به گزارش اقتصادنیوز، تجارت خارجی بخش مهمی از اقتصاد هر کشور است. تجارت به معنای مجموع ارزش صادرات و واردات یک کشور است و توسعه تجاری یکی از ارکان توسعه و رشد اقتصادی است که امکان رشد درآمد ملی، تنوع محصولات و ارتقاء سطح رفاه را می‌توان فراهم کند.
آمار نشان می‌دهد ارزش صادرات و واردات ایران بر حسب دلار در طول این سال‌ها رشد زیادی کرده است. در سال 1338 ارزش صادرات ایران 105 میلیون دلار و ارزش واردات آن 650 میلیارد دلار بوده است. اما این رقم در سال 1401 به 54 میلیارد دلار برای صادرات و 60 میلیارد دلار برای واردات رسیده است و در سال 1402 نیز تخمین زده می‌شود که ارزش صادرات 50 میلیارد دلار و ارزش واردات به 66 میلیارد دلار برسد.
همچنین در این سال‌ها تجارت کشور از لحاظ حجم نیز رشد زیادی کرده است. با این حال مقایسه ارزش و حجم تجارت در 63 سال گذشته نکته مهمی را روشن می‌کند: کاهش ارزش صادرات ایران در سال‌های اخیر. برای فهم بهتر این موضوع کافی است به سال‌های 1389 به بعد توجه شود. از سال 1389 به بعد حجم صادرات کشور از حجم واردات نزدیک به 15 میلیون تن پیشی گرفته و این اختلاف به تدریج بیشتر شده است به طوری که در سال 1402 مطابق تخمین‌ها پیش‌بینی می‌شود که حجم کالاهای صادراتی حدود 100 میلیون تن بیش از واردات کشور شود. با این حال در این مدت ارزش صادرات همواره کمتر از ارزش واردات بوده است. بنابراین می‌توان گفت در این مدت با وجود صادرات بیشتر ارزش کالاهای صادراتی نسبت به واردات افت کرده است. به عبارت دیگر با وجود رشد صادرات، کالاها و خدمات ایرانی با قیمت ارزان‌تری به فروش رفته است.
از سوی دیگر با وجود رشد قابل توجه تجارت کشور در این سال‌ها میزان تحول حقیقی آن زمانی مشخص می‌شود که با چند کشور دیگر مقایسه شود.
بخش مهمی از رشد فضای تجارت در این سال‌ها پدیده‌ای جهانی بوده که در اغلب کشورها به دلیل رشد ارتباطات و تقویت مسیرهای تجارت دیده می‌شود. بنابراین بهتر است میزان رشد تجارت ایران با کشورهای دیگری مقایسه شود. به این منظور سه کشور ترکیه، کره جنوبی و عربستان سعودی انتخاب شدند.
ارزش تجارت ایران در سال 1979 میلادی مصادف با سال 1357 شمسی برابر با 38.4 میلیارد دلار بوده است. در این سال کره جنوبی نیز دقیقا به همین میزان تجارت با کشورهای دیگر داشته است. همچنین حجم تجارت عربستان سعودی 109 میلیارد دلار و حجم تجارت ترکیه 8.1 میلیارد دلار بوده است.
اما این چهار کشور مسیر تجاری متفاوتی را طی کردند، به طوری که در سال 2022 حجم تجارت ایران به 111 میلیارد دلار، حجم تجارت کره جنوبی به یک هزار و 619 هزار میلیارد دلار، حجم تجارت عربستان سعودی به 704 هزار میلیارد دلار و حجم تجارت ترکیه به 733 میلیارد دلار رسید.
بنابراین با وجود رشد حجم تجارت ایران در دهه‌های اخیر نمی‌توان این رشد در مقایسه با کشورهای نسبتا مشابه بسیار ناچیز بوده است. این موضوع به ویژه وقتی مشخص می‌شود که رشد خیره‌کننده تجارت کره جنوبی در نظر گرفته شود؛ کشوری که در سال 1979 حجم تجارت یکسانی با ایران داشته است، اما پس از آن با رشدی خیره‌کننده مسیر خود را جدا کرده است.
