به گزارش رکنا، شبکه خبر در برنامه صف اول با مهدی ضیغمی معاون وزیر و رئیس سازمان توسعه و تجارت ایران موضوع تجارت خارجی ایران در سال 1402 را بررسی کرد.
سوال: اقدامات مهم سال 1402 در حوزه تجارت خارجی چه بود؟
ضیغمی: مهم‌ترین اقدامی که سازمان و دولت دارد انجام می‌دهد تسهیل سازی تجارت برای فعالان اقتصادی هستش و برنامه نمایشگاه ایران اکسپو بود یا نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی جمهوری اسلامی ایران که اردیبهشت ماه سال گذشته برگزار شد پنجمین نمایشگاه بود ولی عملاً، چون از سال نود شروع شده بود در واقع اولین نمایشگاه در این ابعاد و در این گستره‌ای بود که ما بیش از هزار و دویست نفر از تجار از هفتاد کشور دعوت کردیم آمدند ایران و برخی از مقامات حالا یک مقداری چالش‌هایی بود و الحمد الله خوب نتیجه خوبی داشت امسال دومین اتفاق بسیار بزرگی که دارد در همین زمان اتفاق می‌افتد خوب ما یک نکته به نظرم هستش که توی شرکای خارجی هم زیاد می‌گویند ما باید حتماً در رویه هامون ثبات داشته باشیم ما وقتی به مقامات خارجی نمایشگاه سال جاری را عملاً می‌گفتیم برایشان سؤال بود که مگر دوباره قرار تکرار بشود به این معنا شاید فکر می‌کردند ایران برای یک بار می‌خواهد چنین برنامه‌ای اجرا کند ثبات در روند‌های صادراتی و در اصل چنین زیرساخت‌هایی که می‌تواند خیلی کمک کند و تسهیل کند فرآیند کاری تجار را می‌تواند ایران را در برنامه‌های ثابت رویداد‌های بین‌المللی جهانی قرار بدهد این می‌تواند خیلی تاثیرگذار باشد بحث ایران و آفریقا بود که البته اسفند هزار چهارصد و یک اجرا شد و قرار بود اسفند پارسال انجام شود ولی به دلایلی ما ترجیح دادیم که بحث ایران و آفریقا که یکی از برنامه‌های بسیار مهم است خوب دوستان مستحضرند که بسیاری کشور‌های جهان شروع کردند برنامه‌های منظم با اتحادیه‌های آفریقا حالا چه اتحادیه‌های منطقه‌ای چه خود کل اتحادیه آفریقا قاره افریقا خوب ما یک مقداری توی این شاید این بیست سی سال عقب بودیم از حوزه کار با حوزه افریقا و این رو هم شروع کردیم و اولین عملاً برنامه ایران و اتحادیه آفریقا ان‌شاءالله در هفتم اردیبهشت ماه یک روز قبل از نمایشگاه اکسپو برگزار می‌شود و مقامات کشور‌های آفریقایی در این برنامه حضور دارند و عملاً فردایش به‌همراه هیئت هایشان در نمایشگاه شرکت می‌کنند که یک رویداد بسیار بزرگ است واقعیت ما باید تلاش کنیم تا می‌شود ظرفیت‌های صادراتی ایران را بشناسند، چون خیلی از کشور پتانسیل ندارند تو ایران پتانسیل وجود دارد یعنی ظرفیت صنعتی، کشاورزی، دانش بنیان حتی حوزه‌های پتروشیمی، فولاد ما پتانسیل بسیار بالایی داریم مهم این است که چه جوری به افراد به کشور بتوانیم نشان بدهیم به خاطر تبلیغات بسیار منفی هست که علیه ایران وجود دارد خیلی‌ها ایران را حداکثر کشور نفتی میشناسند نمی‌دانند که در ایران چه کار‌های بزرگی تو حوزه‌های صنعتی صورت گرفته این نمایشگاه فرصت بسیار خوبی است وقتی افراد می‌آیند با کلیه فرایند‌ها و فناوری‌های ایران در یک نمایشگاه آشنا میشوند وقتی ما در خارج از کشور در نمایشگاه‌های مهم جهانی پاویون می‌گیریم که کار بسیار مهم و کار بسیار درستی است و ما این را امسال دو برابر کردیم در مقایسه با سال گذشته تمرکز کردیم با بعضی از بازار مثل افریقا مثل آمریکای لاتین، شرق آسیا ولی تو نمایشگاه خارجی ما یک پاویون دویست سیصد متری داریم و برخی از کالاهایمان را به واسطه اون نمایشگاه می‌آییم عرضه می‌کنیم که کار بسیار درستی است ولی وقتی در نمایشگاه ایران اکسپو شرکت‌های تجاری ، تجار حال اصطلاحاً جنرال تریلر‌های تجار عمومی و مقامات خارجی می‌آیند با تمامی توانمندی‌های کشور حالا در شش و هفت حوزه صنعتی و کشاورزی آشنا میشوند این می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشند خوب گفته شد نگاه کنید این مثال‌هایی که هستش از روندی که گفته شد یک روالی را دارد نشان می‌دهد ما نزدیک بیست تا موافقت‌نامه را یا در دستور کار داریم و یا در حال احیا هستیم یا داریم مصوبش که قراردادش را شروع و عملاً امضا شده داریم می‌فرستیم از طریق هیئت دولت به مجلس یا اینکه فرستاده شده در صف هست برای بررسی خوب این کار بسیار بزرگی است این حجم از کار و اجرایی کردن اون‌ها و اجرایی‌کردن موافقت نامه‌ها، فعال‌تر و پویاتر رفتار کردن در این موافقت‌نامه‌ها به عنوان یک بازیگر مهم می‌تواند خیلی نقش داشته باشد که مثال بزنم خدمتتان ما در کنار نمایشگاه ایران اکسپو خوب پارسال اجلاس نخست وزیران کشور‌های عضو شانگهای بود و ما متوجه شدیم که دو سال هست که اجلاس وزرای صنعت کشور عضو شانگهای برگزار نشد از این فرصت استفاده کردیم پیشنهاد دادیم که این ایران بشود میزبان نشست وزرای صنعت کشور‌های عضو شانگهای در حاشیه نمایشگاه ایران اکسپو و خوب قبول کردند و عملاً ایران میزبان یکی از برنامه‌ها و رویداد‌های رسمی این اجلاس هست و تو بحث بریکس هم همین‌طور ما باید حضورمان را فعال کنیم که این فعال بودن و این پویا بودن بتواند کمک کند به اینکه این روابط تجاری شکل بگیرد و تجار خارجی با فعالیت‌ها و توانمندی‌های ایرانی‌ها هم آشنا بشنوند.
سوال: این ایران اکسپوی امسال چه تفاوت‌های عمده‌ای با دوره‌های قبل دارد؟
ضیغمی: خوب ابعاد پروژه خیلی بزرگ‌تر شده و شخص آقای رئیس‌جمهور و آقای مخبر کل دوستان به ویژه وزارت امور خارجه نقش بسیار مهمی ایفا کرده‌اند نمایندگی‌های ما از مهر ماه سال گذشته مکاتبات شروع کردند با اصطلاحا وزارتخانه‌های متبوع مثل وزارت صنعت و تجارت کشور‌های خارجی، ما با بیش از صد تا کشور مکاتبه کردیم و ابعاد پروژه بسیار بزرگ‌تر است من عرض کردم محدودیت ما در اجرای بیشتر این پروژه محدود شهر تهران هستش محدودیت هتل‌ها و زیرساخت‌های شهری هستش که ما از دو هزار و پانصد نفر بیشتر تاجر نمی‌توانیم بیاوریم وگر نه با این کاری که شروع شد و این برنامه‌ریزی که دارد انجام می‌شود الحمد الله که اتفاق خیلی خوبی دارد می‌افتد.
سوال: از چند کشور؟
ضیغمی: خارج از کشور ما فقط تجار را داریم می‌آوریم نمایشگاه اینجوری هستش که بر اساس شرکت‌های ایرانی هست که ما دیگر حداکثر ظرفیت نمایشگاه‌هایی که در کشور داریم استفاده می‌کنیم بیش از هشتصد تا شرکت خوب صادراتی مان در این نمایشگاه حضور دارند از شش یا هفت حوزه صنعتی از خارج از کشور فقط تجار می‌آیند گرچه کشور‌های خارجی خیلی درخواست داشتند پاویون داشته باشند داریم برنامه ریزی می‌کنیم که حالا با افزایش ظرفیت زیرساخت‌های نمایشگاهی که بتوانیم به ساخت دویست هزار مترمربعی برسیم عملاً بتوانیم ما میزبان کشور‌های دیگر و پاویون‌های کشور‌های دیگر هم باشیم ولی خوب در حال حاضر از کشور خارجی فقط مقامات و تجار می‌آیند جهت بازدید و تعاملات.
سوال: هنوز پاویون قطعی نشده؟
ضیغمی: نه نتوانستیم امسال عرض کردم درخواست زیاد بود دیدیم اگر بخواهیم به چند تا کشور بدهیم خوب این تبعیض می‌شود و از طرفی هم درخواست تجار داخلی و برای حضور در این نمایشگاه بسیار زیاد است عرض کردم شاید درخواست بالای دویست هزار مترمربع ما فقط پنجاه مترمربع کلاً زیر ساخت داریم که بتوانیم عرضه کنیم و ما دو هزار پانصد تا که عرض کردم سقف تجار هستش از حدود صد تا کشور تلاشمان بر همکاری با کشور‌هایی است که می‌تواند این تجار رشد قابل توجهی را در تجارت ایجاد کند چه آن کشور‌هایی که اولویت‌های ما هستند و برنامه‌ریزی کردیم برایشان چه کشور‌هایی که که پتانسیل‌های آینده ما هستند مثل اتحادیه، آفریقا، مثل شرق آسیا.
سوال: الان بعد از اکسپو برنامه‌تان چیه؟
ضیغمی : یک فضای بسیار بزرگی را فراهم کردیم و کار خوبی انجام میدهیم که قبل از برنامه شرکت و تجار خارجی شرکت‌های ایرانی می‌بینند و اصطلاحاً یک وقتی را رزرو می‌کنند و می‌توانند بیایند در یک برنامه فضایی که برای این کار فراهم شده اصطلاحا بی تو بی‌ها شکل بگیرد واقعیت این یک فضای کاملاً استانداردی است که صد در صد به نتایج خوبی می‌رسد خوب ما که پارسال بررسی اولیه داشتیم، چون پارسال تمرکزمان بر اجرای برنامه بودش و نتوانستیم خوب همه ابعاد را پوشش بدهیم امسال یک تیم گذاشتیم کاملاً بتواند قرارداد‌ها را احصا کند ما بررسی کردیم از صد و پنجاه نفری که از هزار و سیصد نفر پاسخ دادند عدد قابل توجهی گفته شده عرض می‌کنم به نسبت هزینه‌ای که شد گرچه تلقی و برداشت من این است که بالای یک میلیارد دلار قرارداد بسته شده و از نمایشگاه پارسال ولی از اون حدوداً سیزده درصد افرادی که حاضر شدند اعلام کنند قراردادشان به چهارصد و پنجاه میلیون دلار قرارداد رسید عرض کردم که از طرف‌های خارجی.
سوال: یعنی برآورد خودتان یک میلیارد دلار هستش؟
ضیغمی: بله.
سوال: این الان عدد خوبی است؟
ضیغمی: به نظر من با یک شروع یعنی کاری که با کمتر از یک میلیون دلار هزینه کاری اجرا شده و به عنوان شروع هست در یکسال این برنامه باید ظرف چهار تا پنج سال اتفاق بیفتد نگاه کنید یک شرکت که می‌آید که این اتفاق افتاد ما پنجاه درصد افرادی که پارسال اومدند بیش از پنجاه تا بر اولین بار ایران می‌آمدند و با یک پتانسیل آشنا رفتند در نمایشگاه تخصصی بعدی اومدند و در حال مذاکره و عملاً و اینکه بیایند شرکای دیگرشان را عوض کند و از ایران وارد تعامل شوند و از ایران کالا تهیه کنند و خدمات بگیردند خوب ممکن است یک کم زمان‌بر باشد و اینکه عملاً باید ذائقه بازار خودشان را هم عوض کنند و برای همین ما گفتیم در برنامه پنج ساله ما به افق دو میلیارد دلاری می‌رسیم و رسیدن و اعلام قرارداد قطعی چهارصد و پنجاه میلیون دلار برای حوزه‌هایی به جز حوزه پتروشیمی که، چون تحریم بود خیلی از شرکت‌ها اعلام نکردند عدد قابل توجهی است و ما تلقی مان این است که ما هر سال بهبود این اوضاع و بهبود کیفیت تجاری که دارند می‌آیند این عدد به صورت نمایی.
سوال: امسال پیش بینی تان روی چه قدر است تقریبا؟
ضیغمی: حداقل دو میلیارد.
سوال: فرمودید تو پنج سال؟
ضیغمی: نه سال هزار چهارصد و سه و اجلاس آفریقا هر نمایشگاه به نظرم خوش پتانسیل خودش را دارد می‌تواند عملاً یک بهم رسانی را ایجاد کند یک فعالیتی را اصطلاحاً جوش بدهد نمایشگاه 1403 یک پتانسیل قابل توجهی خودش دارد و شرکت‌های قوی‌تری که از ایران دارند میان شرکت‌های پتانسیل بیشتر و تجار قوی‌تری که از خارج از کشور با کیفیت ما وقت گذاشتیم دعوت کردیم و داردن تو این برنامه شرکت می‌کنند و برنامه ویژه‌ای داریم و بازدید از مراکز صنعتی ایران شرکت‌های بزرگ توانمند ایران و خوب این برنامه‌ها را پارسال نتوانستیم هماهنگ کنیم خود اینها می‌تواند خیلی تاثیرگذار باشد در اینکه این توافقات هرچه بیشتر به قرارداد‌ها و قرارداد‌های فروش بتواند منجر بشود.
سوال: بسیار خوب، چون حالا یکی از اتفاقات مهم در سال گذشته عضویت رسمی در شانگهای و بریکس بود ممکن است بفرمایید که این که عضویت‌ها چه ظرفیت‌هایی را در حوزه تجارت خارجی برای ما ایجاد می‌کند؟
ضیغمی: یک نکته مهم این است که خوب بالاخره ما به صورت سنتی شرکای تجاری مان محدود بودند یک بخشی همسایه‌ها بودند یک بخش هم چند تا کشور بزرگ.
سوال: هنوز هم محدودند؟
ضیغمی: بله، امسال سنتی این اتفاق افتاده و حالا در قدیم قبل از شاید تحریم ما از بعضی کشور‌های بزرگ اروپایی هم واردکننده سنتی بودیم که الان اون تبدیل شده به بعضی از کشور‌های حوزه شرق یا یک جابجایی در مقصد صورت گرفته ولی واقعیت اینکه به لحاظ تجاری به لحاظ حجم صادراتی کشور‌های که ما داریم کار می‌کنیم کشور‌های که تو بریکس و شانگهای هستند خوب به لحاظ کاری که هست شانگهای یک جوری شبیه به ناتو هستش بیشتر پیمان منطقه‌ای دفاعی هست و بریکس یک نظام شبیه جی هفت هست و بیشتر تجاری و اقتصادی بنا شده ما هم توی بریکس به لحاظ اقتصادی فعال‌تر شدیم و اونجا برنامه‌هایی مثل تهاتر، مثل ارز واحد، مثل بحث نظام تجارت آزاد را دارد شکل می‌دهد تو شانگهای داریم از ظرفیت کشورها استفاده می‌کنیم و برنامه‌هایی که وجود دارند و عرض کردم فعال‌تر شدن ایران در مراسم‌ها و برنامه‌هایی که هست و نشست‌های تجاری که هستش با کشور‌هایی که هست ولی خوب رویکرد تجاری بریکس خیلی قوی‌تر است خوب این اولین خیلی اتفاق نوعی هست برای کشور داریم عملاً این را تمرین می‌کنیم عرض کردم ما در شانگهای هم از فرصت بودن این کشورها استفاده می‌کنیم نشست تخصصی می‌گذاریم در بریکس هم همین‌طور نشست وزرای صنعت بریکس را در تهران در حاشیه نمایشگاه ایران اکسپو برگزار می‌کنیم همین‌طور ان‌شاءالله اوراسیا اتفاق خواهد افتاد و این حضور فعال و پویاتر ایران در این برنامه می‌تواند خیلی مؤثر باشد که ما یواش یواش وارد شرکا را بتوانیم اضافه کنیم و کشور‌هایی که قبلاً جزو شرکای اصلی ما نبودند و یا تجارت نداشتیم و با دونه دونه این کشورها وارد تعرفه ترجیحی یا آزاد بشویم.
سوال: بسیار خوب و الان برنامه‌ریزی منسجم انجام شده که بتوانیم از ظرفیت همین عضویت‌ها بهره‌مند بشویم؟
ضیغمی: بله عرض کردم ما برای بریکس با توجه به اینکه بریکس برنامه‌اش این هستش که نظام تعرفه‌ای واحد و یک ارز واحد را داشته باشد و یک ساختار تهاتری ایجاد کنیم برای ما خیلی فرصت مغتنمی است.
سوال: هنوز اجرایی نشده؟
ضیغمی:خیر یک بنا دارند تا بیست سی که چند تا برنامه را اجرا کنند و بسیار تو این قضیه دارند سریع رفتار می‌کنند.
سوال: ارز واحد یعنی چه؟ روی ارز آن توافق کردند؟
ضیغمی: یک نظام عملاً دلار زدایی هست و دارد رویش بحث می‌شود عرض کردم این موضوع مطرح شده از طریق چند تا کشور و دارد بحث می‌شود و نظام تهاتر تقریباً توافقی صورت گرفته که نظام تهاتری شکل بگیرد بین کشورها ولی عرض کردم این موضوعات موضوعاتی نیست که خیلی سریع به نتیجه برسد مذاکرات طولانی مدت دارد و این کشورها باید بیایند نظام هایشان را تعریف کنند عرض کردم فقط توافق نیست تجارتی شکل می‌گیرد و توافق صورت می‌گیرد بعد از اون باید گمرکات، سازمان‌های استاندارد کشورها، ساختار‌های اتاق‌های بازرگانی، قواعد مبدا بیایند و بنشینند این ساختار‌ها با همدیگر شکل بدهند و بعد در مجالس مصوب کنند بعد بیایند این را اصطلاحاً اجرایی کنند در ساختار اجرایی شان خوب این زمان می‌برد تو این قاعده هم از این قاعده دور نیست و مذاکراتش که یک نظام ساختاری تعرفه‌ای یا ساختار ارز واحد یا یک نظام تهاتری بین این کشور‌های بزرگ حوزه بریکس شکل بگیرد قطعاً زمان‌بر است.
سوال: و مثلاً بی سی می‌شود تقریباً چند سال دیگر؟
ضیغمی: پنج سال دیگر حداقل حداکثر عرض کردم.
سوال: ما تو پنج شش سال دیگر می‌توانیم همگام بشویم با کشور‌های دیگر که عضو هستند؟
ضیغمی: ما تازه پیوستیم ولی برنامه‌ها را شروع کردیم در برنامه‌های بریکس حضور فعال داریم تو نشست‌های مختلفش هست که بررسی همین ظرفیت‌ها است که عرضم همین است که ما هرچه فعال‌تر و پویاتر باشیم به عنوان عضو فعال می‌توانیم نقشه خودمان و برنامه‌های خودمان رو هم اعلام کنیم و فقط مجری ابلاغیه‌ها یا مواردی که آنجا مصوب می‌شود نباشیم.
سوال: یک بحث هم توافق‌نامه تجارت آزاد با اوراسیا بود که به امضای نهایی طرفین رسید ولی خوب مجالس کشورها این را باید تصویبش کند اطلاع دارید که الان وضعیت تصویب در مجلس ما به چه صورت است و در پنج کشور دیگر به چه صورت؟
ضیغمی: نگاه کنید مهم‌ترین اتفاق و رویداد تجاری کشور و موافقت تجاری کشور بود تو این چهل پنجاه سال اخیر و اولین تجربه ایران برای ورود به نظام تعرفه‌ای آزاد است خوب ما همیشه شاید از این یک مقداری فاصله می‌گرفتیم که وارد این فضا بشیوم و بالاخره به این جمع‌بندی کشور رسید و بهترین کشورها را برای شروع انتخاب کردیم.
سوال: این نظام تعرفه آزاد را هم یک توضیح بفرمایید؟
ضیغمی: در نظام تعرفه آزاد که خوب در آن می‌آید تعریف می‌کند که شما باید حداقل هشتاد درصد کالا‌های خودتان را تعرفه اش را بیاورید در صفر قرار بدهید اگر زیر هشتاد باشد عملاً تجارت آزاد شکل نمی‌گیرد و دو طرف می‌آیند یک لیستی را انتخاب می‌کنند از دو تا کشور رویش بحث می‌شود ما در تجارت با اوراسیا سال نود و هفت شروع کردیم اول تجارت ترجیحی را به صورت امتحانی شروع کردیم تا سال نود و نه که بعد موافقت شد که این برود سمت تجارت آزاد و خوب در تجارت ترجیحی می‌آییم گروه‌های کالایی را انتخاب می‌کنیم و دو طرف توافق می‌کنند که مثلاً نصف کنند یا سی درصد کاهش بدهند به نسبت همدیگر تجارت آزاد عملا می‌گوید ما نسبت همدیگر صفر می‌کنیم و حداقل باید هشتاد درصد باشد با هشتاد و هفت درصد کالاهایمان را تو مذاکرات سه‌ساله‌ای که صورت گرفته توانستیم توافق کنیم که بیاییم صفر کنیم با در نظر گرفتن ملاحظات دوطرف ولی دیگر چیزی به نام کالای ممنوعه ما نداریم توی لیست قرمزی که وجود دارد عملاً نظام تعرفه‌ای است که دوباره باعث می‌شود که شما مثلاً کالایی از اون کشورها وارد نکنید مزیت این کشور‌های حوزه اوراسیا چی هستش برای ما اولا بازارش که صد هشتاد میلیارد دلاری و جمعیت صد و هشتاد میلیون نفری دارد برای اون‌ها مزیت حساب می‌شویم دوم اینکه تقریباً رقیب نیستیم باهاشون به‌جز روسیه که یک مقداری کشور صنعتی خوب با ما توی بعضی مباحث ممکن رقابت داشته باشد ولی خوب و یا ما رقیب اون‌ها باشیم ولی تو خیلی از این کشورها ما رقیب حساب نمی‌شویم مکمل همدیگر هستیم این خیلی مزیت می‌تواند داشته باشه برای ما و خب ما این را که بعد از مذاکرات طولانی توانستیم امضا کنیم یک لیست بلندی دارد ترجمه این خوب اونجا به‌صورت انگلیسی عملاً امضا شده باید این بیاید فارسی بشود که ما اینکار را انجام دادیم توی معاونت حقوقی و اونجا هم دارد تدوین می‌شود لایحه اش به‌خاطر این که عرض کردم لیست بسیار بلندی بوده و موافقت‌نامه موافقت نامه‌ای نیست که خیلی سریع ترجمه بشود به لحاظ حقوقی و الان در معاونت رایست جمهوری هستش و دارد آماده می‌شود لایحه اش که ان‌شاءالله مجلس برود.
سوال: و قاعده اش به این‌صورت است که شما یک تعداد کالا را تعریف می‌کنید با این کشورها که اون‌ها تعداد کالایی را که اگر وارد کشور‌ما بشود تعرفه اش صفر خواهد بود یعنی بدون عوارض و تعرفه گمرکی وارد کشور شود متقابلاً اگر کالایی هم که ما تعریف کردیم از اینجا وارد کشور اون‌ها بشود آن هم صفر می‌شود؟
ضیغمی: بله.
سوال: تقریباً می‌شود گفتش که برخی از مهم‌ترین این محصولات و کالا چی‌ها هستند؟ بیشتر در چه حوزه هایی؟
ضیغمی: بعضی از کالا‌هایی که مثلاً هست مثل پوشاک را عرض کردم با این کشورها که پوشاک قوی نداشتند ما معمولاً تو لیست قرمز قرار میدهیم بعضی از کالا‌ها را ما از کشور‌هایی مثل حوزه اوراسیا تو مواد غذایی بسیار قوی هستند تو نهاده‌ها که ما جزو وارد کننده‌های نهاده‌ها هستیم این برای ما یک مزیت است می‌توانیم ارزان‌تر وارد کشور کنیم به فرض اگر ما بخواهیم.
سوال: یعنی قیمت گوشت و مرغ ما می‌تواند اثر داشته باشد؟
ضیغمی: الان تقریباً صفر است در حوزه گوشت و مرغ یک درصد است ولی اگر بخواهیم یک مزیتی بدهیم به این کشورها.
سوال: پس خیلی فرق نمی‌کند؟
ضیغمی: عرض کردم اگر بخواهیم مزیت به این کشورها می‌توانیم از این به بعد بدهیم و کشور‌های دیگر و عدد را بالاتر ببریم ولی اوضاعی هست مثلاً ما نیاز به ورق داریم ورق گرم داریم و ورق سرد داریم و از روسیه می‌توانیم وارد کنیم با قیمت بسیار مناسب برای شمال کشور و حتی از جنوب کشور دیگر ما صادرات کنیم و نخواهیم از جنوب کشور مثلاً ورق را یا بعضی از محصولات فولادی را به شمال کشور منتقل کنیم.
سوال: تاثیری دارد؟
ضیغمی: صددرصد این لیست بر چه اساس تشکیل تهیه شده.
سوال: از چه جهت می‌گویم تاثیر دارد از این جهت که شما خیلی از این چیز‌هایی که فرمودید مثلاً نهاده‌های فولادی را یا پتروشیمی که ما در داخل داریم تولید می‌توانیم همین‌ها را داریم به قیمت جهانی به تولیدکننده داخلی میدهیم حالا شما فرض کنید که بیاید این را مثلاً از خارج وارد بکنیم عملاً روی قیمت تمام شده محصول اثری ندارد؟
ضیغمی: واردکننده می‌تواند با تعرفه پایین‌تر بتواند وارد کند وقتی که افراد مختلف به جای یک گروه بتوانند انحصاری بفروشد گروه‌های دیگر هم بتوانند این را وارد کنند با تعرفه پایین‌تر می‌تواند فضا را رقابتی کند.لزوماً روی هر کالای داخلی نیستش روی کالای پتروشیمی داخل ما خیلی مزیتی نداشته باشیم وارد کنیم و این کشور تولید کننده نباشند ورق را چرا عرض کردم اینکه ما نیاز بسیار زیاد داریم وارد می‌کنیم و تعرفه هم دارد که تو بحث تجارت آزاد به اوراسیا صفرش کردیم با پایین‌تر از روسیه وارد کنیم که یک ظرفیت خوبی برای کشور خودمان هستش که خوب قیمت ورق روسیه در خیلی از کشورها پایین‌تر است و دامپینگ می‌کند می‌توانیم وارد کنیم ما ظرفیت صادراتی برای خودمان ایجاد کنیم که بتوانیم صادر کنیم نکته هم این بود که این لیست رو که دولت خودش تهیه نکرده به تنهایی با همکاری تجار تهیه کرده تجاری که همین الان صادرات می‌کنند به این کشورها و در برخی از گروه‌های کالایی نمی‌توانند با کشور‌های رقیب به دلیل نظام‌های تعرفه‌ای که اون‌ها دارند رقابت کنند ما الحمد الله توان خوب تو تولید داریم و بالاخره قیمت کالای تمام شده در ایران ارزونتر است به خاطر انرژی، قیمت کارگر و خیلی از مباحث دیگر ولی به خاطر نظام‌های تعرفه‌ای که هستش نمی‌توانستیم به بعضی از کشورها صادرات کنیم تو مثل قطعات خودرو مثال می‌گویم تو بعضی از گروه‌هایش صادر کننده خوبی هستیم بر اون اساس اومده و این بسیاری از این گروه‌های کالایی تعرفه‌های دیده شده و اون‌هایی که ما در آن توان تولید داخل داریم مثل واگن داریم تو لیست قرمز گذاشتیم که مثلاً از روسیه وارد نشود به خاطر این که تعرفه بالاتر داشت و ما خودمان امکان تولید داریم و باکیفیت می‌توانیم این کار را انجام بدیهم عرض کردم که یک کار پیچیده دو سه ساله هست که لیستی بیاید براساس نیاز‌های کشور و حداکثر بهره‌وری اصطلاحا نقطه اپتیمم دیده بشود و حداکثر بهره‌وری دیده بشود و قطعاً منجر به خروج شود.
سوال:شاخص‌هایی که باعث می‌شود ما محصولات را تعریف بکنیم چه شاخص‌هایی هست مثلا خود تولید کننده‌اش باشیم یا نباشیم؟
ضیغمی: بله ما که در بحث تجارت آزاد و ترجیحی چندتا شاخص دارد که مهم است قواعد مبدا هستش که خوب باید کالا‌ها در آن کشور تولید شده باشد حداقل میزان ساخت داخل اون کشور هست که حداقل روی چهل درصد باید باشد که ما قدیم روی پنجاه درصد بودیم که اصلاح کردیم بعضی کشورها سی درصد بود ما قبول نکردیم که باید روی چهل درصد باشد وقتی اینها هست و قوانین گمرکی و استاندارد‌های کشورها است که باید بنشیند و استاندارد‌های همدیگر را قبول کنند مثلاً شما وقتی که می‌پذیری که این لیوان را از کشور اوراسیا وارد کنید باید سازمان استاندارد شما این لیوان را تایید کند و نیاز نباشد که اون بیاید مثلاً استاندارد داخل ایران را بگوید باید شما بروید شما بشینید و استانداردهایتان را عملاً هم‌سنگ کنید و قوانین گمرکی تان را بیایید تعریف کنید که دیگر نظام‌های گمرکی تان باهم هم‌سنگ و اصطلاحاً سینک باشد که این چالش به وجود نیاید پس این اتفاقات در کنار همدیگر است که می‌تواند منجر به یک خروجی مناسب بشود.
سوال: کی فکر می‌کنید نهایی شود موضوع تعرفه ها ؟
ضیغمی: مجلس به دلیل اینکه به برنامه هفتم خوردیم برای همین یک مقداری صف این موافقت نامه اولین برنامه، برنامه اندونزی هست که توی صف هستش که برای مصوب شدن برود بعدش تجارت آزاد سوریه هستش بعد اوراسیا هستش و به ترتیب ونزوئلا و تلاشمان این است که ان‌شاءالله اگر به این مجلس یک همتی گذاشته شود و ما بتونیم توی حالا دو سه هفته آینده لایحه از طرف دولت هم سوریه هم اوراسیا برود و در آینده نزدیک هم ازبکستان، چون گفته شد که ما امضا کردیم ولی دوباره لیست را با موافقت رؤسای جمهور اضافه کردیم اعداد بهتری شد و نمایشگاه ایران اکسپو احتمالاً بین وزرا امضا می‌شود اون اصطلاحا متمم لیست و قواعد اصطلاحاً کامله‌الوداد که ما شاید نزدیک چند سال است که داریم تلاش می‌کنیم با ازبکستان این را.
سوال: اتفاقا می‌خواستم این را بپرسم الان شما این که دارید تعرفه صفر تعریف می‌کنید با برخی از کشورها یعنی مشمول این قاعده کامله‌الوداد است که اگر کشور‌های دیگر هم تو همان محصولات کالایی با شما تجارت کردند اون‌ها باید صفر بشود درست است؟
ضیغمی: بله. آن هم جزو موارد مذاکره هستش بله مثلاً برای ازبکستان این بود که خوب تو موافقت‌ها نبودش و قبول نمی‌کردند.
سوال: یعنی هر لیستی شما تعریف کنید با ازبکستان هم باید شود؟
ضیغمی: بله آنهایی که تو نظام هستند و عرض کار خوب پیچیده‌ای است ما تو ایران شاید سی چهل سال کار را نکردیم و تجارت‌های ترجیحی داشتیم.
سوال: ولی آزاد نداشتیم؟
ضیغمی: چرا با سوریه داشتیم سیزده سال پیش ولی از تولد اجرانشده به دلیل اینکه هشتاد کالای اصلی را طرف بردند در ممنوعیت عملاً تجارت صورتی نگرفت که خوب آقای رئیسی اون سفری که داشتند به سوریه که این آیین احیا بشود و ما احیا کردیم عملاً می‌خواهم بگویم که طرح اولین تجربه‌های کشور است قطعاً ممکن است در آن یک سختی‌هایی داشته باشد ولی منفعت آن بسیار زیاد است برای کشور.
سوال: بسیار خوب آقای ضیغمی به زعم خودتان ما مهم‌ترین کاستی‌هایی که در حوزه تجارت خارجی داشتیم در سال‌های گذشته به ویژه مثلاً سال گذشته که پشت سر گذاشتیم شما اگر بخواهید مواردی از این کاستی‌ها را بر بشمارید به چه مواردی اشاره می‌کنید؟
ضیغمی: نگاه کنید خوب من الان گفتم ظرفیت‌های خیلی خوبی را اشاره کردیم چند تا نکته هستش یکی رو بحث استاندارد‌های کالا‌های صادراتی مان ما چالش داریم اصل بسته بندی مان، سبک تعامل صادراتی مان.
سوال: استاندارد یعنی استاندارد نمی‌تواند بهشون تاییدیه دهد؟
ضیغمی: منظورم سازمان ملی استاندارد نیستش استاندارد‌های صادراتی کالا که لزوما براساس ذائقه، مدل بسته‌بندی،ی کشور حاشیه خلیج فارس که می‌روید میوه‌هایی از کشور مختلف هستند با میوه‌ای که از ایران با بازار میوه تره بار اینجا دقیقاً همین کارتون منتقل می‌شود همین‌جا یعنی شما سیب را که برمی‌دارید من خودم تست کردم پوسیده است در کنارش مثلاً کشور افریقا از امریکا اومده قیمت‌ها اونا بالاتره ولی قطعاً کسی این سیبی که تو چنین بسته‌بندی و کارتونی که دقیق از میوه و تره‌بار رفته.
سوال: و کیفیت آن هم ندارد؟
ضیغمی: متاسفانه، البته اینجا کیفیت دارد ولی به دلیل نوع بسته‌بندی، نوع ارسال و نحوه‌ای که ما بعضی وقتا تعامل می‌کنیم با بازار صادرات مان این اتفاق عملاً می‌افتد که خوب ما این بازار از دست میدهیم منظورم چنین استانداردی است بله ممکن است به لحاظ استاندارد سازی هم یک قاعده‌ای باشد خب این واقعاً چالش هستش موارد زیر ساختی بحث حمل‌ونقل، لجستیک بعضی موانع عرضی است که واقعا وجود دارد.
سوال: ولی به نظر می‌آید اندازه ظرفیتی که سوریه دارد ما کار نمی‌کنیم؟
ضیغمی: عرض کردم کار داریم انجام میدهیم مدل بعضی از کشورها به این صورت است که مدل حمایتی و کمک دارند این کار‌ها را انجام می‌دهند تاجر که دارد صادرات‌ها را انجام می‌دهد می‌تواند پولش را برگرداند گفتم یک نظام سختی را سوریه بر خروج ارز در ساختارش گذاشته بود که این خیلی سخت کرد در دو بحث اصطلاح تنویل بودش بحث جابه‌جایی پول را.
سوال:، اما شنیدیم که کشور‌های دیگری هستند که خوب دارند با سوریه کار می‌کنند؟
ضیغمی: خوب آنها مدل‌های دیگری هم دارند.
سوال: ما نمی‌توانیم از آن مدل‌ها استفاده کنیم؟
ضیغمی: بعضی از رقبای ما بحث سوریه نیستش کلاً مدل شان متفاوت است حالا من اسم نمی‌خواهم بگویم شما می‌دانید که کدام کشور هستش ما کلا داریم تلاش می‌کنیم که بتوانیم خودمان را تو بعضی از قواعد برسانیم می‌خواهم بگویم که تو سوریه به نسبت دو سه سال گذشته اتفاقات خیلی خوبی افتاده خط منظم هستش بحث خط زمینی دارد راه‌اندازی می‌شود، به خاطر اتفاقات منطقه مقداری کمتر شد ولی دوباره قطعاً فعال می‌شود بحث گروه‌های کالایی و بحث بازاریابی که صورت گرفت خیلی از سوری بازار ایران را نمی‌شناختند تو همین نمایشگاه دعوت کردیم اومدند آشنا شدن در حوزه پتروشیمی و بعضی کالا‌ها و بحث تجارت آزاد است اگر این اجرایی بشود ما در بعضی از کالا‌هایی که الان خودرو، قطعات خودرو پنجاه و پنج درصد تعرفه وجود دارداین مثلاً صفر می‌شود تو بعضی کالا‌های پتروشیمی ما می‌توانیم با رقبای منطقه‌ای مان رقابت کنیم و این مزیت ایجاد می‌کند برای صادرات ما، عرضم این است کاهش هزینه‌های حمل را امسال انجام شد به سوریه می‌خواهم بگویم اتفاقات خوبی دارد می‌افتد با مطلوب فاصله داریم هنوز.
سوال: یا با عراق هم تقریباً حالا الان شاید یک خورده بهتر شده باشد ولی یادم هست در سال‌های گذشته تجار ما خیلی گله‌مند بودند به لحاظ مباحث ارزی؟
ضیغمی: بله مباحث ارزی یک خوب چالش‌های تو خود عراق هستش که خوب آقای رئیس‌جمهور و مقامات کشور چندین بار جلسه داشتند موارد مختلف دارد برطرف می‌شود ولی هنوز این چالش است به خاطر اینکه کشش بازار عراق بسیار زیاد است برای ایران و اعداد صادراتی مان عدد قابل توجهی است بیش از ده میلیارد دلار صادرات ما هستش و این خوب یک طرفه است و عراق هم می‌گوید بالاخره یک تعاملی بشود برقرار کردیم ما دوست داریم یک تجارت آزاد داشته باشیم ولی عملاً الان یازده صفریم تقریباً و این هم باید یک مدلی بشود از عراق که وارداتی انجام شود گرچه ما الان خوب عراق فعلا تک محصولی استو حوزه نفت هستش و کالای دیگه‌ای کار نمی‌کند ولی ما با عراق به لحاظ تجاری داریم خوب تعامل می‌کنیم ولی خوب در عراق قوانینی در هر سال وضع می‌شود به خصوص بیست بیست و چهار و یک مقدار کار را سخت کرده گرچه با رایزنی‌هایی که برخی از این قوانین تعلیق شدند.
سوال: الان بنا هست که بیشتر شود حجم این صادرات؟
ضیغمی: بله این هدف‌گذاری ما است که داریم تمام تلاشمان راافزایش بدهیم ولی خب عراقم نکته‌اش این است که یک تعامل و یک توازنی بتوانیم و ما نظر هم همین هست که پایداری این تجارت به شود که یک توازنی را برگذار کرد مثل ایجاد بازارچه‌های شهرک‌های صنعتی مشترک در مناطق آزاد عراق که کالا در اونجا تولید شود و به ایران صادرات شود و یا بعضی کالا در اونجا تولید شود و به کشور‌های عربی عملاً طرف خود عراق صادر شود که میزان صادرات عراق در سایر کالا‌ها افزایش داده بشود این می‌تواند کمک کند به بحث حضور باثبات ایران در بازار عراق.
سوال: یا مثلاً در روسیه بعد از جنگ اوکراین باز ما نتوانستیم اونطور که باید علی رغم همسایگی علیرغم ظرفیت‌هایی که داشتیم باز بتوانیم اون بازار را دست خودمان بگیریم یعنی اینها فرصت‌هایی است که به نظر می‌رسد با از دست میدهیم قبول دارید این را؟
ضیغمی: واقعیت با این لحن نه، اتفاقی که از هزار چهارصد و یک فروردین افتاده نگاه کنید مدل‌های تجاری مدل آرام‌پز است خیلی زود پز نیست ولی کاری که با روسیه شروع شده از فروردین هزار و چهارصد و یک اتفاق بی‌نظیری بود تو حوزه تغییر ذائقه بالاخره اون‌ها به صورت سنتی با غرب کار می‌کردند خیلی از کالا‌ها را اونجا وارد می‌کردند دو اصطلاحاً برند ایران برندخیلی قوی در حوزه صادرات نیست این را بپذیریم خیلی از کشورها اصلاً ایران را به آن کشور صادراتی نمی‌شناسند در حوزه بعضی کالا‌ها مثل مثلاً خشکبار مثلاً نفت یا مثلاً میوه، تره بار حتی مثلا نوعی میوه که ما به روسیه صادر می‌کنیم با صادراتی که کشور‌های دیگر صادرات می‌کنند متفاوت است این را توانستیم عوض کنیم تو خیلی از کالا‌ها روسیه گمرکش اعلام کرده که در بیست بیست و سه دو میلیارد دلار از ایران کالا وارد کرده این عدد قابل توجه است در مقایسه با سابقه‌ای که بوده و به شدت روسیه پیگیر است که تجارت آزاد امضا بشود و عملاً اون دنبال این هست که به تجارت ده میلیارد دلار برسیم اون هم دارد واقعاً تلاش می‌کند و ایران را یک بازار باثبات می‌بیند برای خودش برای تامین نیاز‌های خودش و برای سرمایه‌گذاری در ایران و ما هم همین‌طور در کل از کالا‌ها را از روسیه وارد می‌کنیم در حوزه نیاز‌های اولیه بعضی از کالا‌های صنعتی این دو طرفه می‌تواند قطعاً به اون اتفاق منجر بشود یعنی شما توی تعاملات تجاری روسیه قبل از جنگ اوکراین و بعدش تفاوت می‌بینیم این تفاوت باعث خروجی ده‌ها نمایشگاه و مراسم بهم رسانی دارد عملاً این را گفتم تو ایران ظرفیت داریم کشور‌هایی که می‌آیند خوب تو ایران اکسپو تشریف بیاورید ببینید بهشون شوکه میشوند که دارای چنین پتانسیلی از مجموعه‌ای از ظرفیت‌هایی که ایران را می‌بینند که تو خیلی از کشورها پیدا نمی‌شود حتی کشور پیشرفته چنین کالایی های‌تک پیش پیدا نشود ولی این ظرفیت را شناختند و بعد استاندارد‌ها را باهم یکی کردن ما یک مشکل هم همین هست بالاخره خواستیم یک کالایی صادر کنیم باید استاندارد روسیه که سخت‌گیرانه هم هستش تو اوراسیا آن را هم باید پاس شود حتی کشوری که سی‌ای دارد سخت می‌شود که آن را بخواهد پاس کند این خوب زمان می‌برد عرض کردم یک فرایند آرام‌پز است ولی خود روسیه می‌گوید این اتفاق بسیار بزرگی است در روابط تجاری عدد قابل توجهی است.
سوال: حالا آرم پز آخرش اگر ته دیگ خوبی بدهد راضی هستیم؟ ولی ته دیگ سوخته‌ای می‌شود آدم شاکی می‌شود بعد از یک مدت؟
ضیغمی: قطعا، ده میلیارد دلاری که روسیه برای تجارت هدف‌گذاری کرده به نظرم هدف گذاری خوبی هست و دارد برای این تلاش می‌کند مثل بحث اتفاقاتی که توی بحث گمرکات ایران آذربایجان و روسیه افتاد حمل یکسره‌ای که صورت بگیرد.
سوال : شما اشاره‌ای کردید به بحث بازارسازی و البته بازاریابی در دیگر کشورها که بخش عمده‌ای از این اتفاق توسط رایزنی‌های بازرگانی ما در کشور‌های دیگر اتفاق می‌افتد مولد اقتصادی وزارت امور خارجه رابطه شما خوب هست با آنها؟ ادعا دارید که رایزنان اضافه شد در دولت سیزدهم در کشور؟
ضیغمی:عملاً اگر ما و تیم‌های دکتر سفری اگر ما تیم نباشیم که الان تیم دارد واقعاً عالی کار می‌کند و سایر دوستان دیگر ولی، چون با بسیار رابطه کاریمان ولی بهم نزدیک هستش این اتفاقات که مثل ایران اکسپو باشد افریقا باشد شکل نمی‌گیرد ما دیروز و امروز هم با آقای سفری جلسه بودیم برای هماهنگی این برنامه‌ها و عملاً این اتفاقات که دارد شکل می‌گیرد بله ما رایزنمان در زمانی‌که کرونا شروع شد خیلی کاهش پیدا کرده به پنج تا، و سه تا رایزن رسید رساندیمش به بیست و سه تا دوازده رایزن دیگر مصوب شد که اعزام بشوند و حدودا دو ماه پیش بود که با آقای سفری جلسه داشتیم تو حالا کمیته اصطلاحاً اعزام رایزنان و به شصت و پنج تا رایزن ما ظرفیت را افزایش دادیم و این بسیار نقش مؤثری دارد در بحث همکاری و کمک به تجار جهت توسعه تجارت.
سوال:، چون اشاره شعار سال داشتیم و شما فقط شما جهش تولیدش را فرمودید با مشارکت مردمش به نظرم اگر اهمیتش از جهش تولید بالاتر نباشد کمتر نیست شما برای توسعه تجارت خارجی چه قدر بخش خصوصی را بهش نقش می‌دهید برایش اهمیت قائلید؟
ضیغمی: واقعیتش نگاه نکنید اصلاً کل کار ما تسهیل کار‌های بخش خصوصی است ما نماینده بخش خصوصی دولت هستیم که صدای اون‌ها باشیم مسائلشان را رفع و رجوع کنیم حالا بحث تعهدات ارزی تو بعضی موارد خیلی جزئی و گذرا عرض کردم بحث لجستیک عملاً ما باید اینها را فراهم کنیم، چون صادرات را که دولت انجام نمی‌دهد بخش خصوصی انجام می‌دهد ما داریم تا می‌توانیم نقش میدهیم مثل مراکز تجاری که در خارج از کشور داریم عرض کردم کمک به برگزاری نمایشگاه‌ها که همه محور‌های بخش خصوصی هستش ما باید تلاش کنیم که تسهیل کنیم حضور اون‌ها را و موانع شان را تا می‌توانیم برداریم خوب اینکار را از پارسال هم ما شروع کردیم مراکز تجاری مان را از ده تا به نزدیک شصت تا مرکز تجاری رساندیم که خود بخش خصوصی بیاید کمک کند به سایر شرکت‌های دیگر که بتوانند این تعامل را برقرار کنند و نکته بعد اینکه امکان حضور شرکت‌های دانش‌بنیان شرکت‌های با ارزش افزوده بیشتر در بازار‌های صادراتی بتوانیم اینها را تسهیل کنیم فراهم کنیم توی نمایشگاه ایران اکسپو که ان‌شاءالله این بروز و ظهورش دیده خواهد شد .
منبع: تسنیم
