تابناک باتو ــ گاهش پیش می‌آید هنگام نوشیدن جرعه‌ای آب، ناگهان دچار سرفه‌‌هایی بی‌قفه و کنترل‌ناپذیر می‌شویم، چون قطره‌های آب به جای ورود به مری، وارد نای شده‌اند. دانشمندان در پژوهش جدیدی روی موش‌ها دریافته‌اند که محرک این واکنش آشنا و محافظتی، سلول‌هایی کمیاب و ریز در راه هوایی بدن‌اند.
زیای ژو و شین سان از دانشگاه کالیفرنیا در سن‌دیه‌گو در تفسیری از این پژوهش که در مجله ساینس (Science) منتشر شد، نوشتند که این دستاورد می‌تواند راه را برای کشف روش‌های جدید در درمان اختلال‌های تنفسی هموار کند و احتمال دارد در درمان سرفه‌‌های مزمن یا پیشگیری از التهاب ریه مفید باشد.
به گزارش لایوساینس، وقتی مایع به جای مری به نای وارد می‌شود که به ریه‌ها می‌رسد، بدن به طور خودکار سازوکارهای محافظتی را آغاز می‌کند. این سازوکارها عبارت‌اند از واکنش سرفه که مایع را از مجرای نای بیرون می‌آورد و بلع که آن را به سمت معده پایین می‌برد.
این رفلکس‌ها به دفع هرچه سریع‌تر مایع استنشاق‌شده از مجاری تنفسی کمک می‌کنند تا از بافت‌‌های حساس ریه که به انسان امکان تنفس می‌دهند، محافظت کنند. اگر این تدابیر محافظتی شکست بخورند، امکان دارد باکتری‌های بالقوه موجود در مایع استنشاق‌شده موجب عفونت و التهاب در ریه‌ها شوند که به ذات‌الریه هم شناخته می‌شود. رفلاکس اسیدی هنگامی که محتویات معده ناخواسته به مری بازمی‌گردد، هم مجموعه‌ای مشابه از رفلاکس‌ها را سبب می‌شود.
این واکنش‌ها به لطف وجود عصب‌هایی در مسیر‌های هوایی ایجاد می‌شوند که سیگنال خطر را به مغز منتقل می‌کنند، اما عصب‌ها در این روند تنها نیستند و یافته‌های دانشمندان اکنون نشان می‌دهد که از سلولهای خاص موجود در بافت پوششی (epithelium) حنجره و نای کمک می‌گیرند. این سلول‌ها به سلولهای عصبی غدد درون‌ریز شناخته می‌شوند و به دلیل اینکه کمتر از ۰.۵ درصد بافت پوششی راه هوایی را تشکیل می‌دهند، کمیاب‌اند.
در پژوهش جدید روی موش‌ها که پنجشنبه ۱۸ آوریل در مجله ساینس (Science) منتشر شد، محققان نشان دادند که این سلول‌ها هم آب و هم اسید را در مجاری هوایی فوقانی حس می‌کنند و در پاسخ، ماده‌ای شیمیایی به نام ای‌تی‌پی (ATP) آزاد می‌کنند که عصب‌هایی را که سیگنال به مغز می‌فرستند، تحریک می‌کند.
این سلولهای عصبی غدد درون‌ریز در موارد نادر می‌توانند به تومورهایی در حنجره منجر شوند اما هیچ‌گاه از این نظر مطالعه نشده بودند که ممکن است قادر باشند چیزهایی را احساس کنند. محققان اینک دریافته‌اند که این سلول‌ها در حنجره و نای به آب و اسید و در ریه به فشار واکنش نشان می‌دهند. چنانچه در تحقیقات قبلی مشخص شد، هنگامی که این سلول‌ها تحریک می‌شوند، ای‌تی‌پی آزاد می‌کنند که حداقل در بافت موش‌های آزمایشگاهی، نورون‌های حسی را فعال می‌کند که به شروع رفلکس‌های بلع و سرفه منجر می‌شود.
طبق تحقیقات اخیر، مولکول‌های کوچکی وجود دارند که می‌توانند از اتصال ای‌تی‌پی به یک گیرنده خاص (P2X/پی۲اکس) جلوگیری کنند زیرا این اتصال یکسری واکنش‌های فیزیولوژیکی در بدن ایجاد می‌کند که ممکن است منجر به سرفه شود و ممانعت از این اتصال می‌توانند به افراد مبتلا به سرفه مزمن کمک کند. مطالعات قبلی نشان داده بود که فعال شدن پی۲اکس رفلکس بلع را در موش‌ها تحریک می‌کند. این ارتباط نشان می‌دهد که گیرنده پی۲اکس احتمالا در هر دو عکس‌العمل بلع و سرفه نقش مهمی دارد و از این رو مولکول‌های کوچکی که این گیرنده را مهار می‌کنند، می‌توانند به کنترل این عکس‌العمل‌ها در بدن انسان هم کمک کنند.
البته با توجه به اینکه تحقیقات جدید فقط روی موش‌ها انجام شده است، تیم تحقیقاتی اکنون قصد دارد این سلولهای عصبی غدد درون‌ریز را در انسان هم مطالعه کند تا به سوالاتی مانند اینکه آیا این سلول‌ها با افزایش سن یا مصرف دخانیات تغییر می‌کنند، پاسخ دهند.
منبع: ایندیپندنت فارسی
