بیش از ۲۵ هزار نفر در ایران در لیست انتظار پیوند عضو قرار دارند که از این تعداد روزانه ۷ تا ۱۰ نفر به دلیل نرسیدن عضو مناسب پیوندی فوت می‌کنند؛ یعنی در هر دو ساعت، تقریبا یک نفر.
این در حالی است که سالانه ۵ تا ۸ هزار نفر در ایران به دلایلِ منجر به مرگ مغزی فوت می‌کنند که حدود ۳ هزار نفر از آنها قابلیت اهدای عضو دارند. اما چون خانواده‌های این افراد (افراد مرگ مغزی) به اهدای عضو رضایت نمی‌دهند، تمام اعضای آنها به طور سالم زیر خاک می‌رود و از بین می‌رود.
هر فرد مرگ مغزی می‌تواند جان ۸ بیمار نیازمند عضو جدید را نجات دهد. در حالی که بسیاری از خانواده‌ها راضی به اهدای اعضای عزیزان مرگ مغزی خود نمی‌شوند و مهم‌ترین دلیل این است که نمی‌خواهند باور کنند که عزیزشان فوت کرده و هنوز امید بازگشتش به زندگی را دارند. آنها حاضرند او را به خاک بسپارند اما اجازه نمی‌دهند اعضای او به دیگر بیماران پیوند زده شود تا عزیزشان دست‌کم به این شیوه به زندگی در این دنیا ادامه دهد.
انجمن اهدای عضو ایرانیان به منظور فرهنگسازی موضوع مهم اهدای عضو، نشستی را دیروز (۲ اسفند) با حضور اصحاب رسانه، خانواده‌های متوفیانِ مرگ مغزی، افراد گیرنده‌ی عضو و اساتید بنام جامعه‌شناسی و پزشکی برگزار کرد.
دکتر کتایون نجفی‌زاده، فوق تخصص بیماری‌های ریه، مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان و مسئول کمیته ارتقای اهدای عضو شورای عضو جهانی در این نشست گفت: من مدت ۳ سال رئیس اداره پیوند وزارت بهداشت بودم و یکی از دغدغه‌های همیشگی ما این بود که تعداد دستگاه دیالیز در کشور کم است. ۲۸۰۰ دستگاه در کشور کم بود و ما فقط ۸۰ دستگاه داشتیم. درحالی‌که ما می‌توانیم به جای خرید بیشترِ دستگاه دیالیز، فرهنگ اهدای عضو را در کشور تقویت کنیم. تاکید می‌کنم حدود ۷ هزار عضو سالم سالانه زیر خاک می‌روند و خیلی از این اعضا مربوط به جوان‌هایی با اعضای کاملا سالم هستند.
دکتر نجفی‌زاده گفت: ما افراد زیادی در کشور داریم که مشکل کلیوی دارند و در مناطق دورافتاده زندگی می‌کنند و ۴ ساعت طول می‌کشد تا فرد، خود را به شهر برساند برای دیالیز، ۴ ساعت هم طول می‌کشد که به شهر یا روستایش برگردد. یک روز در میان هم باید برای دیالیز مراجعه کند. خب این شد زندگی؟ کیفیت یک بیمار دیالیزی بسیار پایین است. اگر کلیه‌های آن جوانی که خاک می‌شود، نرود زیر خاک و به امثال این بیمار برسد، او هم برمی‌گردد و زندگی فعال خود را از سر می‌گیرد. می‌خواهم بگویم ما داریم مسیر را اشتباه می‌رویم. ما حدود ۷ هزار عضو سالم انسانی را هر سال داریم خاک می‌کنیم و نمی‌توانیم ازز آنها استفاده کنیم.
در آمریکا با وجود اعضای ناسالم، اهدای عضو انجام می‌شود
دکتر نجفی‌زاده که در حال حاضر مسئول کمیته ارتقای اهدای عضو شورای عضو جهانی نیز است، به کیفیت اهدای عضو در کشوری مثل آمریکا اشاره کرد و گفت: شما بیایید ببینید در کشوری مثل آمریکا چه افرادی اعضای خود را اهدا می‌کنند؛ افرادی که اچ‌آی‌وی مثبت دارند، هپاتیت دارند، فرد با تیراندازی به خود خودکشی کرده، یا کسی او را با تیر کشته است، یا موارد مخدر بیش از حد مصرف کرده و اوردوز کرده است. اینجا ما جوان ۱۸ ساله را با تمام اعضای سالمش خاک می‌کنیم، بعد آنها آن عضو هپاتیت مثبت را پیوند می‌زنند به یک بیمار و بعد برای او دارو تجویز می‌کنند که هپاتیتش فعال نشود. برای اعضای یک انسان اصلا نمی‌شود قیمتی تعیین کرد. میلیاردها دلار هم برایش تعیین کنید، باز کم است. پس باید قدر هر عضو را دانست و اجازه نداد که به آسانی زیر خاک برود.
او با بیان این که آمار اهدای عضو در جهان خیلی بالا نیست و تنها ۱۰ درصد بیماران جهان نیازمند پیوند، عضو مورد نیاز را می‌گیرند و ۹۰ درصد آنها نمی‌گیرند و می‌میرند، گفت: ما در این زمینه از آنها جلوتریم. اما باز کم است. ما باید کاری کنیم که در اهدای عضو جلوتر از دنیا باشیم. چون فرهنگ ایثار در مردم ما خیلی قوی است. چون درک مردم ما بالا است و راضی به درد و مرگ هم‌وطن خود نیستند.
دکتر نجفی‌زاده با بیان این که سالانه ۵ تا ۸ هزار نفر در ایران به دلیل مرگ مغزی فوت می‌کنند که ۳ هزار نفر از آنان قابلیت اهدای عضو دارند، گفت: از این ۳ هزار نفر الان فقط اعضای ۱۰۰۰ نفر اهدا می‌شود. و اگر ۱۰۰۰ نفر دیگر هم به این تعداد اضافه شوند، مشکلات تا حد زیادی برطرف می‌شود. مشکل این است که خانواده‌ها مرگ عزیزان مرگ مغزی خود را باور نمی‌کنند. در این میان بیشتر از هر کسی رسانه‌ها هستند که می‌توانند کمک کنند تا این فرهنگ در جامعه جا بیفتد.
مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان تاکید کرد: امیدواریم هیچ فردی در کشور دچار مرگ مغزی نشود ولی اگر این اتفاق رخ داد، اعضای سالمش زیر خاک نرود و اگر کسی نیازمند پیوند عضو شد، به دلیل نبود عضو مورد نیاز، جان خود را از دست ندهد.
ایران کجای جدول جهانی است؟/ از ۲۰ سال پیش، چند خانواده رضایت داده‌اند؟
دکتر نجفی‌زاده در گفتگو با همشهری نیز در پاسخ به این سوال که ایران در زمینه اهدای عضو در کجای جدول جهانی ایستاده است، اظهار کرد: پیوند کلیه و کبد ما در سطح جهانی بسیار بالا است. سالانه حدود ۷۰۰ پیوند کبد در کشور انجام می‌شود و ما رتبه نخست جهانی را داریم. همچنین از ابتدای پیوند عضو در کشور (سال ۱۳۷۹) تا الان حدود ۷ هزار پیوند لاپوروسکوپیک (پیوند باز) کلیه داشته‌ایم. در پیوند قلب هم خیلی نزدیک به آمار جهانی هستیم.
به گفته مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان، قطعا صرفه اقتصادی پیوند عضوی مثل کلیه خیلی بیشتر است تا این که بیمار را در بیمارستان بستری کرده و یک روز در میان، او را دیالیز کنیم.
از ۲۰ سال پیش تاکنون ۱۰ هزار خانواده در ایران به اهدای عضو عزیزان متوفیِ خود رضایت داده‌اند و در همین بازه زمانی برای ۷۰ هزار ایرانی پیوند عضو انجام شده و حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان، میزان ذخیره ارزی کشور بوده است. چراکه هم مردم برای پیوند عضو به کشورهای دیگر نرفته و ارز را خارج نکرده‌اند و هم هزینه‌هایی که صرف دیالیز می‌شده، کمتر شده است. چون به جای دیالیز، سمت پیوند عضو رفتیم. این آماری است که چندی پیش دکتر امید قبادی، نائب رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان در گفتگو با همشهری‌آنلاین اعلام کرد.
دکتر قبادی این را هم گفت که ما توانسته‌ایم باور «مرگ مغزی مساوی با مرگ است» را با فرهنگسازی در جامعه نهادینه کنیم و تعداد اعلام رضایت به اهدای عضو افراد را در زمان حیات با کارت اهدای عضو بالا ببریم. و الان هم بزرگ‌ترین مشکل در کشور، مشکل فرهنگی است که باید توسط سازمان‌های فرهنگساز مثل صداوسیما، رسانه‌ها، خبرگزاری‌ها، سایت‌ها، هنرمندان و ... فرهنگسازی صورت بگیرد تا خانواده‌های متوفیان بیشتری به اهدای متوفیان مرگ مغزیِ خود رضایت دهند و اعضای سالم این عزیزان به رایگان زیر خاک نرود.
