همشهری آنلاین- بهاره خسروی : برای معرفی ویژگی درخت کاج و اینکه چطور پای این درخت به تهران باز شد بهتر است از ماجرای یک میوه یا یک ناسزای رایج شروع کنیم «چلغوز»! ناسزایی که این روزها حتی قیمتی میلیونی هم پیدا کرده است. اما اصل ماجرا اینجاست که چلغور یک ناسزا نیست بلکه میوه پرخاصیت و سودمند درخت کاج است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
نام چلغوز از چهل غوزه به معنای چهل دانه مخروط کاج گرفته شده است. میوه درخت کاج، درختی مخروطی که تنه قهوه‌ای رنگی دارد، سرشار از ویتامین‌های مختلف است. پس اگر جایی، در گوشه خیابان یا هر جایی به میوه‌های درخت برخورد کردید با نوک کفشتان شوتش نکنید.
درخت کاج نیاز به اکسیژن بالا دارد و گرمای بسیار زیاد را تحمل نمی‌کند و رشد این درخت در فضای باز زیاد است اما در محیط‌های آپارتمانی رشد کندی دارد. اما چه شد پای این درخت به تهران باز شد؟ بسیاری زمان ورود این درخت را به پایتخت به دوره پهلوی اول نسبت می‌دهند، اما به گفته علیرضا زمانی، تهران‌پژوه، قدمت کاشت درخت کاج در تهران به دوره قاجار می‌رسد و نمونه‌هایش در باغ‌ها و عمارت‌ها، خانه‌های بزرگان و اعیان و اشراف، عمارت عشرت‌آباد، قصر دوشان‌تپه، وجود داشت. در دوره پهلوی هم بعد از تصویب ساخت پارک‌های جنگلی پیرامون شهر تهران، با توجه به ویژگی درخت کاج که در چهار فصل همیشه سبز است و نیازی به آبیاری چندان زیادی ندارد، این درخت در تپه‌های ماهور بوستان‌های جنگلی اطراف تهران کاشته شد.»
البته از درخت کاج فقط برای بوستان‌های جنگلی استفاده نمی‌شد و بسیاری از اهالی هم در محله‌های تهران به‌صورت خودجوش شروع به کاشت درخت کاج کردند. این تهران‌پژوه درباره روند کاشت درخت کاج در دیگر محله‌های شهر تهران می‌گوید: «تقریباً از اوایل سال‌های دهه پنجاه، وقتی بخشی از اراضی کن در اختیار شرکت راه‌آهن قرار گرفت و در ادامه آن شهرک ۲۲ شکل گرفت، اهالی به‌صورت خودجوش در بلوار اصلی این شهرک شروع به کاشت درخت کاج کردند و این بلوار تا سال‌ها به بلوار کاج معروف بود و امروز از آن به‌عنوان بلوار شهید علیمرادی یاد می‌کنند. قبل از شکل‌گیری میدان کاج در سعادت‌آباد هم باغی از درختان کاج قرار داشت و در آن محدوده فقط درخت کاج می‌کاشتند.»
زمانی درباره دیگر محله‌های تهران که نام آنها با کاج گره خورده هم این گونه توضیح می‌دهد: «در محدوده عشرت‌آباد که امروز در منطقه ۷ تهران قرار گرفته، باغ کاجی وجود داشت که علت نامگذاری محله کاج در این محدوده هم به حضور آن برمی‌گردد. اما یکی از معروف‌ترین کاج‌های تهران دو درخت کاج حرم حضرت عبدالعظیم بود که لک‌لک‌ها روی آن آشیانه ساخته بودند و بسیار مورد توجه مردم قرار گرفته بود.»
