روز دوشنبه بالاخره سال‌ها انتظار به پایان رسید و حداقل روی کاغذ سهام دو باشگاه پرطرفدار پایتخت از وزارت ورزش به کنسرسیومی متشکل از 6 بانک و یک هلدینگ پتروشیمی رسید. گفته شد طی دیروز و امروز بخشی از رقم مورد نظر برای انتقال سهام واریز خواهد شد تا کار به صورت کامل به اتمام برسد. دلیل اصلی این اقدام تفکیک مالکیت دو باشگاه برای گرفتن مجوز حرفه‌ای حضور در مسابقات آسیایی فصل قبل بوده است. امیررضا خادم که زمانی به عنوان معاون وزیر ورزش در دولت دوازدهم به صورت جدی پیگیر واگذاری دو باشگاه بود به روزنامه اعتماد گفت: به نظرم واگذاری دو باشگاه اتفاق مثبتی بوده است.
خادم در پاسخ به این سوال که آیا این همان خصوصی‌سازی که همیشه وعده آن داده شده است به حساب می‌آید یا خیر، توضیح داد: «مشکل ما این است که اصلا بخش خصوصی که بتواند دو تیم را در اختیار بگیرد، نداریم. یعنی بخش خصوصی داریم که توانایی این کار را داشته باشد ولی نکته این است که سیستم فوتبال ما و در مجموع ورزش حرفه‌ای ما واقعا حرفه‌ای نیست و درآمدهای داخل آن هم واقعی نیست. آنهایی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم به دولت وصل هستند درآمد بهتری دارند و آنهایی که وصل نیستند ورشکسته و زمینگیر می‌شوند.» خادم خاطرنشان کرد: «تا زمانی که کل این پازل و اصل آن درست نباشد و آن چرخه درست نشود انتظار اینکه یک تیم یا یک باشگاه بخواهد در فضای خصوصی نفس بکشد و پیشرفت کند و در اوج باشد غیرممکن است. کما اینکه خیلی از تیم‌های قدری که هم توسط بخش خصوصی خریداری یا احیا شدند اما در ادامه دیدیم که عمدتا حذف شدند.
آنهایی هم که ماندند، دیدیم به نوعی قطره‌چکانی امرار معاش می‌کنند. وگرنه عمدتا با مشکل مواجهند. بنابراین بخش خصوصی که توان رقابت با دولت را داشته باشد، نداریم.»
معاون سابق وزیر ورزش با اشاره به مزایده برگزار شده در روز دوشنبه ادامه داد: «شما دیدید در همین سیستمی که فروش انجام شد هیچ بخش خصوصی وارد نشد. اینهایی که هستند هیچ کدام خصوصی نیستند. به هر حال به نحوی وابسته به دولت هستند.
ولی در مجموع شاید این شکل واگذاری، چون باعث می‌شود دو باشگاه از زیر دست مستقیم دولت خارج شوند، زمینه‌ای بشود که اینها برای خودشان هم شده، یعنی همین بانک‌ها و پتروشیمی‌ها و خصولتی‌ها و حالا هر عنوانی که دارند، دو باشگاه را نظام‌مند کنند.»
خادم تصریح کرد: «بر اساس قانون که مصوبه دولت را هم دارد این دو باشگاه دو شرکت دولتی بودند. ولی اگر وارد ساز و کارشان شویم هیچ کدام از قواعد یک شرکت دولتی در مورد این دو انجام نشده. یعنی نه رعایت شده نه دولت توجه کرده است. در طول این 40 سال همیشه روی آن را بسته‌اند و به شکلی جمع و جورشان کردند. ولی الان اگر قرار بر تزریق پول از یک سیستم به نوعی درآمدزا باشد که طبیعتا درآمد خودش را باید داشته باشد تا بتواند هزینه کند، باید سود خودش را به دست آورده باشد تا بیاورد در باشگاه. بعد باید اینها مرجع مناسبی برای دیده شدن آن مجموعه باشند.
یعنی یک کار دو سویه باشد. در نتیجه این احتمال حداقلی و ضعیف وجود دارد که این دو باشگاه قوام بگیرند و چارچوب‌های مدیریتی‌شان شکل بگیرد. به نوعی شکل بگیرند که از حالت تیم به سمت یک باشگاه بروند و مستغلات داشته باشند. تیم‌های متعدد و متنوع داشته باشند. با این واگذاری ممکن است چنین اتفاقاتی در فضای باشگاه‌داری رخ بدهد.»
قهرمان اسبق ورزش کشورمان در ادامه هشدار داد: «اما اگر قرار است همین سیستمی که تا الان بوده ادامه پیدا کند خب همین شکلی هم خواهد ماند و به نوعی اینها بانی این می‌شوند که به فوتبال حرفه‌ای صدمه بزنند. همین عدد و ارقامی که در فوتبال جابه‌جا می‌شود، این تیم‌ها پیشقراولش هستند. اینها زمینه‌ای می‌شود که باقی تیم‌ها و باشگاه‌ها هم به همین شکل عمل کنند و این سیستم معیوب هر روز معیوب‌تر شود.»
از امیررضا خادم سوال کردیم اگر قرار بود واگذاری به دو شرکت خصولتی انجام شود چرا این همه زمان برد و چرا در زمان خود ایشان این اتفاق رخ نداد؟ خادم پاسخ داد: «آن زمان من به صورت خیلی جدی بعد از اینکه وضعیت دو باشگاه را دیدم همین پیشنهاد را دادم. آن زمان شهرداری می‌خواست مالکیت دو باشگاه را برعهده بگیرد و مدیریت کند. ولی فضا به سمت دیگری رفت. در گام اول که اصلا بحث واگذاری مساله‌دار بود. در مرحله بعدی که بحث آن مطرح شد اصرار بر واگذاری به بخش خصوصی بود و در نهایت این آزمون و خطاها امروز رسید به مرحله فعلی که دو باشگاه به شرکت‌های این‌چنینی واگذار شوند.»
خادم با بیان اینکه خرید و فروشی در بحث واگذاری دو باشگاه صورت نگرفته، افزود: «اصل مطلب این است شرکت‌هایی این دو باشگاه را در اختیار گرفته‌اند که پولی به دولت نمی‌دهند. این تهاتر با بدهی‌هایی است که دولت به آنها دارد. این بدهی و طلب در واقع جابه‌جا می‌شود. در عمل و واقعیت باز هم دو باشگاه به قیمت صفر واگذار می‌شود. این اعداد و ارقامی که مطرح می‌شود به نوعی فقط روی کاغذ است. وگرنه در عمل پولی جابه‌جا نمی‌شود. طلب‌هایی که این بانک‌ها از دولت داشتند و امیدی به وصول آنها نداشتند و در تمام طول این 10، 20، 30 سال گذاشته وصول نشدند. به نوعی می‌توان گفت این کار همان مصداق نذر کردن روغن ریخته برای امامزاده است. برای همین باز هم عدد صفر است. من آن زمانی که مسوولیت داشتم این پیشنهاد را ارائه دادم و در مصاحبه‌هایم وجود دارد. غیر از این مسیر هم قابل واگذاری نبوده و نیست. چون ما فوتبال حرفه‌ای نداریم.»
مدیر ارشد ورزش کشورمان در واکنش به اظهارنظرها که گفته می‌شود وزارت ورزش باز هم دخالت در امور این دو باشگاه را کنار نمی‌گذارد، اظهار داشت: «من فکر می‌کنم در طول زمان مدیریت این دو باشگاه شکل مدیریتی باشگاه‌هایی مثل ذوب‌آهن و سپاهان و پیکان و تیم‌هایی از این دست می‌شود. یعنی به همان شکل مدیریتی خصولتی که نمونه‌اش را در حال حاضر داریم. زیر نظر وزارت ورزش نیستند ولی غیرمستقیم زیر نظر دولت هستند و از منابع ملی استفاده می‌کنند.»
مهم‌ترین بحث مدیریتی فوتبال در چند سال اخیر مساله حق پخش تلویزیونی بوده که این روزها بعد از واگذاری سرخابی‌ها شدت بیشتری گرفته و خیلی‌ها معتقدند از مسیر مجلس محقق می‌شود. از امیررضا خادم که سابقه نمایندگی مجلس را هم در کارنامه دارد در مورد حق پخش سوال کردیم. خادم در این زمینه نظراتی را بیان کرد که با بیشتر کارشناسان تفاوت دارد. خادم گفت: «نکته اصلی ما چرخه فوتبال است. مساله پیچ هرزی است که در اقتصاد کلان ما وجود دارد. شما پیچی که هرز شده را هر چقدر بپیچانی، هرز است.
سیستم از لحاظ اقتصادی معیوب است. وقتی صدا و سیما را مجاب می‌کنی - از طریق مجلس یا هر جای دیگر - که بیا و حق پخش بده صدا و سیما باید ببیند درآمدش از کجا تامین می‌شود. اگر صدا و سیمای ما خصوصی بود این انتظار کاملا منطقی بود. ولی وقتی صدا و سیما به عنوان کار حاکمیتی یا وظیفه حاکمیتی باید رشته‌ای کم بیننده یا کم‌طرفدار را به اجبار پخش کند و بابتش نه درآمدی دارد و نه کسی به آن پول می‌دهد، شرایط فرق می‌کند. طبیعتا این چرخه اقتصادی را از دست می‌دهیم.»
خادم ادامه داد: «اگر قرار باشد صدا و سیما فقط به فوتبال پول بدهد یا به این باشگاه‌ها انگار به این شکل است که ما این وظیفه را از سرش باز کردیم که تو بیا به باشگاه‌ها پول بده و از آن طرف بی‌خیال بقیه رشته‌ها بشو! چون طبیعتا صدا و سیما می‌خواهد چیزی را پخش کند که برایش درآمد داشته باشد. این چرخه باید سالم باشد. وقتی صدا و سیما می‌خواهد پول بدهد به پرسپولیس برای پخش بازی از کنارش درآمد دارد. ولی وقتی مسابقه تکواندو پخش می‌کند که درآمد ندارد. پولی هم که دولت با مصوبه مجلس به صدا و سیما می‌دهد به صورت گلوبال و باز است.
صدا و سیما با همین پول باید تمام رشته‌ها و زمینه‌های فعالیت‌های اجتماعی را پوشش بدهد. ولی اگر برایش حد و مرز تعیین شود، شرایط فرق می‌کند. حتی برای خود لیگ برتر؛ مثلا بازی استقلال و پرسپولیس جذاب است و پخش می‌کند ولی ممکن است یک بازی دیگر جذابیت نداشته باشد و پخش نکند. چون درآمدی از آن ندارد. ولی وقتی موضوع حاکمیتی است و بحث ماموریت ملی وسط می‌آید باید همه را با کم و زیادش پخش کند.»
خادم در ادامه اظهار داشت: «بنابراین اگر مجلس چنین تصمیمی بگیرد باید اول برای اینها تعیین تکلیف کند. بعد از آن طرف باید فضای خصولتی و دولتی و این حرف‌ها باید از فضای فوتبال برچیده شود. چون نمی‌شود هم به صورت مستقیم و غیرمستقیم از دولت پول بگیرند هم از صدا و سیما که دولتی است. اصلا پرسپولیس و استقلال نه، همین سپاهان. سپاهان پولی که هزینه می‌کند از منابع ملی مملکت است. از زیرزمین در می‌آورند و سودی می‌کنند و سودش را در فوتبال هزینه می‌کنند. یعنی از بیت‌المال است. این یعنی وصل بودن به جریان مالی دولت. حالا چه مستقیم و چه غیرمستقیم. حالا همین سپاهان بخواهد از صدا و سیما هم پول بگیرد. یعنی از چند جهت از سمت دولت پول می‌گیرد. بعد نتیجه‌اش چیست؟ این فسادی که در این زمینه ایجاد می‌شود، بد است.
چون درست هم که هزینه نمی‌شود. این رقم‌های چند صد میلیاردی که در موردش صحبت می‌شود برآمده از این پول‌ها است. حالا به این سیستم معیوب صدا و سیما هم اضافه کنیم! اگر بخش خصوصی مثلا تیم ایکس را در اختیار دارد که طرفدار زیادی ندارد، صدا و سیما که نمی‌رود پول بدهد بازی‌های آن تیم را پخش کند. خب پس باز هم همان پول می‌رسد به تیم‌های دولتی. یعنی به تیم‌های خصوصی و رشته‌های کم طرفدار یا رشته‌هایی که کمتر دیده می‌شوند، پولی نمی‌رسد. پول می‌رود در جیب همین سه، چهار تیم. پس چرخه معیوب است.»
خادم برای رفع این مشکل گفت: «اگر چرخه درست می‌شد و کل ارتزاق فوتبال از دولت قطع می‌شد و پولش می‌رسید به صدا و سیما که بر اساس آنچه پخش می‌کند به تیم‌ها بدهد شرایط درست می‌شد و بخش دیگری از آن را هم برای رشته‌های کم‌طرفدار هزینه و بازی‌های آنها را پخش کند. ولی اینکه دولت پول مستقیم و غیرمستقیم بدهد و از آن طرف صدا و سیما هم دوباره به همین چند تا تیم پرطرفدار پول بدهد درست نیست و فعالیت اقتصادی به حساب نمی‌آید.»
در پایان از خادم سوال کردیم در درازمدت واگذاری سرخابی‌ها به نفع فوتبال کشور و این دو باشگاه می‌شود یا خیر؟ ایشان پاسخ داد: «بله؛ به دو جهت. یا این دو باشگاه می‌افتند روی غلتک و نظم می‌گیرند. یا اینکه ایرادات و محل‌های گپی که دارند، عیان می‌شود. آن جاهایی که ایراد جدی دارد، باز می‌شود. طبیعتا حاکمیت و سیستم مجبور به ترمیم آن می‌شود. یعنی دیگر با لاپوشانی صورت مساله را پاک نمی‌کنند. این اتفاقی که روز دوشنبه رخ داد یا باعث می‌شود دو باشگاه قوام پیدا کنند و به نوعی به سمت بهتر شدن می‌روند یا ضعف‌های‌شان مشهودتر می‌شود چون سر و صدای بیشتری می‌کند.»
