افتتاح «موزه هنر ایران» و «مجتمع فرهنگی-موزه‌ای سردار آسمانی»

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی خبرگزاری صداوسیما، «موزه هنر ایران» و «مجتمع فرهنگی-موزه‌ای سردار آسمانی» به همت بنیاد مستضعفان با حضور حجت الاسلام والمسلمین محمد محمدی گلپایگانی رئیس دفتر مقام معظم رهبری و پرویز فتاح رئیس بنیاد مستضعفان افتتاح شد.

 

طرح موزه هنرایران با توجه به ویژگی این بنا و توان فراوان آن در راستای معرفی هنر و هنرمندان ایرانی، به منظور اجرا در قالب "موزه هنر ایران " آماده سازی شده و جهت بهر‌ه‌برداری مورد استفاده قرار گرفت. 

 

این موزه در عمارت مرمر با تکیه بر پیش زمینه و مطالعات انجام گرفته در یک بازه زمانی حدود چهار ماهه، با همت و تلاش دست‌اندرکاران موسسه فرهنگی موزه‌های بنیاد در بهمن ۱۳۹۸ آماده بهره برداری شد. 

عمارت این موزه در باغ زیبایی با مساحت سه و نیم هکتار و با زیربنای ۲۸۷۰ مترمربع با قدمت حدود یک سده، فضایی مناسب جهت راه‌اندازی موزه‌ای با آثار یگانه در تاریخ هنر ایران، رقم زده است.

ماهیت وجودی موزه هنر ایران از چندین منظر قابل بررسی است که خود عمارت به تنهایی، از اصلی‌ترین وجوه تمایز آن به شمار می‌آید. این بنا و محیط اطراف آن مصداق بارز هنرهایی، چون باغ آرایی، حجاری، آجرکاری، گچ‌بری، کاشی‌کاری، منبت‌کاری، خاتم‌کاری، آیینه‌کاری، نقاشی، مقرنس کاری و سایر هنر‌های تزئینی وابسته به هنر معماری ایران است.

روایت موزه هنر ایران از چهار تالار در طبقه نخست آغاز می‌شود و در تالار‌هایی با عناوین هنر کهن، هنر باستان یک و دو و تالار هنر ایرانی اسلامی، تاریخ و هنر پرآوازه ایران را از دوران پیش از تاریخ تا سده‌های اولیه قرون اسلامی، با نمایش آثار بی مانندی از سفالینه‌های پیش از تاریخ؛ ابزار زندگی، ظروف و آثار باستانی همچون سفال منقوش هزاره ۵ قبل از میلاد، آثارمفرغی هزاره اول قبل از میلاد (احتمالاً متعلق به لرستان) آثار یگانه و بی نظیری از دوران باستان و متعلق به هنر هخامنشی، اشکانی و ساسانی به نمایش می‌گذارد.

 

این روند با تکیه بر معرفی و نمایش آثار از دوره اسلامی ادامه می‌یابد و هنر را از منظر استقبال از دین مبین اسلام در این سرزمین و شکوفایی دانش و توانِ خلق آثار هنری با تفکری دگرگون شده ملهم از یکتاپرستی و وفاداری به آموزه‌های اسلامی به نظاره می‌نشیند. 

 

نُه تالار در طبقه دوم، به چیدمان آثاری اختصاص یافته‌اند که معرف اصلی‌ترین هنر‌های ایران بعد از اسلام به شمار رفته و خود از شاخصه‌های ویژه و یگانه‌ای برخوردارند. تالار‌های موزه هنر ایران در طبقه دوم ترکیبی از هنر‌های ایرانی در قالب نقاشی، بافته‌های تاریخی، هنر‌های تزیینی، هنر‌های کاربردی، هنر دینی، خط و خوشنویسی و نگارگری یکصد سال اخیر ایران را در تالار‌های خود جای داده است.

موزه هنر ایران با اتکا به داشته‌های موسسه فرهنگی موزه‌های بنیاد، سرگذشتی از هنر ایران، از حدودا هفت هزار سال پیش، تا میانه سده حاضر را به نمایش می‌گذارد. نمایش این سیر تاریخی و تحول هنر ایران در تالار‌های گوناگون عمارت مرمر با انواع هنر‌ها و تزیینات بنا در هم تنیده شده و مجموعه‌ای به یاد ماندنی ارائه می‌کند، چنانکه سیزده تالار عمارت مرمر وشش فضای عمومی آن مانند سرسرا‌های هر دو طبقه، راهرو‌ها وسایرفضا‌هایی با چشم انداز‌ها و تزیینات هنرمندانه، در اختیار روایت هنر ایران، تاریخچه آن و معرفی هنرمندان آن قرار گرفته است. 

 

آثار و قدمت آن‌ها در موزه هنر ایران در شاخه‌های هنر‌های کاربردی، تزیینی، سنتی، انواع هنر‌های وابسته به تزیینات معماری، هنر خوشنویسی، بافندگی، نقاشی معاصر، نگارگری سنتی، نقاشی قهوه خانه ای، سوخت/معرق، نقاشی پشت شیشه، سفالگری، سفالینه‌های زرین فام، فلزکاری، آرایه سازی، شیشه گری، ساخت رزم افزار، هنر چوب، کاشیکاری، منبت، مقرنس، آیینه کاری و خاتم سازی است. تعداد سیصدو بیست و نه عدد اثر تاریخی/ هنری در این موزه به نمایش درآمده است و قدیمیترین اثر سفالینه‌ای متعلق به حوزه فرهنگی تاریخی شهر ری/، چشمه علی، متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد یا هفت هزار سال پیش با در تالار هنر کهن موزه هنر ایران به نمایش درآمده است.

 

 

سفالینه‌های پیش از تاریخ؛ ابزار زندگی، ظروف وآثار باستانی همچون سفال منقوش هزاره ۵ قبل از میلاد، آثارمفرغی هزاره اول قبل از میلاد متعلق به لرستان، آثار یگانه و بی نظیر از دوران باستان و متعلق به هنر هخامنشی، اشکانی و ساسانی، مجموعه شاخصی از ریتون‌های هخامنشی با قدمت دو هزار و پانصد سال، ظروف سفالی دوره اشکانیان، شیشه‌ها و جنگ افزار‌هایی از دوره ساسانی، مجموعه‌ای که معرف تکنیک و مهارت فراوان هنرمندان دوره‌های اولیه اسلامی خصوصا قرن سوم هجری به بعد تا دوره قاجار بوده و در قالب سازه‌های معماری مانند درِ منبت‌کاری شده، سفالینه‌های منقوش، کاشی‌های زرین‌فام، جنگ افزار و شمشیر جوهردار، سکه طلا، قطعه خوشنویسی، فلزکاری‌های زیبا و هنرمندانه در قالب ابزار نور افزا، نقاشی و نگارگری، قالی عمواغلی مختص تالار آیینه از جمله نفیس‌ترین و بزرگترین قالی‌هایی از این خاندان، موجود در ایران و جهان، قالیچه‌های ابریشمین و بافته‌هایی از دوره صفوی و قاجار مانند ترمه و پته، نقاشی نقاشان ایرانی از دوره صفوی تا حال حاضر، اثر ارزنده هنرمند نوگرای امروزی، حسین زنده رودی، بخشی از پرده کعبه، که تالار نور را به نور حق مزین کرده، شمایل‌های مبارک حضرت امیرالمونین و حسنین علیهم السلام، نگارگری‌های سنتی و بی‌نظیر ایران از هنرمندانی شاخص و یگانه ای، چون استاد فرشچیان، حسین بهزاد، حاج حسین مصورالملکی، میرزا اقا امامی، حسین خطایی وقلمزنی‌های استاد علاقه‌مندان .. از شاخصترین آثار این موزه به شمار می‌روند.

مجتمع فرهنگی موزه‌ای سردار آسمانی در ساختمان دفینه واقع در خیابان میرداماد تهران با زیر بنایی حدود ۱۰ هزارمتر مربع با تلاش شبانه روزی مهندسان معمار، عمران تاسیسات، مرمت‌گران متخصص حوزه موزه‌داری، بالغ بر یک سال ونیم باز طراحی، مقاوم سازی، مرمت و آماده بهره برداری شده است.

 

این مجتمع موزه‌ای متشکل از موزه‌های هنر جهان، هنر اسلامی، گوهر و آرایه‌های تاریخ و پول ایران، نگارخانه تخصصی و سایر فضا‌های تخصصی مورد نیاز ساخته شده است. 

در موزه هنر جهان و موزه هنر اسلامی حد‌ود ۴۰۰ اثر از شاخص‌ترین آثار هنری جهان انتخاب و در معرض نمایش قرار خواهند گرفت. این آثار بازه زمانی هزاره چهارم پیش از میلاد تا قرن بیستم را دربرمی‌گیرند و محدوده جغرافیایی این آثار سراسر جهان هستی را شامل می‌شود.

 

موزه هنرجهان دارای بخش‌های اصلی با عناوین جهان باستان، هنر شرق، نمایش هنر‌های اروپایی و تابلو‌های نقاشی و گذرگاه هنر شامل نمایش پیکره‌های برنزی و مرمرین است.

 

در موزه هنر اسلامی آثار هنری شاخص و ارزشمندی در کنار معماری خاص و فاخر این موزه به نمایش گذاشته خواهد شد. بخش کسوه مبارک خانه خدا زینت بخش موزه هنر اسلامی مجتمع سردار آسمانی است همچنین نسخ خطی کلام الله مجید کتابت شده در تمدن ایران، عثمانی و هند، در معرض نمایش قرار خواهند گرفت. پارچه‌های ارزشمندی مربوط به دوره‌های تاریخی عباسی و آل بویه مربوط به قرون دوم و سوم هجری، سفال‌های اسلامی، آثار لاکی، قالیچه‌های محرابی، شیشه‌ها و فلزات اسلامی و کاشی‌های مربوط به دوران ایلخانی، جنگ افزار‌های مربوط به برخی از کشور‌های اسلامی انتخاب و به نمایش گذاشته خواهد شد.

 

 

قدیمی‌ترین اثر به نمایش درآمده در موزه هنر جهان خمره استوانه‌ای مربوط به تمدن جیرفت متعلق به هزاره چهارم پیش از میلاد است.

 

همچنین شاخص‌ترین آثار این موزه عبارتند از:

 

قدیمترین و منحصربه فردترین دست بافته ایران مربوط به حکومت عباسی و دومین پوشش خانه خدا موجود در موسسه فرهنگی موزه‌ها در بخش موزه هنر اسلامی تنها بخشی از آثار شاخص این دو موزه می‌باشند.

موزه گوهر و آرایه‌های تاریخی دومین موزه مجتمع فرهنگی موزه‌ای سردار آسمانی است که مجموعه‌ای از آرایه ها، تزئینات و جواهرات از عمق تاریخ تا مان حاضر را ود خود جای داده است.

 

در این موزه ۹۱۷ اثر منحصر به فرد تاریخی، هنری و موزه‌ای مشتمل بر ۲۳۰ اثر از ارایه‌های پیش از تاریخ و تاریخی به خصوص طلا‌های هخامنشی شامل، ریتون‌های طلا، دستواره (عصای حکومتی در دوران هخامنشی)، تکوک، دستبند و

۳۱۳ اثر شامل انواع گوهر‌های قیمتی و زیورآلات بی بدیل همچون زمرد ۱۵ قیراطی کلمبیا، یاقوت سیلان، الماس ۵ قیراطی که در نوع خود بی‌نظیرند به نمایش درخواهد آمد.

۱۳۱ اثر شامل انواع ساعت و آرایه‌های کاربردی مرتبط با آقایان و بانوان، ۴۴ عدد از نشان‌ها و مدال‌های ارزشمند از تمدن‌های ایرانی و جهان،

۱۸ عدد شمشیر و خنجر مرصع که در طبقات خاص سیاسی و اجتماعی و مناسبت‌ی کاربرد داشته (شمشیر فتحعلی شاه و شمشیر محمد شاه از ان جمله هستند)

۱۸۱ اثر از آرایه‌های کاربردی جهت آراستن منزل یا محیط پیرامون از جنس طلا و نقره مزین با گوهر‌های قیمتی.

 

این موزه به لحاظ نمایشی زیورالات و آرایه‌هایی از دوران هزاره‌های قبل از میلاد تا عصر حاضر را در خود جای داده است. 

موزه پول ایران در مجموع ۱۱۵۴ شی از دوران مختلف تاریخ ایران که قدیمترین آن‌ها متعلق به هزاره اول پیش از میلاد و جدیدترین آن‌ها متعلق به دوران معاصر است را در خود جای داده است.

 

آثار منتخب برای نمایش در موزه پول شامل:

 

آثار فلزی متعلق به هزاره اول پیش از میلاد که در بخش‌های پول ابتدایی و پول و تاریخ به نمایش در خواهد آمد.

سکه‌های متنوع ضرب شده در طول تاریخ ایران از دوران هخامنشی تا جمهوری اسلامی (در بر گیرنده ۲۵۰۰ سال تاریخ ضرب سکه در ایران) که در ۶ بخش از جمله: بخش پول ابتدایی، بخش هخامنشی، بخش اشکانی، بخش ساسانی، بخش دوران اسلامی به نمایش گذارده خواهد شد.

 

اسکناس‌های رایج در ایران از اولین نمونه‌ها که متعلق به دوران قاجار است تا نمونه‌های حال حاضر (جمهوری اسلامی) که در بخش اسکناس در معرض دید مخاطبین قرار خواهند گرفت.

 

نمونه‌هایی از سردیس دوره هخامنشی، آثار مفرغی پیش از میلاد، گل مهره‌های ساسانی، سفالینه‌ها، کتاب و ظروف فلزی و قالیچه متعلق به دوران اسلامی که در یک یا چند ویژگی با سکه‌های متعلق به هر کدام از این ادوار مشترک هستند در بخش پول و تاریخ ارائه خواهد گردید.

 

باوجود اینکه تمامی آثار موزه به دلیل دارا بودن انواع المان‌های فرهنگی، هنری، مذهبی و صنعتی هم عصر خویش بر روی خود شاخص و منحصر به فرد هستند، با این وجود تعدادی از آثار به دلیل متمایز بودن با سایر آثار از شاخص‌ترین اشیاء موجود در موزه به شمار می‌آیند از جمله:

 

اولین سکه‌های ضرب شده در ایران متعلق به داریوش اول هخامنشی (کمیاب و با عیار بسیار بالا ضرب گردیده اند)

سکه‌های ضرب شده توسط اولین شاه بانو ایران پوراندخت ساسانی (به دلیل دوران کم حکومت کمیاب و از نظر تاریخی منحصر به فرد هستند)

 

نخستین سکه‌های ضرب شده با طراز اسلامی (دوران اموی که نقوش از روی آن‌ها حذف و با تمام ویژگی‌های مذهبی و هنری اسلامی ضرب گردید از جمله آیات قرآنی و با خط کوفی)

 

سکه‌های منحصر بفرد دوران صفوی که از نظر تمایز در شکل و کیفیت در ساخت در شمار آثار منحصر به فرد قرار گرفته سکه‌های که شکل بیضی شان آن‌ها را به سکه‌های بند انگشتی معروف کرده است.

 

سکه‌های «لاری» متعلق به دوران صفوی که از مفتول نقره تا خورده ساخته شده اند. ظاهر متفاوت، محل ضرب (تنها در شهر لار ضرب می‌گردید) و عیار و اعتبار بالای آن در معاملات این سکه‌ها را منحصر به فرد نموده است.

 

طرح اولین سری از اسکناس‌های قاجار که در بر گیرنده تمام رقم‌های چاپ شده در زمان ناصرالدین شاه از یک تومانی تا هزار تومانی است.

 

اسکناس ۳ تومانی ناصر الدین شاه، رقمی که تنها در سری اول اسکناس‌های ناصری چاپ گردید و بعد‌ها این رقم در چاپ اسکناس حذف گردید.

 

گل مهره‌های منحصر به فرد عصر ساسانی که همزمان نقوش انسانی و خط پهلوی ساسانی را در خود جای دادند.

 

موزه پول ایران؛ اولین موزه سکه و اسکناس ایران است که با مجموعه غنی و منحصر به فرد خود از سال ۱۳۷۶ آغاز به کار نمود که با تغییر طرح‌های مفهومی، موزه‌ای و نمایشی روزآمد بی شک معتبر‌ترین و نام آورترین موزه ایران درحوزه فعالیت خویش خواهد بود.