متخصص تغذیه دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با بیان اینکه هدف از رژیم‌های غذایی باید ارتقای سلامت و نه صرفا کاهش وزن باشد، به بیان رایج‌ترین باورهای غلط و خطرناک تغذیه‌ای پرداخت.
تغذیه صحیح به عنوان مهمترین عامل تاثیر گذار در تامین سلامتی و حفظ آن همواره مورد تاکید متخصصان علم پزشکی بوده است؛ به طوری که داشتن سبک زندگی صحیح و توجه به نوع مصرفی مواد غذایی عامل موثر در سلامت جسمی و روانی افراد جامعه است.
اهمیت تغذیه در دو دوره زندگی یعنی کودکی و سالمندی به علت شرایط خاص خود اهمیت بیشتری دارد. در این میان برخی باورهای غلط در خصوص تغذیه از سالیان دور در ذهن بسیاری افراد شکل گرفته است که به عنوان دستورالعمل تغذیه‌ای مورد استفاده قرار گرفته و به دیگران نیز توصیه می‌شود.
براساس همین اهمیت موضوع سیزدهمین بسیج ملی تغذیه با شعار «حال خوب با وزن مناسب» از ۲۴ دی‌ماه تا هفتم بهمن در سراسر کشور برگزار می‌شود.
تیرنگ نیستانی، استاد تغذیه دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی اظهار کرد: یکی از باورهای اشتباه رایج بین عموم مردم، این است که سالم ترین نان، سنگک است، اما این باور درست نیست.
نان سنگک بهترین نان نیست
وی با اشاره به اینکه سلامت نان در گروی سلامت آرد، خواص تغذیه‌ای و روش طبخ است، افزود: در حال حاضر عمدتا نانوایی‌ها برای تهیه نان سنگک از آرد سفید استفاده می‌کنند؛ بنابراین نان سنگکی که با آرد سفید تولید می‌شود مزیتی بر سایر نان‌های سنتی ندارد.
نیستانی با بیان اینکه نان سنگک با حرارت مستقیم و سوخت‌های فسیلی طبخ می‌شود، ادامه داد: این موضوع باعث می‌شود که مواد زیان بار و مضر، سلامت نان را تحت تاثیر قرار دهد.
عضو هیأت علمی دانشگاه با اشاره به اینکه برخی بر این باورند که با ریختن سبوس روی نان سنگک سلامت آن به مراتب بیشتر می‌شود، گفت: جدا از این که در بیشتر موارد سبوس‌ها به فلزات سنگین و مشخصا آرسنیک آلوده هستند، اضافه کردن سبوس به نان مزیتی بیشتری در مقایسه با انواع نان ایجاد نمی‌کند.
وی توصیه کرد: نان سنگک به سایر نان‌های سنتی مزیتی ندارد؛ بنابراین صرفا با معیار سالم‌تر بودن این نانها، نمی‌توان توصیه به استفاده از آن کرد.
نیستانی به دومین باور خطرناک تغذیه‌ای در بین عموم مردم اشاره کرد و افزود: بسیاری از افراد معتقدند روغن‌های جانوری خصوصا روغن دنبه به عنوان چربی مفید به سایر روغن‌ها ارجحیت دارد، این باور نیز از اساس غلط است.
متخصص تغذیه و رژیم درمانی دانشگاه با انتقاد از این باور تغذیه‌ای غلط مبنی بر اینکه در گذشته مردم با استفاده از روغن‌های حیوانی زندگی سالم‌تری داشتند،گفت:گذشتگان ما به مشاغلی چون دامپروری و کشاورزی مشغول بودند، با صنعتی شدن جوامع و مشاغل و همچنین پدیده پشت میز نشینی نمی‌توان همان اصول تغذیه‌ای قدیم را برای زندگی امروز تجویز کرد، ضمن اینکه امراض مختلف در گذشته حتی جوان‌ترها را قربانی می‌کرد.
وی مصرف روغن‌های جانوری به بهانه سالم تر بودن را مورد انتقاد قرارداد و گفت: بدون شک استفاده از روغن‌های جانوری و مشخصا روغن دنبه در دراز مدت باعث انسداد عروق می‌شود.
چربی حیوانی نخورید
این متخصص تغذیه ورژیم درمانی دانشگاه با تاکید بر اینکه قوانین علمی تابع شواهد علمی، عینی و ثابت شده هستند،خاطرنشان کرد: افرادی‌که مصرف روغن دنبه را توصیه می‌کنند اگر یافته‌ای مبنی بر سلامت این چربی‌ها دارند باید با مستندات علمی ثابت کنند.
وی تاکید کرد: تمامی مستندات و شواهد علمی نشان از این دارد که آثار زیانبار چربی‌های حیوانی به مراتب بیشتر از فواید آن است.
به گفته این عضو هیأت علمی دانشگاه باور سوم، غلط و متداولی که بین عموم مردم رواج دارد این است که هر زمان احساس ضعف یا گرسنگی دارید بیسکویت سبوس دار بخورید.
متخصص تغذیه و رژیم درمانی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی توضیح داد: اضافه شدن سبوس به مواد غذایی مثل بیسکویت، نانها و ماکارونی، ارزش و مزیت نسبی ماده غذایی را بالاتر می‌برد ولی هرگز به این معنی نیست که از کالری آن می‌کاهد یا برای سلامت مفید است و یا می‌توان در مقادیر بالا از آن استفاده کرد.
این عضو هیأت علمی دانشگاه با اشاره به اینکه یکی از رایج ترین واشتباه ترین باورهای عمومی این است که «دوره بارداری دوره رژیم غذایی نیست»، اضافه کرد: خیلی از مردم برداشت درستی از واژه رژیم ندارند، رژیم بارداری به معنی برقراری تعادل تغذیه‌ای برای حفظ سلامت مادر و جنین است.
وی یادآوری کرد:دوره بارداری بی تردید زمان گرفتن رژیم کاهش وزن نیست، یک خانم باردار حتی اگر حین بارداری وزن بسیار بالایی هم داشته باشد نباید رژیم‌هایی را با قصد کاهش وزن دنبال کند، در این دوران حساس وزن باید به صورت منطقی بالا رود.
زنان باردار زیاد نخورند
نیستانی با بیان اینکه زنان باردار نیازمند مشاوره گرفتن از متخصصان تغذیه در دوران بارداری هستند، تاکید کرد: این توصیه که در بارداری یا شیردهی باید جای دو نفر غذا بخوریم از پایه و اساس غلط است.
وی در ادامه با بیان اینکه هدف از رژیم‌های غذایی کاهش یا کنترل وزن باید ارتقای سلامت باشد ادامه داد: اگر هدف صرفا کاهش وزن باشد، هر راهکاری می‌تواند برای لاغر شدن به عنوان ابزار استفاده شود، این کار به ضرر سلامت منجر خواهد شد.
نیستانی در ادامه با اشاره به این موضوع که خوردن غذاهای کم کالری به کاهش وزن کمک می‌کند، خاطرنشان کرد: برخی از افراد برای اینکه وزنشان را کم کنند به رژیم‌های لاغری میوه و سبزیجات رو می‌آورند و انواع میوه‌ها را در سبد غذایی‌شان قرار می‌دهند؛ غافل از اینکه استفاده بیش از حد از میوه‌ها هم برای رژیم لاغری مناسب نیست و حتی به دلیل قند بالا باعث چاق شدن هم می‌شود.
وی با بیان اینکه استفاده بیش از حد نیاز بدن از شیر با هدف لاغر شدن یکی دیگر از باورهای غذایی غلطی است که بسیار رایج است،گفت: استفاده از شیر و لبنیات در مقادیر توصیه شده هیچ اشکالی ندارد و می‌تواند سلامت بدن را تضمین کند ولی نکته اینجاست که افراط در مصرف این ماده غذایی موجب انباشت چربی در بدن می‌شود.
کالری شیر را جدی بگیرید
وی ادامه داد: هرلیوان شیر ۲ و نیم درصد چربی معادل ۱۰ قاشق برنج (منهای روغن) کالری دارد، بنابراین با این باور که شیر غذایی سالم است و کالری ندارد نمی‌توان بیش از مقدار توصیه شده (دولیوان در روز) از این ماده غذایی استفاده کرد.
توصیه‌هایی برای کنترل وزن کودکان
غزاله اسلامیان دکتری علوم تغذیه دانشگاه با اشاره به اینکه بخش اعظم ذائقه آموختنی است و کودکان از والدین خود، غذاخوردن را می‌آموزند، گفت: بنابراین والدین نقش مهمی در شکل‌گیری الگوی غذایی کودک خود دارند.
اسلامیان برقراری نظم در ساعات خواب و بیداری را در رشد و کنترل وزن کودکان بسیار تأثیرگذار عنوان کرد.
وی آهسته غذا خوردن را یکی از راهکارهای مهم در کنترل اشتها برشمرد و گفت: افرادی که سریع غذا می‌خورند پیش از رسیدن پیام سیری مقدار زیادی غذا خورده‌اند؛ بنابراین باید آهسته غذا خوردن را با کودکان تمرین کنیم.
این دکتری علوم تغذیه به والدین توصیه کرد: غذای کودک را در ظرف جداگانه‌ای برای او بریزید تا هنگام غذا خوردن، احساس رقابت با سایر اعضای خانواده را نداشته باشد و در آرامش غذای خود را میل کند.
جلوی تلویزیون غذا نخورید
این عضو هیأت علمی دانشگاه تاکید کرد: از مصرف غذا در هنگام تماشای تلویزیون در خانه پرهیز کنید، زیرا این امر سبب عدم تمرکز در هنگام غذا خوردن و در نتیجه مصرف بیش از حد مواد غذایی می‌شود.
به گفته اسلامیان باید به کودک آموزش دهیم همراه با غذا به میزان کافی از سبزی‌های تازه به صورت سالاد یا سبزی خوردن استفاده کند.
این متخصص تغدیه انجام فعالیت بدنی منظم به صورت روزانه و به مدت حداقل یک ساعت را توصیه کرد و گفت: مدت زمان پیاده روی را باید برحسب تحمل کودک به تدریج افزایش داد تا تمایل بیشتری برای انجام آن داشته باشد.
به گفته وی نباید به منظور تشویق کودک از خرید مواد غذایی مثل تنقلات یا رفتن به رستوران استفاده کرد.
اسلامیان با تاکید بر کنترل استرس، اضطراب و دل نگرانی‌های کودکان که به صورت ریزه خواری نمود پیدا می‌کند توصیه کرد: در کودکان و نوجوانانی که عادت به مصرف زیاد مواد غذایی پرکالری از قبیل چیپس، نوشابه و غیره دارند بهتر است به تدریج میزان این مواد در رژیم غذایی کاهش داده شود.
