حالت تهوع بعد از ورزش مشکلی است که برای بسیاری از ورزشکاران پیش می آید.خوشبختانه با اقداماتی مانند نوشیدن مایعات کافی و استراحت‌های کوتاه حین ورزش می‌توانید تا حد زیادی از این حالت تهوع پیشگیری کنید.در این مطلب از پارس نیوز شما با دلایلی و راه های درمان حالت تهوع بعد از ورزش آشنا خواهید شد.
سرگیجه به حالتی گفته میشود که فرد بیمار در حالت سکون است؛ اما احساس حرکت میکند و این حس را دارد که جهان اطراف در حال چرخیدن به دور سر او هستند. علت سرگیجه بعد از ورزش سنگین در بسیاری از موارد نامشخص است و این مورد، یکی از شایع‌ترین اختلالات و بیماری‌های پزشکی است.
در حالت کلی، سرگیجه (dizziness) بعد از ورزش معمولاً پس از دراز کشیدن یا نشستن به مدت طولانی و سپس سرپا شدن و شروع به حرکت اتفاق می‌افتد. ضعف و احساس سرگیجه بعد از ورزش بدنسازی همچنین یکی از نشانه‌های جدی کم‌آبی بدن و دهیدراته شدن (dehydration) آن است.
سرگیجه میتواند محرک‌های زمینه‌ای دیگری نیز داشته باشد؛ اما در طول ورزش و پس از ورزش، تغییر سریع وضعیت بدن، دشواری انجام حرکات ورزشی، فشار آوردن بیش از حد به بدن یا توقف‌های ناگهانی ممکن است منجر به کاهش فشار خون شده و باعث سرگیجه شود.
همچنین در پارس نیوز بخوانید : ورزش با شکم خالی چه فواید و مضراتی برای بدن دارد ؟
ضعف و سرگیجه بعد از ورزش برای لاغری، علائم مشخصی دارد. یکی از علائم شایع این اختلال، نشانه‌های کم‌آبی بدن است. علائمی مانند تب، استفراغ یا اسهال شدید حاکی از کم آبی بدن است که میتواند باعث سرگیجه شود. همچنین برخی از شرایط پزشکی می‌توانند مانع از واکنش سریع بدن شما برای پمپاژ خون بیشتر در هنگام ایستادن شده و منجر به ایجاد حس سرگیجه شوند. شرایطی مانند:
در کنار این عوامل، چندین اختلال سیستم عصبی وجود دارد که میتواند سیستم تنظیم فشار خون طبیعی بدن شما را مختل کرده و شما را دچار سرگیجه کند، اختلالاتی مانند:
به‌عقیده محققان، دستگاه گوارش شما مقصر حالت تهوع پس از ورزش است و تداخل ورزش با سیستم گوارش باعث ایجاد علائمی مانند حالت تهوع، استفراغ و بی‌حالی میشود.
برخی افراد به‌غلط تصور می‌کنند که حالت تهوع حین یا بعد از ورزش به میزان آمادگی ورزشکار مربوط است. اما دکتر برایان بابکا، متخصص پزشکی ورزشی، می‌گوید: «هر ورزشکاری چه مبتدی و چه حرفه‌ای ممکن است دچار حالت تهوع ناشی از ورزش شود.»
اگر اهل ورزش به خصوص ورزش‌های سنگین هستید، به احتمال بسیار زیاد می‌دانید که تمم افراد حاضر در محیط‌های ورزشی، یک وسیله ساده را همیشه با خود به همراه دارند، یک بطری آب. انجام حرکات ورزشی باعث تعریق شما میشود و این بسیار مهم است که به طور مداوم آبی را که از دست می‌دهید، به سرعت جایگزین کنید. ورزش کردن دمای بدن را افزایش داده و منجر به از دست رفتن آب بدن میشود. نتیجه کم آبی بدن، ایجاد حس ضعف و سرگیجه بعد از ورزش برای لاغری خواهد بود. برخی از نشانه‌های کمبود آب در بدن، عبارتند از:
به سادگی می‌توانید از سرگیجه ناشی از کم آبی بدن با هیدراته کردن بدن خود، جلوگیری کنید. تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که افزودن الکترولیت‌ها به آب مفید خواهد بود، چرا که به شما در احیای الکترولیت‌هایی که در اثر تعریق از دست می‌دهید، کمک میکند. از نظر کمیت، نوشیدن ۱۰۰ تا ۱۷۰ گرم آب در ازای هر ۱۰ تا ۱۲ دقیقه تمرین، میتواند کم‌آبی بدن را جبران کرده و از سرگیجه جلوگیری کند. هیدراته ماندن در طول تمرین بسیار مهم است.
گاهی دلیل حالت تهوع بعد از ورزش به‌خاطر هوای گرمی است که در آن ورزش می‌کنید. ترکیب ورزش و گرما باعث میشوند بدنتان آب بیشتری از دست بدهد و احساس کنید حالت تهوع دارید یا هر آن ممکن است استفراغ کنید. اگر پس از قرارگرفتن در معرض گرما حالت تهوع دارید، ممکن است نشانه بیماری‌های مرتبط با گرما مانند گرمازدگی باشد. گرمازدگی وضعیتی اورژانسی است که نیاز به مراقبت پزشکی دارد.
یکی دیگر از علل حالت تهوع ناشی از ورزش ورزش‌کردن در ارتفاع زیاد است، مانند انجام مسابقه‌ای در منطقه کوهستانی.
گاهی ممکن است مشکلات مختلف سلامتی دلیل اصلی حالت تهوع حین ورزش‌کردن باشند. عارضه‌های جسمی و روانی تأثیرگذار بر حالت تهوع ناشی از ورزش عبارت‌اند از:
چیزهایی که قبل از ورزش‌کردن می‌خورید و می‌آشامید تأثیر بسیار زیادی بر وضعیت سیستم گوارش و علائمی نظیر حالت تهوع دارند. دکتر بابکا می‌گوید: «بزرگ‌ترین عامل بروز حالت تهوع حین یا بعد از ورزش خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها و زمان مصرف آنهاست.»
برای برخی افراد غذانخوردن به‌اندازه کافی قبل از تمرین یا ورزش با شکم خالی باعث ایجاد حالت تهوع میشود. بر اساس پژوهش‌ها، هرچه زمان ناشتایی بیشتر باشد، حالت تهوع حین یا بعد از ورزش شدیدتر خواهد بود.
ورزش‌کردن با شکم پر احتمال بروز مشکلات گوارشی از جمله حالت تهوع را افزایش می‌دهد. بر اساس پژوهشی در این زمینه، مصرف زیاد پروتئین و چربی قبل از ورزش‌کردن منجر به حالت تهوع شدید میشود.
غذاهای سرشار از چربی اشباع‌شده مانند سیب‌زمینی سرخ‌شده و همبرگر برای هضم‌شدن در معده به زمان بیشتری نیاز دارند، بنابراین تأخیر در هضم این غذاها ممکن است احساس سنگینی ناخوشایندی به فرد بدهد و باعث حالت تهوع او حین یا بعد از ورزش‌کردن شود. به‌جای خوردن غذاهای دیرهضم قبل از ورزش‌کردن، غذاهای زودهضم و پروتئین بدون چربی و کربوهیدرات‌های پیچیده مانند یک تکه نان تست سبوس‌دار با کره بادام زمینی یا یک موز با ماست یونانی کم‌چرب میل کنید.
گاهی علت حالت تهوع بعد از دویدن زمان نامناسب غذاخوردن قبل از شروع تمرین است. دکتر وایت می‌گوید: «غذاخوردن خیلی نزدیک به زمان تمرین، زمان کافی برای شروع تجزیه غذا را به سیستم گوارش شما نمی‌دهد. برای جلوگیری از حالت تهوع حین یا بعد از ورزش باید زمانی غذا بخورید که با شرایط گوارش شما سازگارتر است. گرچه زمان‌بندی هرکس متفاوت است، غذاخوردن ۱ تا ۳ ساعت قبل از تمرین زمان تخمینی مناسبی برای پیشگیری از مشکلات گوارشی و در عین حال تقویت عملکرد شماست.»
هنگامی که تمرین می‌کنید، خون به‌سمت عضلات درگیر در ورزش و اندام‌های حیاتی مانند قلب، ریه‌ها و مغز جریان می‌یابد. در این وضعیت خون کمتری در اندام‌های گوارشی توزیع میشود که این باعث توقف فرایندهای تجزیه غذا در معده و حالت تهوع میشود.
مصرف برخی مکمل‌ها ممکن است سبب ایجاد حالت تهوع در هنگام فعالیت بدنی شود، از جمله:
همچنین برخی از داروها نیز ممکن است عوارض جانبی نظیر حالت تهوع داشته باشند. این داروها عبارت‌اند از:
اگر شما نیز از آن دسته افرادی هستید که علاقه به ورزش دارید اما دچار حالت تهوع در بدنسازی میشوید، بهتر است که در ابتدا با دلایل این مشکل آشنا شوید:
اگر تجربه ورزش را داشته باشید، می‌دانید که گرم کردن بدن قبل از شروع تمرین ضروری است. گرم نکردن بدن مهم ترین دلیل آسیب در بدنسازی است و همینطور یکی از عوامل مهم در ابتلا به حالت تهوع در حین ورزش.
هنگامی که شما بدون گرم کردن شروع به انجام تمرین می‌کنید، ضربان قلب شما بیش از حد افزایش میابد و منجر به حالت تهوع در بدنسازی میشود.
طبق بررسی انجام شده روی بیست داوطلب در دانشگاه ناگویای ژاپن، ابتلا به حالت تهوع و استفراغ در بدنسازی و ورزش پس از مصرف وعده های غذایی سنگین بیشتر در بدنسازان اتفاق می‌اقتد.
در نتیجه بهتر است به طور متوسط 3 ساعت پیش از انجام تمرین بدنسازی از مصرف وعده های سنگین پرهیز کنید. در غیر این صورت تجربه‌ی ناخوشایند حالت تهوع در بدنسازی را خواهید داشت. دلیل این اتفاق به فرایند هضم غذا برمیگردد که با کاهش فشار خون اتفاق می‌افتد. اگر قصد خوردن غذا قبل از بدنسازی را دارید، وعده سبکی را انتخاب کنید که راحت و سریع هضم شود.
یکی از مشکلات شایع گوارشی که منجر به حالت تهوع و استفراغ در بدنسازی میشود که بسیار مشکل جدی‌ای نیز می‌باشد، کاهش جریان خون(ایسکمی) در ناحیه روده است. این اتفاق علاوه بر حالت تهوع در بدنسازی به شکم درد و نفخ نیز منجر خواهد شد. برای جلوگیری از این اتفاق بهتر است در حین تمرین آب به میزان کافی بنوشید تا خون بطور مناسب به سمت روده جریان پیدا کند.
طبق تحقیقات پژوهشگران، انجام تمرینات ورزشییم با شدت سنگین و تمریناتی که از توان بدنی شما بیشتر است، باعث میشود که جریان خون از سمت معده به سمت عضلات منحرف شود و در نتیجه باعث ایجاد استفراغ در بدنسازی شود. در نتیجه بهتر است که تمرینات بدنسازی انتخابی شما طبق نظر مربی و با توجه به قدرت بدنی شما باشد. در غیر این صورت علاوه بر آسیب‌های جدی در آینده، به هنگام انجام ورزش و بدنسازی نیز دچار حالت تهوع میشوید.
انجام تمرینات ورزشی به خصوص بدنسازی باید در هوای مناسب انجام شود یعنی فضای بدنسازی نباید خیلی گرم یا خیلی سرد باشد. به عنوان مثال اگر در محیط بیش از حد گرم ورزش کنید، بدن شروع به تعریق میکند و دچار کم ابی میشود. در این وضعیت فشار خون شما کاهش میابد و باعث حالت تهوع میشود.
مصرف بعضی از مواد غذایی در حین تمرینات بدنسازی مانند کافئین، کاکائوو آبمیوه‌های صنعتی میتواند باعث ایجاد حالت تهوع شود.
به همان میزان که گرم نکردن قبل از بدنسازی میتواند باعث مشکلات زیادی شود، سرد نکردن نیز باعث آسیب های جدی و حالت تهوع میشود. بعد از ورزش بدن شما گرم و ضربان قلب شما بالا است و عضلات در حالتی هستند که کش امده‌اند. شما باید با انجام تمرین های سبک برای پیشگیری از حالت تهوع و آسیب بدن خود را کاملا سرد کنید.
دم و بازدم به شیوه اشتباه در تمرین موجب کاهش تامین اکسیژن عضلات و مغز و در نتیجه حالت تهوع میشود.
وقتی که عضلات شما حین تمرین خسته میشود، اکسیژن کمتری به مغز شما می‌رسد و دی اکسید کمتری دفع میکند که این موارد باعث ایجاد حالت تهوع در شخص میشود.
مشکلات پزشکی مانند فشارخون پایین، مشکلات قلبی یا مشکلات تنفسی، اختلال در میزان نمک و خون در بدن ورزشکار میتواند باعث حالت تهوع در بدنسازی شود.
اگر در حین انجام تمرینات بدنسازی آب کافی به بدن شما نرسد، به علت تعریق بدن و کم آبی ممکن شما دچار حالت تهوع در بدنسازی شوید.
همچنین پرآبی بدن نیز یک دلیل شایع از ایجاد حالت تهوع در بدنسازی است. نوشیدن مقدار زیاد آب در حین فعالیت باعث رقیق شدن الکترولیت های خون، افت میزان سدیم خون(هیپوناترمی) و منجر به اسهال، گیجی، لرزش عضلانی و حالت تهوع در بدنسازی میشود.
حالت تهوع در بدنسازی میتواند تاثیرات مخربی بر شخص بدنساز و همینطور نتایج ورزش مانند کاهش تمرکز و توانایی ذهنی، افزایش ریسک آسیب‌های فیزیکی، عدم توازن در فعالیت‌های قلبی و عروقی، عدم توانایی در تحمل و انجام درست فعالیت ورزشی، تاثیر منفی بر انگیزه و اعتماد بنفس ورزشکار و … . برای جلوگیری و مقابله با این حالات بهتر است با روش های درمان و مدیریت حالت تهوع در ورزش آشنا شوید.
طبق تحقیقات بیش از 20% ورزشکاران، هنگام ورزش دچار رفلاکس معده و مشکلات مشابهش میشوند. یکی از دلایل این مشکل و ایجاد حالت تهوع در بدنسازی انقباض عضلات شکم هنگام تمرین است که باعث فشار بیشتر به مجاری داخل شکم میشود. یکی دیگر از نشانه‌های این مشکل سوزش سر معده است که با تمرینات سنگین بدنسازی، به مرور بیشتر خواهد شد.
جهت کاهش احتمال بروز رفلاکس و مشکلات گوارشی بهتر است که بعد از مصرف غذای چرب ورزش نکنید و وعده‌های پیش از تمرینتان بهتر است که خیلی سنگین نباشد. اگر این نکات را رعایت کردید و همچنان با مشکل رفلاکس معده و حالت تهوع در بدنسازی مواجه هستید، بهتر است از نوشیدنی‌های حاوی شکر یا قند خودداری کنید. همچنین در صورت مراجعه به پزشک متخصص، می‌توانید دارویی جهت کاهش رفلاکس معده تهیه کنید.
علاج حالت تهوع در بدنسازی با تنفس عمیق و شمرده، تنظیم شدت تمرینات با توجه به سیستم بدن، استراحت کافی بین ست های ورزشی، نوشیدن آب حین تمرین به میزان کافی، مدیریت و کنترل استرس با روش هایی مانند مدیتیشن و یوگا، تغذیه سالم و منظم و مهم تر از همه توجه به سلامت عمومی بدن ممکن میشود. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد برای درمان و غلبه بر حالت تهوع در بدنسازی از نعنا و زنجبیل در بدنسازی کمک بگیرید. عصاره و عطر نعنا باعث باز شدن ریه ها میشود و در نتیجه اکسیژن بیشتری به مغز و بدن می‌رسد. علاوه بر این تحقیقات نشان داده است که خوردن نعنا به تنهایی باعث آرامش بیشتر معده شده و از ترشح بیش از حد اسید معده جلوگیری و فعالیت معده را آرام تر میکند. زنجبیل نیز در مصارف زیادی برای درمان سردی معده و تهوع در بدنسازی به کار می‌رود.
در شرایطی که دچار حالت تهوع در بدنسازی شدید، مصرف بعضی از مکمل‌ها میتواند به کاهش و درمان آن کمک کند. البته مصرف مکمل‌های دارویی بر اساس نیاز هر شخص و شرایط بدنی متفاوت می‌باشد و بهتر است که قبل از مصرف حتما از پزشک یا مربی خود مشورت بگیرید. در ادامه مقاله به معرفی چند سری از این مکمل‌ها می‌پردازیم.
هنگامی که با انجام تمرینات بدنسازی، بدن شما الکترولیت از دست دهد، مصرف الکترولیت و مواد معدنی مانند پتاسیم و سدیم، به تعادل الکترولیت در بدن شما کمک میکند.
این مکمل در کاهش خستگی عضلانی و افزایش عملکرد ورزشی در نتیجه افزایش مقاومت بدن در برابر حالت تهوع در بدنسازی موثر است.
هنگامی که سیستم گوارشی در ایجاد حالت تهوع و استفراغ در بدنسازی نقش داشته باشد، مصرف مکمل‌های پروبیوتیک میتواند در کاهش علائم تهوع در بدنسازی موثر باشد.
مصرف مکمل‌های که به کاهش استرس کمک می‌کنند، همراه با تغذیه مناسب میتواند مانع ایجاد حالت تهوع در بدنسازی شود. همچنین مصرف گیاهان آرامش‌بخش مانند گل گاو زبان در کاهش استرس و در نتیجه کاهش تهوع در تمرین موثر است.
استفاده از ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند B6، B12، منیزیم در تقویت سیستم عصبی و ایمنی و کاهش فشار روانی و استرس بسیار موثر است. هنگامیکه سیستم ایمنی و عصبی بدن تقویت شود، مشکلات معده بهبود پیدا میکند و باعث از بین رفتن حالت تهوع در هنگام انجام تمرین‌های بدنسازی میشود.
این مکمل شامل اسید آمینه های مختلف است که در بهبود، ترمیم، نمو عضلات موثر است که باعث افزایش تحمل عضلات و کاهش تهوع در بدنسازی میشود.
درمان این مشکل در مرحله اول بستگی به علت اصلی مشکل دارد اما در بعضی موارد درمان ساده است و نیازی به مراجعه به پزشک ندارید. به طور کلی انجام کارهای زیر در رفع این مشکل موثر است.
در ابتدا شما به عنوان یک ورزشکار باید رژیم غذایی خاص خود را داشته باشید و همینطور با برنامه مخصوص به خود تمرینات بدنسازی را انجام دهید. بهتر است وقتی به باشگاه می‌روید همراه خود چند خوراکی مختصر و قند طبیعی مانند موز، خرما، انجیر و توت خشک داشته باشید. این مواد غذایی علاوه بر افزایش انرژی و جلوگیری از افت قند خون و بی‌حالی و ضعف، مانع حالت تهوع در بدنسازی میشوند.
اگرهنگام ورزش و انجام تمرینات بدنسازی دچار احساس حالت تهوع و استفراغ شدید، چند دقیقه بنشنیدید و استراحت کنید تا انرژی خود را بازیابید. برای موثرتر شدن استراحت بهتر است در حالت نشسته سر خود را بین زانوهایتان قرار دهید. این کار باعث افزایش جریان خون به مغز میشود. همچنین در این زمان دم و بازدم عمیق را امتحان کنید.
راه‌های مختلفی برای پیشگیری از حالت تهوع حین تمرین وجود دارد. رایج‌ترین اقدامات پیشگیرانه عبارت‌اند از:
اگر بعد از اتمام فعالیت بدنی دچار حالت تهوع شدید، یکی از کارهایی که می‌توانید انجام دهید این است که در مکانی خلوت و ساکت بنشینید. حرکت‌کردن حالت تهوع شما را شدیدتر خواهد کرد. خوردن غذاهای سبک و آب‌دار نیز ممکن است برای خلاص‌شدن از شر حالت تهوع پس از ورزش مفید باشد.
اگر حالت تهوع خیلی شدید بود و با چند دقیقه استراحت رفع نشد، می‌توانید داروی ضدتهوعی را مصرف کنید که پزشک برای این مواقع برایتان تجویز کرده است. به یاد داشته باشید که اثرگذاری این داروها ۳۰ تا ۶۰ دقیقه بعد از مصرف است.
دکتر مایکل ریچاردسون می‌گوید: «اگر در میانه تمرین دچار حالت تهوع شدید، نباید آن را نادیده بگیرید. حالت تهوع زنگ خطری است که نشان می‌دهد بیش از حد به خودتان فشار آورده‌اید یا بین ست‌ها به‌اندازه کافی استراحت نکرده‌اید.»
برای رفع حالت تهوع حین ورزش‌کردن شدت تمرین را به‌تدریج کم کنید. اگر خیلی سریع ورزش را متوقف کنید، ممکن است حالت تهوع شدیدتر شود، چون در مدت‌زمان کوتاهی تغییر شدیدی در جریان خون ایجاد شده است.
