مهسا مژدهی: در شش ماه گذشته اسراییل دست به ترور تعدادی از نظامیان ایرانی در لبنان و سوریه زد. در تازه‌ترین اقدام این رژیم، ساختمان مرتبط با امور کنسولی ایران در دمشق هدف قرار گرفت. اتفاقی که به‌عنوان نقض آشکار حقوق بین‌الملل معرفی شد. با این‌حال به‌نظر نمی‌رسد که سرزنش کشورهای شرقی و غربی و تشکیل جلسه در شورای امنیت تلاویو را نسبت به دکترین که در قبال ایران در پیش گرفته پشیمان کند. با وجود اینکه شماری از نظامیان ایرانی در ماه‌های اخیر به شهادت رسیده‌اند، اسراییلی‌ها قصدی برای تائید دست داشتن خود در ترور آنها ندارند. نتانیاهو تحت فشار برای پایان جنگ در غزه است. برخی از ناظران معتقدند او در حملاتی مانند آنچه در دمشق رخ داد، به دنبال باز کردن جبهه‌های جدید درگیری است تا تمرکز را از آنچه در غزه می‌گذرد دور کند.
درخبرآنلاین با سیدهادی برهانی کارشناس مسائل اسرائیل درمورد دکترین اسراییل و رفتار نتانیاهو در قبال ایران به گفتگو نشسته‌ایم:
ارزیابی شما از تحولات اخیر در رویارویی ایران و اسرائیل چیست؟ دکترین اسراییل را در قبال تهران چطور می‌بینید؟
حمله اخیر اسرائیل به کنسولگری کشورمان در سوریه وضعیت پیچیده ای را به وجود آورده است. این حمله هجومی بی سابقه به مواضع جمهوری اسلامی ایران به شمار می آید و نشان دهنده این واقعیت است که قدرت بازدارندگی ایران در مقابل اسرائیل دچار مشکل شده است. اسرائیل بی محابا به مواضع ایران حمله می کند و در طول چند ماه گذشته ۱۷ تن از فرماندهان و نیروهای ایرانی را در سوریه هدف قرار داده است. این تحول ریشه در سابقه شرایط میدانی دوطرف در طول چند سال اخیر دارد. در واقع به دلیل عدم پاسخ قاطع به حملات قبلی اسرائیل این رژیم رفته رفته در انجام حملات علیه ایران جسورتر شده و این روند آینده این تحولات را نگران کننده می کند. به نظر می رسد در صورت عدم بازسازی بازدارندگی، اسرائیل دامنه و عمق حملات خود را افزایش داده و به سطوح خطرناکتری بکشاند.
قدرت بازدارندگی ایران چگونه قابل بازسازی است؟
اسرائیل برای حقوق بین الملل و قوانین بین المللی ارزشی قائل نیست و به قوانین درگیری نیز پایبند نیست. اسرائیل زبان زور و قدرت را می فهمد. ایران ناچار است از قدرت سخت خود برای پاسخگویی استفاده کند. هر چه دیرتر این کار انجام شود هزینه های بیشتری دارد. اگر ایران قبلا و در پاسخ به اولین حملات اسرائیل پاسخ مناسبی به اسرائیل می داد این روند قبلا متوقف شده بود و اسرائیل تا این درجه جلو نمی آمد. امروز برای متوقف کردن اسرائیل به هزینه بزرگتری نیاز است و فردا این هزینه بیشتر خواهد شد. ثانیا هر گونه پاسخ به اسرائیل از طریق حمله به طرفهای دیگر تاثیری بر موازنه موجود ندارد و نمی تواند بازدارندگی بیافریند و چه بسا مطلوب اسرائیل باشد. حمله به کشورهای همسایه، کشورهای عربی و حتی کشورهای غربی و حتی مواضع آمریکا می تواند تاثیر معکوسی برجای گذارد. برای مثال حمله به مواضع آمریکا و رویارویی آمریکا و ایران در منطقه می تواند مطلوب اسرائیل باشد زیرا اسرائیل را از معرکه دور نگاه می دارد و هزینه مقابله با ایران را بر دوش ایالات متحده می گذارد. بنابراین اگر اسرائیل و فقط اسرائیل با گوشت و پوست خود درد پاسخهای ایران را تجربه کند می توان انتظار اثربخشی و بازدارندگی داشت. حتی حمله به منافع اسرائیل در خارج از خاک این کشور نیز نمی تواند اثرگذار باشد و ایران را با کشورهای دیگر و جامعه بین المللی درگیر می کند. موقعیت ایران مانند اسرائیل نیست که بتواند به راحتی قانون شکنی کند و هنجارهای بین المللی را زیر پا گذارد. ایران در برابر فشارهای بین المللی آسیب پذیر است و حامی مانند آمریکا در شورای امنیت ندارد.
آیا با پاسخ سخت ایران به اسرائیل در شرایط جاری موافق هستید؟
به رغم آنچه عرض شد وضعیت منطقه امروز وضعیت پیچیده ای است و بدون توجه به پیچیدگیهای اوضاع پاسخ سخت می تواند به نتیجه لازم نرسد. امروز وضعیت غزه و حمله اسرائیل به این باریکه در کانون تحولات منطقه ای است. اسرائیل در این جنگ با یک بن بست جدی روبرو شده است. حملات اسرائیل به غزه نه گروگانهای اسرائیلی را آزاد کرده و نه حماس را نابود نموده است و اسرائیل را تحت فشارهای بین المللی شدیدی قرار داده است. شناخت وضعیت امروز اسرائیل مهم است. امروز ارتش اسرائیل مجبور شده عملیات زمینی خود را در غزه متوقف نماید و درصدد توجیه این عقب نشینی دردناک برای مردم اسرائیل است. اعتراضات علیه جنگ و درخواستها برای تبادل اسرا در داخل اسرائیل بسیار شدید و جدی شده و به مشکلی مهم برای دولت نتانیاهو تبدیل شده است. از سوی دیگر اسرائیل برای آتش بس در غزه و متوقف کردن محاصره غزه تحت فشار قرار گرفته است. و تحت این فشار و برغم میل خود به تغییراتی در این رابطه تن داده است. همچنین اسرائیل از سوی غرب برای رسیدن به مصالحه با حماس و متوقف کردن جنگ تحت فشار بی سابقه ای قرار دارد. حمله به کاروان امدادرسانان آشپزخانه جهان نیز آبروریزی بزرگی برای اسرائیل شده و دولتهای غربی را به واکنش واداشته است. نانسی پلوسی و تعداد زیادی از نمایندگان مجلس آمریکا خواستار متوقف شدن ارسال اسلحه به اسرائیل شده اند. به طور کلی اسرائیل پس از قطعنامه اخیر شورای حقوق بشر سازمان ملل در معرض تحریم تسلیحاتی قرار گرفته است. این روندها اسرائیل را تحت فشار بی سابقه ای قرار داده است. پاسخ ایران نباید به گونه ای باشد که این فشارها را مختل کند.
از مجموع ملاحظات مطروحه چه نتیجه ای می گیرید؟ ایران چگونه باید به اسرائیل پاسخ دهد؟
ایران با یک پاسخ، هر چند قاطع و دردناک، نمی تواند مشکل عدم توازن ترس در مناسبات دو طرف را رفع نماید. ایران با درس گرفتن از حمله اخیر دمشق باید ضمن بازنگری در سیاست اسرائیلی خود در دو سطح پاسخ دهد: کوتاه مدت و بلند مدت. در کوتاه مدت باید هزینه جدی را از ناحیه حمله اسرائیل به سفارت ایران در دمشق به این رژیم تحمیل نمود. هر چه این هزینه بیشتر باشد تاثیر بیشتری در بازدارندگی خواهد داشت. اما این حمله و تحمیل هزینه نباید هزینه های اسرائیل در جبهه های دیگر را کمتر نماید. اسرائیل همچنانکه عرض شد در معرض فشارهای سختی در جبهه های دیگر است. پاسخ ایران نباید برای رژیم راهی برای فرار از آن فشارها ایجاد نماید. در دراز مدت ایران باید در سیاست اسرائیلی خود بازنگری نماید. این سیاست ایران را در برابر اسرائیل آسیب پذیر کرده است. یکی از نمونه های چنین سیاستی درخواست علنی نابودی اسرائیل است. این به اسرائیل حق می دهد به هر شیوه ممکن به ایران ضربه بزند زیرا از این چشم انداز ایران کشوری است که در صدد نابودکردن اسرائیل و یهودیان است و اسرائیل در موقعیت دفاعی قرار دارد. مواضع تکروانه و فرادای ایران در حوزه فلسطین و اسرائیل و دوری آن از مشروعیت بین المللی نیز به آسیب پذیری ایران افزوده است. ایران می تواند برای تحت فشار گذاشتن اسرائیل با کشورهای دیگر حتی کشورهای غربی همکاری نماید اما سیاست فعلی (از بسیاری جهات) نه تنها فشاری بر اسرائیل وارد نمی کند بلکه بیشتر ایران و اقتصاد ایران را تحت فشار قرار می دهد.
۳۱۱۳۱۲
