بررسی تفاوت داروهای گیاهی و شیمیایی
در دنیای امروز، برای درمان بیماری‌ها و حفظ سلامتی، روشهای مختلفی پیش روی انسان است. یکی از این روشها، استفاده از داروهای گیاهی است که قدمتی دیرینه دارد و از گذشته تا به امروز مورد استفاده بشر بوده است. در مقابل، داروهای شیمیایی قرار دارند که در آزمایشگاه‌ها و با استفاده از مواد شیمیایی سنتز می‌شوند.
طب گیاهی از زمان طلوع تمدن بشری با ما بوده است و با این حال ما در مورد اثرات آن بسیار کمتر از داروهای مصنوعی معمولی می دانیم. به ویژه در دنیای غرب، ما به داروهای مصنوعی تکیه کرده‌ایم و با این حال بسیاری هنوز در جستجوی راه‌حل‌های درمانی به داروهای طبیعی روی می‌آورند. این مقاله به فواید و مشکلات هر دو نوع دارو می پردازد. در اینجا به بررسی این موضوع می پردازیم که چرا باید بیشتر از آنچه که می دانیم درباره داروهای گیاهی بدانیم.
استفاده از داروهای گیاهی قدمتی دیرینه دارد
گیاه درمانی یک درمان جامع است که ادغام عاطفی، ذهنی و معنوی است. بسیاری از مردم به دنبال تسکین چندین بیماری، از جمله افسردگی و اضطراب، دیابت، بیماری های قلبی عروقی و حتی سرطان، به رویکردهای طبیعی روی می آورند. اما فقط به دلیل طبیعی بودن این داروها به این معنی نیست که همیشه بی خطر هستند، برخی از داروهای گیاهی می توانند سمی باشند.
داروهای شیمیایی بر روی بیماری‌های خاص و علائم مرتبط با آنها اثر مستقیم دارند، در حالی که داروهای گیاهی می‌توانند طیف وسیعی از تاثیرات را بر سیستم بدن انسان بگذارند. البته برخی از داروهای گیاهی خاص وجود دارند که عملکردشان شبیه به داروهای شیمیایی است.
به طور کلی، داروهای گیاهی با هدف بهبودی و تسکین ملایم‌تر عمل می‌کنند. با این حال، استفاده نادرست از آنها در موارد زیر می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد:
• شناسایی اشتباه گیاهان
• روش آماده‌سازی نادرست
• مصرف نادرست دارو
این اشتباهات اغلب توسط افرادی که آموزش کافی ندیده‌اند، رخ می‌دهد.
علی رغم اینکه داروهای مصنوعی اخیراً وارد طب غربی شده‌اند، اعتماد بیشتری به آنها نسبت به داروهای طبیعی وجود دارد که هزاران سال مورد استفاده قرار گرفته‌اند. دلیل این امر آن است که ما اطلاعات بسیار بیشتری در مورد داروهای مصنوعی و تأثیرات آنها بر بدن انسان داریم.
یکی از تفاوت های مهم بین داروهای مصنوعی و طبیعی، استانداردسازی است. داروهای مصنوعی تحت روندهای عملیاتی استاندارد سختگیرانه تهیه می شوند و به این ترتیب، کیفیت هر دسته تضمین شده و یکسان می باشد. از طرف دیگر، تولیدکنندگان داروهای گیاهی ملزم به رعایت چنین قوانین سختگیرانه ای نیستند (البته برخی استانداردها در آسیا وجود دارد) و به همین دلیل، ممکن است کیفیت دسته های مختلف یک داروی گیاهی متفاوت باشد. عوامل متعددی در تولید داروهای گیاهی دخیل هستند که بر کیفیت نهایی دارو تاثیر می گذارند، از جمله:
• شناسایی گیاهان و بخش های مورد استفاده
• محل رویش گیاه
• روش های استخراج
• شرایط رشد و آب و هوا
داروهای گیاهی بسیار پیچیده هستند و بر سیستم بدن انسان اثرات چندکارکردی دارند. در حال حاضر، دانش کافی در مورد ایمنی و اثربخشی بسیاری از این داروها وجود ندارد.
تصور عموم این است که داروهای طبیعی بسیار ایمن تر از داروهای مصنوعی هستند و از لحاظ آماری، این واقعیت دارد، حدود ۸ درصد از بستری های بیمارستانی در ایالات متحده به دلیل عوارض جانبی داروهای مصنوعی است.
داروهای شیمیایی در آزمایشگاه‌ها و با استفاده از مواد شیمیایی سنتز می‌شوند
استفاده از گیاهان برای مقاصد دارویی به قدمت تمدن بشری باز می گردد. اگرچه اولین پزشک شناخته شده، ایمحوتپ مصری (هزاره سوم قبل از میلاد) است، اما شواهد استفاده از گیاهان برای درمان به نقاشی های غار لاسکو در فرانسه برمی گردد که قدمت آنها به ۱۳ تا ۱۵ هزار سال قبل از میلاد مسیح تخمین زده می شود.
برخی از سیستم های شناخته شده طب گیاهی عبارتند از:
• طب سنتی چینی (TCM)
• آیورودا
• یونانی
این سیستم‌های سازماندهی شده در چین و شبه قاره هند دارای کتاب ها و فارماکوپه های مستند هستند.
علاوه بر این، دانش دارویی گیاهی در جوامع، خانواده ها، قبایل و درمانگران محلی پراکنده است. نگرانی هایی وجود دارد که با افزایش مدرن شدن و جهانی شدن، این دانش ارزشمند و باستانی ممکن است به زودی از بین برود. در نتیجه، برای مستندسازی آن فراخوان هایی داده شده است.
استفاده همزمان داروهای گیاهی و مصنوعی می تواند خطراتی داشته باشد
استفاده همزمان داروهای گیاهی و مصنوعی می تواند خطرات و تداخلاتی به همراه داشته باشد. بنابراین به طور کلی توصیه نمی شود، به خصوص برای زنان باردار.
پژوهش ها نشان داده اند که برخی گیاهان دارویی رایج مانند گل راعی، جینسنگ و گیاه دم کرده ژاپنی (Ginkgo Biloba) می توانند با داروهای معمولی تداخل داشته باشند. این تداخلات می تواند منجر به:
• کاهش اثر داروهای مصنوعی
• افزایش اثربخشی داروهای مصنوعی (که خطرناک است)
• عوارض جانبی جدی
موارد متعددی مشاهده شده است که مصرف همزمان داروهای گیاهی با داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای HIV، داروهای صرع و داروهای قلبی به عوارض جدی منجر شده است. با وجود طبیعی بودن گیاهان دارویی، مصرف آنها می تواند اثرات بیولوژیکی قدرتمندی بر بدن داشته باشد که متاسفانه گاهی مضر هستند.
با این حال، بسیاری از افراد به دلیل تصور عاری بودن داروهای گیاهی از عوارض جانبی به سراغ آنها می روند. اگرچه این تصور نادرست است، اما به طور کلی داروهای گیاهی از داروهای مصنوعی ایمن تر هستند.
دسترسی ناپذیر بودن داروهای شیمیایی مدرن برای بخش قابل توجهی از جمعیت جهان، یکی از دلایل اصلی نیاز به شناخت بیشتر داروهای گیاهی است. علاوه بر این، معایب متعددی همچون سمیت و چالش مقاومت آنتی بیوتیکی نیز در مورد داروهای شیمیایی وجود دارد.
در اواخر دهه ۱۹۷۰، سازمان جهانی بهداشت (WHO) با اعلامیه آلماتا خواستار دستیابی به “سلامت برای همه” از طریق نظم اقتصادی بین المللی جدید شد.
برای تحقق این هدف، افزایش دانش ما در مورد داروهای گیاهی که کم استفاده و به طور علمی مورد مطالعه قرار نگرفته اند، ضروری است. این محصولات علاوه بر کاربرد دارویی، به عنوان مکمل های غذایی و فراورده های غذایی-دارویی نیز استفاده می شوند.
اگر قرار است داروهای گیاهی به طور گسترده در مراقبت های بهداشتی مورد استفاده قرار گیرند، به استانداردسازی شیمیایی نیاز است.
داروهای شیمیایی اثربخشی سریع تری دارند
• اثربخشی سریع و اثبات شده
• دوز مشخص و قابل تنظیم
• تنوع بالا در درمان بیماری های مختلف
• تولید انبوه و سهولت دسترسی
• قابلیت کنترل کیفیت و استانداردسازی
• عوارض جانبی احتمالی، گاه جدی
• احتمال ایجاد مقاومت دارویی
• هزینه بالا
• عدم دسترسی در برخی مناطق
• تداخل با سایر داروها
• منشا طبیعی و سازگاری با بدن
• عوارض جانبی کمتر
• تنوع بالا در گیاهان دارویی
• هزینه پایین تر
• در دسترس بودن در بسیاری از مناطق
• سابقه طولانی استفاده
• اثربخشی کندتر و گاه اثبات نشده
• دوز نامشخص و عدم استانداردسازی
• عدم تنوع در درمان برخی بیماری ها
• احتمال تداخل با سایر داروها
• عدم اثبات علمی برای بسیاری از کاربردها
• انتخاب بین داروهای شیمیایی و گیاهی باید با مشورت پزشک متخصص انجام شود.
• هر دو نوع دارو می توانند عوارض جانبی داشته باشند.
• مصرف هر گونه دارو، چه گیاهی و چه مصنوعی، نیاز به آگاهی و احتیاط دارد.
• مطالعات علمی در حال انجام برای بررسی اثربخشی و ایمنی داروهای گیاهی است.
انتخاب مناسب ترین دارو به بیماری و شرایط بیمار بستگی دارد
1. کدام نوع دارو اثربخشی سریع تری دارد؟
به طور کلی، داروهای شیمیایی اثربخشی سریع تری نسبت به داروهای گیاهی دارند.
2. کدام نوع دارو عوارض جانبی کمتری دارد؟
داروهای گیاهی به طور کلی عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای شیمیایی دارند، اما این موضوع به نوع دارو و شرایط بیمار بستگی دارد.
3. آیا داروهای گیاهی برای همه افراد مناسب هستند؟
خیر، داروهای گیاهی برای همه افراد مناسب نیستند. زنان باردار، شیرده و افراد با بیماری های خاص باید قبل از مصرف داروهای گیاهی با پزشک خود مشورت کنند.
4. آیا داروهای گیاهی می توانند با داروهای شیمیایی تداخل داشته باشند؟
بله، برخی از داروهای گیاهی می توانند با داروهای شیمیایی تداخل داشته باشند.
5. چگونه می توان از کیفیت و اصالت داروهای گیاهی مطمئن شد؟
داروهای گیاهی را از منابع معتبر و شناخته شده تهیه کنید.
6. آیا می توان از داروهای گیاهی به جای داروهای شیمیایی استفاده کرد؟
این موضوع به نوع بیماری و شرایط بیمار بستگی دارد. در برخی موارد، می توان از داروهای گیاهی به عنوان مکمل درمان های شیمیایی استفاده کرد.
7. آیا مصرف همزمان داروهای گیاهی و شیمیایی خطرناک است؟
مصرف همزمان داروهای گیاهی و شیمیایی باید با احتیاط و تحت نظر پزشک متخصص انجام شود.
8. کدام نوع دارو برای درمان بیماری های خاص مناسب تر است؟
انتخاب مناسب ترین نوع دارو به نوع بیماری، شرایط بیمار، سایر داروهای مصرفی و نظر پزشک متخصص بستگی دارد.
انتخاب بین داروهای گیاهی و شیمیایی تصمیمی نیست که بتوان به طور کلی و بدون در نظر گرفتن شرایط خاص هر فرد آن را انجام داد. هر دو نوع دارو مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب مناسب ترین نوع دارو به بیماری، شرایط بیمار، سایر داروهای مصرفی و نظر پزشک متخصص بستگی دارد. مطالعات علمی در حال انجام برای بررسی اثربخشی و ایمنی داروهای گیاهی است. همیشه قبل از مصرف هر نوع دارو، چه گیاهی و چه شیمیایی، با پزشک خود مشورت کنید.
در نهایت، سلامتی شما مهم ترین چیز است. هیچ یک از دو نوع دارو به طور مطلق بر دیگری برتری ندارد. انتخاب مناسب ترین نوع دارو به بیماری، شرایط بیمار، سایر داروهای مصرفی و نظر پزشک متخصص بستگی دارد.
گردآوری:بخش سلامت بیتوته
