همشهری آنلاین - مریم سرخوش: بررسی آمارهای اعلام شده از وزارت بهداشت نشان می‌دهد که بیش از ۵۵ هزار مرگ سالانه ناشی از سرطان‌ها نخستین عامل مرگ زودرس در کشور است، به طوری که ۳۴ هزار مرگ از مجموع ۱۲۲ هزار مرگ سالانه زودرس (زیر ۷۰ سال) و ۱۱ هزار مرگ از مجموع ۸۵ هزارمرگ خیلی زودرس (زیر۵۰ سال) به دلیل ابتلا به انواع سرطان‌ها رخ می دهد. اما متخصصان حوزه سلامت معتقدند که ایران جزو کشورهایی نیست که هنوز با سونامی سرطان مواجه شده باشد و با اصلاح سبک زندگی، تغذیه سالم و ورزش منظم می‌توان از ابتلا به نیمی از سرطان‌ها پیشگیری کرد چرا که اکنون درمان‌های نوین و داروهای جدید در کشور موجود است یا تولید می‌شود و دانش مردم هم درباره بیماری‌ها و میزان مراجعه آنها به متخصصان افزایش پیدا کرده است.
این نکات را دکتر اردشیر قوام‌زاده، فوق‌تخصص بیماری‌های خون و سرطان بزرگسالان و پدر پیوند مغز استخوان در ایران هم تایید می‌کند و در توضیح بیشتر می‌گوید: «در حال حاضر نه تنها با سونامی سرطان مواجه نیستیم که برخی سرطان‌ها هم روند کاهشی یا ثابت دارند.» او در این باره به چند سؤال همشهری پاسخ داده است.
* دلیل شیوع بیشتر سرطان در برخی شهرهای کشور در مقایسه با سایر مناطق چیست؟
برنامه ملی پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان برای تمامی مناطق کشور تنظیم شده است، اما فاکتورهای مختلفی نسبت به شهرهای مختلف وجود دارد که می‌تواند شیوع سرطان را متفاوت رقم بزند. به عنوان مثال در کلانشهر تهران، فاکتورهایی از جمله ژنتیک، آلودگی هوا، آب آشامیدنی، مواد غذایی در بروز بیماری‌ها نسبت به سایر نقاط کشور متفاوت است. حتی نوع کود و سمپاشی میوه‌های تولیدشده در تهران با سایر شهرهای کشور متفاوت است.
* عوامل مؤثر در بروز سرطان‌ها یک مساله جهانی است، یا تنها در برخی کشورها وجود دارد؟
بروز سرطان در کشورهای توسعه یافته به دلیل صنعتی شدن بیشتر است. از سوی دیگر با افزایش جمعیت، آمار ابتلا هم بیشتر می‌شود. جمعیت کشور ما هم نسبت به سایر کشورها 10 سال جوان‌تر است، اما ما هم در مسیر پیری حرکت می‌کنیم. نکته مهم این است که در برخی سرطان‌ها روند کاهشی داریم و ادعای روند صعودی درباره همه سرطان‌ها در کشور، غلط است.
* دلیل این روند کاهشی چیست؟
دسترسی به داروهای جدید، کنترل بیشتر بیماری و آگاه‌تر شدن مردم. شرکت‌های دارویی کشور موفقیت‌های خوبی در زمینه تولید داروهای سرطان دارند، داروهایی هم که در اختیار داریم جدید است و پزشکان هم از درمان‌های نوین کاملا مطلع هستند. من تعجب می‌کنم که این موارد را به مردم نمی‌گویند. سطح سواد علمی مردم ایران در حال افزایش است و جمعیت تحصیل‌کرده‌های بالای لیسانس ما نسبت به سایر کشورها عدد بیشتری به خود اختصاص می‌دهد. این مساله باعث شده که مطالبات درمانی مردم هم افزایش پیدا کند و ارجاع بیشتری به پزشکان متخصص داشته باشند. مجموع این عوامل باعث می‌شود که بگویم با روند صعودی شیوع همه سرطان‌ها مواجه نیستیم.
* کدام سرطان‌ها روند نزولی دارند؟
برخی سرطان‌ها از جمله مری و لنفوم معده در کشور به صورت واضح رو به کاهش است. این 2 سرطان به شکل واضح کم شده‌اند. سایر سرطان‌ها هم به دلیل درمان‌های مدرن، افزایش اطلاعات و فهم مردم هم یا شیوع ثابتی دارند یا روند کاهشی پیدا کرده‌اند. نکته مهم اینجاست که اکنون تشخیص بیشتری و دقیق‌تری هم وجود دارد و مردم هم بیشتر مراجعه می‌کنند.
در کشوری مثل آمریکا، با افرادی که سیگار مصرف می‌کنند، به اصطلاحی شبیه جذامی‌ها رفتار می‌شود اما در ایران هنوز این سخت‌گیری‌ها وجود ندارد و حتی سیگار در اماکن عمومی هم مصرف می شود
* با این وجود ما برخی سرطان‌ها را هم داریم که با آمار ابتلای بیشتر مواجه شده‌اند؟
بله، درست است. سرطان‌های ریه، پروستات و مغز استخوان در حال افزایش است. دلیل افزایش سرطان ریه مصرف دخانیات است که پیش از این در مردان بوده اما اکنون مصرف سیگار در زنان ایرانی هم افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که در کشوری مثل آمریکا، با افرادی که سیگار مصرف می‌کنند، به اصطلاحی شبیه جذامی‌ها رفتار می‌شود و کسی جرئت نمی‌کند که در یک واحد مسکونی سیگار استعمال کند. اما در ایران هنوز این سخت‌گیری‌ها وجود ندارد و حتی سیگار در اماکن عمومی هم مصرف می شود.
* کاهش سن سرطان در ایران را تایید می‌کنید؟
جمعیت کشور ما هم نسبت به سایر کشورها 10 سال جوان‌تر است، اما ما هم در مسیر پیری حرکت می‌کنیم. نکته مهم اینجاست که درباره سرطان‌ها باید زندگی طبیعی و پیشگیرانه برنامه‌ریزی شود. از جمله اینکه ورزش و تحرک فیزیکی فراموش نشود. نمک و شکر باید از سبد غذایی افراد حذف شود. مصرف چربی‌ها را باید کاهش داد و سیگار هم که به طور حتم ممنوع است. مشکل اینجاست که برخی میوه‌ها به دلیل نوع سمپاشی و کود می‌توانند سلامت مردم را تهدید کنند. همچنین در گوشت‌هایی مصرفی روزانه، از گوشت سفید تا قرمز گرفته هم ممکن است برای پرورش طیور، ماهی‌ها یا دام از کود یا هورمون استفاده شده باشد که مصرف آنها هم توصیه نمی‌شود. حتی شیری که به آن موادی برای سفیدتر شدن افزوده می‌شود هم نباید مصرف شود.
* اما این شرایط خارج از انتخاب مردم است و باید متولیان حوزه سلامت در این باره نظارت‌های بیشتری داشته باشند؟
درمان سرطان در کشور به درستی انجام می‌شود و ما در این حوزه با آمریکا و اروپا برابری می‌کنیم، اما سبک زندگی مردم نادرست است. مردم باید از خوراکی‌ها و مواد غذایی طبیعی استفاده کنند. حتی در خرید سبزیجات هم باید اطمینان داشته باشند که این محصول سالم و ارگانیک تهیه شده و کود شیمیایی ندارد. خودایمنی برای افراد بسیار مهم است و این که از مواد غذایی که مصرف می‌کنند اطمینان داشته باشند. البته وزارت جهادکشاورزی و وزارت بهداشت هم باید استفاده از مواد شیمیایی برای مواد خوراکی را کنترل کنند.
