محمدعلی چلوگر، چهاردهمین همایش ملی تاریخ شفاهی ایران در نشست خبری این همایش که امروز شنبه (۲۲ اردیبهشت‌ماه) در مجتمع مطبوعاتی اصفهان برگزار شد، گفت: در سال ۱۳۸۳ بنا به مسئولیت‌های پژوهشی به‌عنوان یکی از مسئولیت‌های دانشگاهی، طرح تأسیس انجمن تاریخ شفاهی مطرح شد و اولین همایش تاریخ شفاهی در سال ۱۳۸۳ با عنوان تعاریف، مبانی نظری و کارکردهای تاریخ شفاهی برگزار شد و پروژه تاریخ شفاهی کلید خورد.
او با بیان اینکه تاریخ شفاهی، یکی از مواردی است که به عنوان تاریخ مضاعف مطرح می‌شود، اظهار کرد: نیاز به کاربردی کردن علم، جدی است و تاریخ پتانسیل قابل توجهی در جامعه دارد و نهادهای دولتی و غیر دولتی می‌توانند تاریخ خود را ثبت کنند.
عضو هیئت علمی گروه دانشگاه اصفهان، با بیان اینکه در سطح کشوری از همایش تاریخ شفاهی استقبال و سپس انجمنی به همین منظور تأسیس شد، ادامه داد: امسال بیستمین سالگرد تأسیس این انجمن است و چهاردهمین همایش آن برگزار می‌شود. باید اشاره کرد که دانشگاه اصفهان بیشترین نقش را در این مسیر داشته زیرا در این ۱۳ همایش، ۶ همایش را برگزار کرده است که ما با مراکز مختلفی مثل بنیاد شهید و حوزه هنری که دغدغۀ ثبت خاطرات داشتند، همکاری بسیار نزدیکی کرده‌ایم.
چلوگر با بیان اینکه عنوان چهاردهمین همایش تاریخ شفاهی، تعامل انجمن تاریخ شفاهی ایران با دانشگاه‌ها و مراکز علمی است، در مورد هدف این همایش تصریح کرد: هدف ما این است که ۲۰ سال عملکرد مجموعه را مورد آسیب‌شناسی و بررسی قرار دهیم. این همایش، مروری بر ۱۳ همایش گذشته، نقش دانشگاه‌ها در تاریخ شفاهی و راهبرد کلان پیش روی دانشگاه و انجمن تاریخ شفاهی است. همچنین یاد و خاطره نیکبخت که از اعضای مؤسس این انجمن بودند و چند سالی است که به رحمت الهی‌پیوستند، بازگویی خواهد شد.
او که معتقد است تاریخ شفاهی، یکی از کاربردهای رشته تاریخ است، بیان کرد: رویکرد جدید دانشگاه اصفهان و وزارت علوم این است که کد رشته‌های کاربردی مطرح و رشته‌هایی که کاربرد ندارند حذف شوند و معاونت آموزشی دانشگاه اصفهان نیز این موضوع را اعلام کرده است. به همین جهت تأسیس رشته تاریخ شفاهی در دست اجراست و سرفصل‌های آن تعریف شده و تا یک یا ۲ سال آینده دانشجو می‌پذیرد. ضمن اینکه مأموریت‌گرایی هدف دیگر ماست و هسته‌هایی در این راستا تعریف خواهد شد. گروه تاریخ احساس می‌کند که تاریخ شفاهی یکی از مأموریت‌های این گروه است.
دبیر اجرایی چهاردهمین همایش ملی تاریخ شفاهی ایران اضافه کرد: این همایش در روز سه شنبه (۲۵ اردیبهشت‌ماه) از ساعت ۸ تا ۱۲ ظهر در تالار دکتر ربانی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان برگزار می‌شود.
میکروفن سپاری دعذعه جدید نهادهاست
همچنین مرتضی نورایی، دبیر علمی چهاردهمین همایش ملی تاریخ شفاهی ایران نیز گفت: تاریخ شفاهی پاسخی به ضرورت روز بوده است، زیرا نوع تاریخ‌نگاری مدرن پاسخگوی ضرورت‌های زمان برای ثبت و ضبط اخبار وقایع نبود. میکروفون سپاری، ودیعه‌ای برای تاریخ‌نگاری در دوران پست مدرن شد.
او با اشاره به اینکه در ایران، هدف از کلید زدن تاریخ شفاهی پر کردن خلاءهای تاریخ رسمی بود، افزود: فلسفهٔ تاریخ شفاهی، بازنمایی جهان گمشدۀ زنان، کارگران و افراد بی‌سواد بوده که قلم به دست نبودند و نمی‌توانستند تاریخ خود را بنویسند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان، با بیان اینکه این نشست‌ها در سال ۱۳۸۳ شروع شد و بحث اصلی آن تبدیل حرکت‌های منفرد تاریخ شفاهی ایران به یک جریان عمومی و تاریخ مردمی بود، اضافه کرد: اهداف دیگر ما از این قرار بود که مبحث تاریخ شفاهی را به کرسی دانشگاهی برسانیم، تاریخ شفاهی تبدیل به واحدهای درسی شود و در این حوزه پیشرفت داشته باشیم. به مرور در تهران، مازندران، مشهد و به شکل گوشواره‌ای در سایر شهرها، نشست‌هایی داشتیم و این احساس ضرورت را ایجاد کردیم که تاریخ شفاهی فرایند گردآوری اطلاعات برای مورخین آینده است و به همین جهت تاریخ شفاهی را تاریخ آینده می‌دانیم.
نورایی رویۀ تاریخ شفاهی را چند وجهی دانست و اظهار کرد: تاریخ باید ضرورت‌های زمان را پاسخ دهد و برای کتاب‌خانه‌ها نوشته نمی‌شود بلکه پدیده فعال و اکتیو در حیات اجتماعی است. تاریخ، وجوه متکثری دارد و حدود ۲۵ فرقه تاریخی در دهه ۶۰ تا ۷۰ میلادی با روش تحقیق خاص خود به وجود آمدند. در ایران، از سال ۱۳۸۶، با تأسیس تاریخ محلی، تاریخ شفاهی به واحدهای درسی یافت و به عنوان ۲ واحد درسی ارائه می‌شد.
او خاطرنشان کرد: تاریخ شفاهی، امروزه نوعی تاریخ عمومی و همگانی شناخته شده است و این شناخته شدن، حاصل تلاشی بود که انجمن تاریخ شفاهی با حمایت خود آن را شکل داد. حدود ۱۰ هزار نفر در سطح کشور مشغول کار در زمینه تاریخ شفاهی هستند و برای ما اسباب خوشحالی است که افراد از این طریق ارتزاق می‌کنند.
این مدرس تاریخ در دانشگاه موضوع چهاردهمین همایش تاریخ شفاهی ایران را «تاریخ شفاهی در ترازو» دانست و بیان کرد: بحث مرجعیت علمی و صنفی انجمن یکی از موضوعات مطرح در این همایش است و انجمن به دعاوی و طرح‌های ارائه شده پاسخ می‌دهد. توسعه تاریخ و دانشگاه مسئله دیگری است و ما هنوز کرسی محکمی در دانشگاه در رشته تاریخ شفاهی نداریم. گام‌های اساسی با کمک دکتر چلوگر در زمینه راه‌اندازی ۲ مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در دپارتمان تاریخ انجام شده است.
نورایی ادامه داد: ما با محصولات وسیعی از تاریخ شفاهی روبه‌رو هستیم که سطوح مختلفی دارند. سطوح عالی به تولید کتاب سال منجر شده و سطوح نازل نیز مصاحبه و چاپ شده‌اند. ما می‌خواهیم برای ۱۰ سال آینده، فرایندی طراحی کنیم که انجمن آن را پیگیری کند و دانشگاه اصفهان با تاسیس رشته تاریخ شفاهی در مقطع ارشد و دکتری مسیر مشترکی را توسعه دهند.
او با اشاره به اینکه سهمی از بودجه نهادها برای تاریخ شفاهی اختصاص یافته که اتفاق مهمی بوده و زمینه کارآفرینی را فراهم کرده است، افزود: در نشست سیزدهم، هر کدام از حضار مقاله‌ای در خصوص تاریخی نوشتند و پس از ارزیابی ۱۳ نفر از حضار در ادارات استان مازندران و گلستان استخدام شدند. سایرین نیز به کارهای پاره‌وقت مشغول شدند.
دبیر علمی همایش ملی تاریخ شفاهی ایران، با اشاره به اینکه همه نهادها و ادارات منتظر میکروفن سپاری و ثبت خاطرات تاریخ شفاهی هستند، اضافه کرد: مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۲ را رویه تاریخ‌نگاری شفاهی را رویه مستندی دانستند. اما این مورد توجه قرارگرفتن تاریخ شفاهی، ۱۰ سال زمان برد و در ۱۰ سال دوم، یک موج تاریخ شفاهی اتفاق افتاد.
نورایی در خصوص جزئیات جلسهٔ همایش تاریخ شفاهی ایران تصریح کرد: این جلسه کاملاً حرفه‌ای است و افرادی را برای تحلیل وضعیت تاریخ شفاهی ایران تا امروز دعوت کردیم که در موضوعات مختلف تاریخ شفاهی فعالیت کردند. محسن کاظمی دبیر انجمن تاریخ شفاهی ایران، ۳ دوره کتاب سال را ارائه کردند یکی از حاضران این همایش هستند. حاج آقا فخرزاده از روحانیونی که از ابتدای نوجوانی خاطرات فرماندهان را ضبط کردند و در اولین نشست تاکنون همراه ما بودند نیز شرکت خواهند داشت.
او افزود: از گروه تاریخ دانشگاه اصفهان نیز دکتر دهقان‌نژاد که ۳ دوره به‌عنوان مدیر گروه در مباحث توسعه تاریخ شفاهی در همایش‌ها شرکت کردند و دکتر کثیری که از جوانان و متأخرین گروه تاریخ هستند، به گروه ما پیوستند و در هسته تاریخ شفاهی در کارهای تحقیقاتی را آسیب‌شناسی و مطرح کنند.
انتهای پیام
