عروسک گردانی را می توان یکی از حرفه های جذابی دانست که در کشور ما، اهمیت بالایی را به این موضوع می دهند. بسیاری از نمایش های عروسکی و فیلم و سریال هایی که عروسک ها در آن به حرکت در می آیند، نتیجه تلاش عروسک گردانانی است که شاید چندین ساعت دست خود را بالا گرفته اند تا بتوانند بهترین نتیجه را از کارشان بگیرند. حرفه عروسک گردانی بسیار سخت و دشوار بوده و نیازمند تمرکز بسیار بالایی است. چراکه یک عروسک گردان باید بداند که در چه زمانی دست خود را به حرکت درآورد تا با دیالوگ ها و سناریوی موجود، همخوانی و برابری داشته باشد.
کار یک عروسک گردان را نباید ساده نگاه کرد. چرا که در نتیجه استمرار این فعالیت، ممکن است بیماری های استخوان و درد شدید مفاصل به سراغشان آید و بعد از چند دهه فعالیت، مجبور باشند حرفه خود را رها کنند که بسیار ناراحت کننده و عذاب آور است. روز عروسک گردانی، بهانه ای شد تا در ارتباط با فعالیت این عزیزان و نمایش های جذاب عروسکی، گزارشی تهیه کنیم.
یکی از مجموعه های نمایشی پرطرفدار، مدرسه موش ها بود. قطعا همه ما این برنامه جذاب را به یاد داریم که از تعداد بالایی موش عروسکی ساخته شده بود. تعداد بسیاری از هنرمندان در نقش عروس گردان در این مجموعه ایفای نقش نکرده اند و باید به جرات گفت که یکی از پر عروسک ترین برنامه های تلویزیون به شمار می رفت. عروسک گردانان هرکدام مسئولیت به حرکت دراوردن یک موش را بر عهده داشتند و ایجاد هماهنگی میان آن ها سخت و دشوار بود.
عروسک گردانی حرفه راحتی نیست و باید برای آنکه بتوانید یک عروسک گردان حرفه ای باشید نیاز است تا دوره های آموزشی را بگذرانید. نمایش عروسکی دنیای پیچیده ای دارد که فقط گذراندن دوره نیز الزامی است تا با تکنیک های آن آشنا شوید، زیرا بحث های آن طولانی و هم جذاب است. برای آنکه بتوانید یک عروسک گردان حرفه ای باشید، باید بتوانید تا در لحظه، هم عروسک را به گردش درآورید و هم آنکه به جای او صحبت کنید. پس هنر دست و کلام برای متوجه شدن بیشتر مخاطب، نقش بسیار مهمی ایفا خواهد کرد.
یکی از قدیمی ترین عروسک گردانی ها را می توان خیمه شب بازی دانست. در اجرای این نمایش عروسی، نیازی نیست که عروسک گردان دست خود را درون عروسک ببرد و با چند نخ که به عروسک وصل شده است می تواند عروسک را به حرکت درآورد. در این نمایش اکثرا یک عروسک وجود دارد اما برنامه های خیمه شب بازی زیادی هم مشاهده شده است که تعداد عروسک ها به چند عدد هم رسیده است. شاید به حرکت درآوردن عروسک با چند نخ متصل به آن کار بسیار سخت و دشواری باشد اما یکی از رایج ترین و پر مخاطب ترین نمایش های عروسکی خیمه شب بازی بوده است. کار عروسک گردان هم برای به حرکت درآوردن عروسک های خیمه شب بازی بسیار سخت بود و تمرکز بالایی را می طلبید.
عروسک ها به چند دسته اصلی تقسیم بندی می شوند که به وسیله عروسک گردان ها به حرکت در می آیند. عروسک های دستی یکی از رایج ترین عروسک ها است که همان گونه که از اسم آن مشخص است، عروسک گردان، دست را در عروسک فرو برده و با آن نمایش عروسکی را انجام می دهد. در این شیوه نمایش، عروسک مانند یک دستکش عمل می کند و قابلت به حرکت درآوردن عروسک بسیار بالا است.
عروسک های نخی یکی دیگر از انواع عروسک ها است که بیشتر در نمایش های خیمه شب بازی رواج دارند و حرکت عروسک به وسیله نخ هایی که به آن متصل است توسط عروسک گردان صورت می گیرد.
یکی دیگر از شیوه های عروسک گردانی، عروسک های پوشیدنی است. در این شیوه عروسک گردانی، فرد عروسک گردان، لباس عروسکی بر تن خود می کند و در واقع خود را تبدیل به یک عروسک بزرگ می کند. این مدل از شیوه عروسک گردانی در مقابل رستوران ها و همچنین نمایشگاه ها بیشتر مشاهده می شود. عروسک های پوشیدنی را می توان یکی از سخت ترین کارهای یک عروسک گردان دانست. چراکه گرمای بسیار بالای لباس عروسکی در فصول گرم سال، بسیار طاقت فرسا خوهد بود. امروزه در تهران و سایر شهرهای بزرگ تنها مردان به سراغ شغل تن پوش گردانی نمی روند و بسیاری از خانم ها نیز جویای اینکار هستند و حتی افرادی که اگهی می دهند جنسیت را مطرح نمی کنند. تن پوش گردان ها به صورت ساعتی کار می کنند اما ساعت کاری دست خودشان نیست.
این کار درآمد چندانی ندارد و شخصی که در مقابل رستوران ها با لباس عروسکی ایستاده و اقدام به جذب مشتری می کند، حقوقی معادل ۵ الی ۷ میلیون دارد که باتوجه به سخت و دشوار بودن کار بسیار اندک است. البته اگر دارای مهارت باشید و بتوانید حرکات نمایشی جالب و جذاب اجرا کنید، درآمد این شغل تا ۲۰ میلیون تومان هم افزایش پیدا می کند و افراد بسیاری به سراغ شما خواهند آمد. تن پوش های عروسکی نیز در بازار وجود دارند که اکثرا دست دوم هستند و با قیمت ۶ میلیون تومان به فروش می رسد.
در پایان باید اشاره ای کنیم به برنامه جذاب و عروسکی کلاه قرمزی که چند سال پیش، عروسک گردان محبوب شخصیت کلاه قرمزی از دنیا رفت. مرحمومه دنیا فنی زاده که خاطرات بسیار خوبی را برای کودکان ایران ساخته بود، درگیر سرطان شد و ۳ سال پایانی زندگی خود را با لمس بودن دست راست پشت سر گذاشت. این هنرمند و عروسک گردان محبوب ایران اعلام کرده بود که علت سرطان و لمس بودن دستش، هیچ ارتباطی با عروسک گردانی نداشته است.
