نوشیدنی قهوه از میوه درخت قهوه به دست میآید. این میوه در قرن یازدهم میلادی در کشور اتیوپی کشف شده است. قبل از صحبت درباره ویژگیهای قهوه خوب، کمی از تاریخچه پیدایش قهوه و انواع آن صحبت خواهیم کرد.
قهوه، منبعی سرشار از کافئین است. بنابراین یکی از نوشیدنیهای موثر در رفع خستگی و بالا بردن هوش و حواس افراد به شمار میرود. همچنین برای قهوه خواص زیاد دیگری نیز ذکر شده است. از جمله این خواص میتوان به خاصیت قهوه در پیشگیری از آلزایمر، تاثیر در افزایش سوخت و ساز و کاهش وزن بدن، کاهش خطر ابتلا به دیابت، قدرت آنتی اکسیدانی و کاهش خطر ابتلا به سرطان را نام برد.
همچنین قهوه دارای خاصیت نشاط بخشی بوده که باعث شده این نوشیدنی یکی از نوشیدنیهای ضد افسردگی به شمار رود. گفته شده قهوه در بسیاری از مواقع باعث تسکین سردرد میشود و همچنین حاوی پروتئینی مشابه مورفین است که دارای خاصیت ضد درد و آرام بخش است.
داستانی که در مورد آن گفته شده در مورد پسرک چوپانی است که متوجه میشود انرژی گوسفندانش پس از خوردن برگهای درختی خاص (درخت قهوه) افزایش مییابد. بنابراین به بررسی ویژگیهای این درخت و میوه آن میپردازد. این داستان گرچه کمی تخیلی به نظر میرسد، اما به هر حال تاریخچه کشف قهوه به همان تاریخ و همان منطقه باز میگردد. یعنی قرن یازده در اتیوپی
درخت قهوه بیشتر در مناطق نزدیک به خط استوا کشت میشود و دانههای آن به طرق مختلفی رست (برشته) شده و آماده مصرف میشوند. قهوه در سراسر جهان در نواری کشت میشود که به طور کلی با راس السرطان و رأس الجدی محدود شده است. برزیل تولیدکننده برتر قهوه است، و پس از آن ویتنام، اندونزی و کلمبیا هستند. کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی، خصوصا برزیل و شرق آفریقا از بزرگترین تولیدکنندگان قهوه هستند.
درخت قهوه در ایران کشت نمیشود. بنابراین قهوه از محصولات وارداتی میباشد.
این نوشیدنی در عصر صفویه و قبلتر از چای توسط زائران مکه از عربستان وارد ایران شد. خیلی زود، مغازههای قهوه فروشی موسوم به قهوه خانه در سراسر کشور شکل گرفت که یکی از محبوبترین اماکنی بود که مردم در آنجا جمع میشدند. با ورود چای به ایران از محبوبیت آن کاسته شد و در نهایت جای خود را به چای واگذار کرد.
قهوه به دو دسته اصلی که هر کدام زیرشاخههای متعددی نیز دارند تقسیم میشود. نام این دستهبندیها روبوستا و عربیکا میباشد.
دانه قهوه عربیکا | دانه قهوه روبوستا |
در مناطق کوهستانی کشت میشود. | در دشتها کشت میشود. |
قیمت بیشتری دارد. | قیمت کمتری دارد. |
کافئین کمتری دارد. | کافئین بیشتری دارد. |
مزهای نزدیک به ترشی دارد. | تلختر است. |
دانه قهوه عربیکا کشیده و به صورت بیضی است. | دانه قهوه روبوستا به شکل گرد است. |
خط وسط دانه عربیکا منحنی است. | خط وسط دانه روبوستا صاف است. |
اگر دو طرف خط وسط دانه قهوه برآمدگی نداشته باشد آن دانه عربیکا است. | اگر دو طرف خط وسط دانه قهوه برآمدگی داشته باشد آن دانه روبوستا است. |
خط وسط دانه قهوه عربیکا روشن است. | خط وسط دانه قهوه روبوستا تیره است. |
تفاوت این شیوهها در میزان درجه بو دادن دانههای قهوه است. قهوه دارای انواع لایت (روشن)، مدیوم (متوسط) و دارک (تیره) است.
در این نوع برشته سازی، قهوه به میزان کمی رست میشود و رنگ آن روشن بوده و تقریبا بدون روغن است. در این درجه، شکاف دانه به طور کامل باز نمیشود و طعمی نزدیک به قهوه سبز دارد. در سالهای اخیر انواع رستهای لایتتر و فوق لایت نیز انجام گرفته است. قهوه لایت نزدیکترین طعم به مزه اصلی قهوه را دارا است.
در این نوع برشته سازی، میزان رست کردن کمی بیشتر است. رنگ آن قهوه متمایل به تیره بوده و دارای میزان کمی روغن است. در این درجه شکاف دانه قهوه تا حدودی بازتر میشود. در این نوع رست طعم اصلی قهوه تا حدودی حفظ میشود.
در این نوع رست، سطح قهوه بسیار روغنیتر است و از طعم اصلی قهوه فاصله گرفته است. رنگ دانهها متمایل به سیاه بوده و طعم قهوه تلخ و سنگین است. شکافهای دانه قهوه در این نوع رست، کاملا باز شده است.
ظرفهای شیشهای تزئینی ممکن است در آشپزخانه شما عالی به نظر برسند، اما آنها بهترین راه برای نگهداری قهوه نیستند. برای حفظ از طراوت و طعم قهوه، باید در مقابل رطوبت، گرما، نور و بوی قوی حفاظت شود. قهوه میتواند بوی قوی را از غذاهای دیگر ذخیره شده در نزدیکی آن به خود بگیرد. نگه داشتن قهوه روزانه شما در یخچال، ایدهآل نیست، زیرا رطوبت به سرعت کیفیت آن را بدتر خواهد کرد.
آن را در ظرف سرامیکی، شیشهای یا فلزی غير واکنشی محفوظ از هوا نگه دارید. اگر قهوه زیادی خریداری میکنید، آن را بین دو ظرف تقسیم کنید، بخش بزرگتر و استفاده نشده را تا زمانی که لازم باشد، محفوظ از هوا نگه دارید.
قهوه خود را در محلی تاریک و خنک دور از اجاق نگه دارید. در صورتی که در طول روز، نور خورشید زیاد است، کابینت روی دیوار خارجی را انتخاب نکنید.