشار است.
مهم نیست که چقدر در مورد ریشه‌های حیات فکر و تحقیق می‌کنیم، اما هنوز نمی‌دانیم چگونه آغاز می‌شود.
عثمانوف می‌نویسد: واضح است که مشکل اصلی منشاء حیات یا زیست‌زایی است که جزئیات آن هنوز برای ما ناشناخته است. عثمانوف با کنار گذاشتن شکل اصلی حیات، در حال حاضر به چگونگی گسترش آن می‌پردازد.
او می‌افزاید: با در نظر گرفتن این فرض که ذرات غبار سیاره‌ای می‌توانند از جاذبه گرانشی یک سیاره فرار کنند، ما این احتمال را در نظر می‌گیریم که دانه‌های غبار از منظومه ستاره‌ای با فشار تشعشع خارج شوند.
این ایده که خود حیات می‌تواند در فضا روی دنباله‌دارها و سیارک‌ها سفر کند، برای بسیاری از مردم آشناست. وقتی این اجرام به سیاره‌ها برخورد می‌کنند، اگر محیط مناسب باشد، حیات شکل می‌گیرد. اما غبار ساده چطور می‌تواند این کار را انجام دهد.
برای اینکه غبار بتواند حیات را حمل کند، باید از سیاره ای سرچشمه بگیرد که میزبان حیات است. این می‌تواند در شرایط خاصی اتفاق بیفتد. تحقیقات نشان می‌دهد که ذرات گرد و غبار زمین در اتمسفر مرتفع سیاره می‌توانند در برابر دانه‌های غبار کیهانی پراکنده شوند.
مقاله‌ای در سال ۲۰۱۷ در مجله «Astrobiology» نشان داد که چگونه غبار فضایی با سرعت زیاد می‌تواند با غبار زمین تعامل داشته باشد و جریان‌های تکانه قدرتمندی ایجاد کند. بخش کوچکی از ذرات غبار سیاره‌ای را می‌توان به اندازه کافی شتاب داد تا از گرانش سیاره فرار کند. پس از رهایی از گرانش سیاره، گرد و غبار تحت فشار تابش ستارگان قرار می‌گیرد.
عثمانوف توضیح می‌دهد: «اگر سناریوی مشابهی در منظومه‌های دیگر رخ دهد، ذرات غبار سیاره‌ای که قبلا از میدان گرانشی سیاره آزاد شده‌اند، ممکن است با فشار تابش و سرعت اولیه از منظومه ستاره فرار کنند و حیات را در کیهان گسترش دهند.»
حیات برای باقی ماندن روی یک دانه غبار که در فضای بین ستاره ای حرکت می‌کند، باید بسیار مقاوم باشد. باید از خطراتی مانند تشعشع و گرما جلوگیری کرد. اگر خود حیات نمی‌توانست این کار را انجام دهد، شاید مولکول‌های پیچیده‌ای که منجر به حیات می‌شوند می‌توانستند. اگر بپذیریم که این امر امکان‌پذیر است، سوال بعدی این است که با چه سرعتی می‌تواند گسترش یابد.
عثمانوف توضیح می‌دهد: «نشان داده شده که در طول ۵ میلیارد سال، دانه‌های غبار به ۱۰۵ منظومه ستاره‌ای خواهند رسید و با در نظر گرفتن معادله دریک، نشان می‌دهیم که کل کهکشان پر از ذرات غبار سیاره‌ای خواهد بود.»
عثمانوف به تحقیقات دیگری در مورد پان اسپرمیا و چگونگی وقوع آن در همسایگی کهکشان ما اشاره می‌کند.
عثمانوف می‌نویسد: «به ویژه، اشاره شده که با استفاده از فشار تابش خورشید، ذرات گرد و غبار کوچک حاوی موجودات زنده می‌توانند به نزدیک‌ترین منظومه خورشیدی به ما، یعنی آلفا قنطورس، در فاصله نه هزار سال نوری سفر کنند. موشک‌های قدرتمند ما، مانند فالکون هوی، بیش از ۱۰۰ هزار سال طول می‌کشد تا این سفر را انجام دهند.
این ایده‌ای جذاب است. عثمانوف محاسبه می‌کند که تعداد قابل توجهی از دانه‌های غبار در فضای بین ستاره‌ای با حیات یا مولکول‌های پیچیده دست نخورده و زنده می‌مانند. او گامی متهورانه و فراتر از دانش کنونی ما دارد و می‌نویسد: «از سوی دیگر، طبیعی است که فرض کنیم تعداد سیاراتی که حداقل حیات اولیه دارند، بسیار زیاد باشد.» ممکن است این یک فرض طبیعی باشد، اما شواهد کمی دال بر صحت آن وجود دارد. این البته حدس است، هرچند تحریک‌کننده، اما با وجود این فقط حدس است.
عثمانوف که با رویکردی آماری به معادله دریک کار می‌کند و می‌نویسد که تعداد سیاراتی که حیات در آن‌ها ایجاد شده است حدود ۳ ضرب در ۱۰ به توان ۷ است.
بیشتر بخوانید:
این مقدار به قدری عظیم است که اگر ذرات غبار بتوانند مسافتی در حدود چند صد سال نوری را طی کنند، می‌توان نتیجه گرفت که راه شیری با قطر ۱۰۰۰۰۰ سال نوری باید پر از مولکول های پیچیده باشد که در کل کهکشان توزیع شده‌اند. عثمانوف توضیح می دهد. حتی اگر فرض کنیم که حیات در این مدت از بین رفته است، اکثریت قریب به اتفاق مولکول‌های پیچیده دست نخورده باقی می‌مانند.
ایده جالبی است اما نکته ناامیدکننده این است که ما هنوز نمی‌دانیم حیات چگونه و هر چند وقت یک بار ظاهر می‌شود. بنابراین، همه آزمایش‌ها و محاسبات فکری ما، از جمله آزمایش عثمانوف، یک تکه از یک پازل بسیار پیچیده است.
