دولت شهید آیت الله رئیسی در ۱۰۰۰ روز خدمت خود به دنبال حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم از طریق کنترل تورم، اصلاح نظام بانکی، ساخت مسکن، احیای واحدهای نیمه تعطیل و افزایش اشتغال در بخش اقتصادی و افزایش تجارت خارجی با همسایگان در سیاست خارجی بود. این دولت همچنین خود را حامی محرومان می‌دانست و بر مبارزه با فساد تاکید داشت و برنامه‌های مختلفی را برای تحقق وعده‌های خود دنبال کرد و رئیس‌جمهور، وزیر خارجه و همراهانشان هم در مسیر اجرای این برنامه‌ها و خدمت‌رسانی به مردم و پس از افتتاح یک سد در نقطه صفر مرزی در اثر سانحه سقوط بالگرد به شهادت رسیدند.
در ادامه چگونگی تحقق برنامه‌های دولت سیزدهم را مرور می‌کنیم:
عدالت‌محوری
یکی از شعارهای دولت سیزدهم، عدالت‌گرایی و توجه به اقشار محروم بود. شهید رئیسی همواره بر توجه به اقشار محروم تاکید داشت. او در روز ۲۰ اردیبهشت در مدرسه فیضیه قم با اشاره به اقدامات دولتش در کمک به اقشار محروم، اظهار کرد:«در همه تصمیم‌گیری ها نگاه به فقرا و اقشار کم درآمد در اولویت است. مشکلاتی حل شده است و راه هایی را هم باید طی کنیم تا سایر مشکلات حل شود. نسبت به افزایش حقوق مستمری بگیران و افرایش خدمات به آنها گام هایی برداشته شده است. صد هزار نفر از پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی خارج شدند. اولین بار کسانی پشت در کمیته امداد نداریم و کسی متقاضی نیست. این به معنی نبود مشکل نیست بلکه جهت گیری، درست شده است.»
وی در این دیدار گفت:« کالابرگ برنامه‌ای بوده که سفره مردم با قیمت ارز پیوند نخورد که ۶۲ میلیون نفر از این امکان استفاده کردند.»
در ابتدای دولت سیزدهم که ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شد و در مقابل برای جبران و کمک به اقشار متوسط و ضعیف، مبلغ یارانه نقدی و معیشتی به ۳۰۰ هزار تومان برای دهک‌های چهارم تا نهم و مبلغ ۴۰۰ هزار تومان برای دهک‌های اول تا سوم رسید و نسبت به گذشته، حدود هشت برابر شد.
سفرهای استانی
دولت سیزدهم صفت مردمی‌بودن را برای خود انتخاب کرد و برای اثبات مردمی بودن خود، سفرهای استانی را با جدیت آغاز کرد و رئیس‌جمهور یک دور به همه استان‌ها سفر کرد و آخرین سفر دور دوم او به استان مازندران بود. به جز سفرهای استانی، رئیس‌جمهور در مواردی که یک استان درگیر بحران‌های طبیعی از جمله سیل یا زلزله می‌شد هم برای پیگیری کمک‌رسانی به مردم به این استان‌ها سفر می‌کرد به طور مثال آیت الله رئیسی در روز دوم بهمن ۱۴۰۰ بلافاصله پس از بازگشت از مسکو به جیرفت رفت تا پیگیر حل مشکلات مردم سیل‌زده این استان باشد. دولت سیزدهم تا پایان سال ۱۴۰۲، به ۴۵ سفر استانی رفت که دیدار مردمی یکی از برنامه‌های اصلی این سفرها بود. دولت مردمی چهار سفر هم در دو ماه ابتدایی سال جاری رفته است.
در این سفرها میز خدمت هم ایجاد شده و وزرا و معاونان رئیس جمهور با مردم دیدار داشتند. نامه‌های مردمی هم در این سفرها جمع آوری و پیگیری می‌شد. در تهران هم اعضای کابینه به نوبت با حضور در دفتر ارتباطات مردمی دولت، پاسخگوی تلفنی مردم بودند.
سازمان برنامه و بودجه کشور در اطلاعیه‌ای درباره سفرهای استانی دولت سیزدهم اعلام کرد که« نتیجه دو دور سفرهای استانی دولت، تصویب بیش از ۴۵۰۰ مصوبه با اعتباری بالغ بر ۲۸۸ همت بوده که طی ۲.۵ سال از عمر دولت سیزدهم با تخصیص ۱۸۸ هزار میلیارد تومان، بیش از ۱۱۰۰ پروژه عمرانی در قالب مصوبات سفر، تکمیل و به بهره‌برداری رسیده است.»
پرهیز از تنش در سیاست داخلی
رویکرد آیت‌الله رئیسی، پرهیز از تنش و دامن زدن به اختلاف‌ها بود. او می‌دانست در تنش و اختلاف پیشرفتی در امور کشور حاصل نشده و انرژی قوا به جای خدمت به مردم صرف دعواهای بی‌حاصلی شده که فقط مردم را ناامید می کند. بر همین اساس هم دولت خود را از تنش با سایر قوا دور نگه داشت.
شهید آیت الله رئیسی با تاکید بر الگوی تعامل، همگرایی و هماهنگی بین مجلس و دولت، گفته بود که « این تعامل معنایش این نیست که اگر نقدی که اصلاح‌گرانه از سوی نماینده‌ای به یک بخش اجرایی یا دولت دارد مطرح نشود. ما بارها گفته‌ایم که نقد مصلحانه حتما به اصلاح کار دولت کمک می‌کند. ما حتماً از آن استقبال می‌کنیم. بسیاری این را در سر داشتند و هم‌چنان ممکن است بر زبان جاری کنند که میان مجلس و دولت مسئله یا چالشی پدیدار شود تا بگویند این‌ها هم باهم دچار اختلاف و بگومگو شدند.» در همین راستا هم چندین نشست مشترک دولت و مجلس و همچنین نشست‌های مختلف نمایندگان با رئیس‌جمهور و وزرا برگزار شده بود که خروجی آن در به حداقل رسیدن تنش‌ها و اختلاف‌ها میان مجلس و دولت مشاهده شد به گونه‌ای که دیگر اختلاف علنی میان دولت و مجلس که موجب ملتهب شدن فضای سیاسی کشور شود، وجود نداشت. رئیس‌جمهور شهید در نشست مشترک دولت با نمایندگان و منتخبین مجلس دوازدهم بر «ایجاد یک کارگروه مشترک میان مجلس و دولت» هم تاکید کرده بود.
در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی، ۶ هزار سوال از سوی نمایندگان از وزرا مطرح شد که ۲۹ سوال به صحن علنی آمد و نمایندگان فقط از ۹ سوال قانع نشدند. براساس گفته سید محمد حسینی معاون پیشین پارلمانی ریاست جمهوری «وزرا ۵۷۳ بار در کمیسیون‌ها، ۱۰۸ بار در صحن علنی مجلس و ۲۳ بار در جلسات غیر علنی حاضر شدند و ۱۵ استیضاح مطرح شد که با برگزاری جلسات و قانع شدن نمایندگان این استیضاح‌ها از حد نصاب افتادند.». در دولت سیزدهم فقط فاطمی امین وزیر صمت از سوی مجلس استیضاح شد.
البته در یک مورد هم برخی نمایندگان مجلس پا را فراتر از حوزه مسئولیت خود گذاشته و خواستار برکناری محمدرضا غلامرضا معاون سیاسی وزیر کشور شدند چون به بخش‌هایی از بخشنامه ای که قبل از انتخابات مجلس دوازدهم از سوی او ابلاغ شده بود، اعتراض داشتند. برای پرهیز از ایجاد تنش میان دولت و مجلس و رفع سوتفاهم‌ها، غلامرضا آن موارد مورد اعتراض را لغو کرد اما نمایندگان اصرار داشتند که اگر او برکنار نشود، وزیر کشور را استیضاح می‌کنند. وزیر کشور و دولت در نهایت در این مورد از حق خود کوتاه آمدند و معاون سیاسی استعفا داد تا روند اجرایی انتخابات دچار آسیب نشود.
مقابله با فساد
مقابله با مدیران فاسد و از بین بردن زمینه‌های فساد یکی از برنامه‌های دولت سیزدهم بود. دولتمردان بارها اعلام کرده بودند که برای مبارزه با فساد خط قرمزی ندارند. شهید آیت‌الله رئیسی درباره رویکرد خود نسبت به مساله بروز فساد با اشاره به اینکه «در گذشته، بعضا در مبارزه با فساد خط قرمزهایی وجود داشت و بعضی مسئولین می‌گفتند فلان شخص خط قرمز ما است و نباید به آن نزدیک شوید»، گفت: «ما این خط قرمزها را بهم زدیم و گفتیم خط قرمز ما منافع ملی است و با مفسد ولو در اندرونی افراد دارای مسئولیت و نفوذ باید برخورد شود و برخورد شد.»
در همین راستا هم گشت ارشاد مدیران راه‌اندازی شد و دفتر بازرسی ریاست‌جمهوری مسئولیت نظارت بر عملکرد مدیران دواتی را بر عهده گرفت. سپهر خلجی رئیس شورای اطلاع رسانی دولت درباره گشا راشاد مدیران در روز ۱۹ اردیبهشت گفته بود که« در این دو سال گذشته شاید بیش از ۱۰۰ نفر از مدیران به دلایل مختلف یا جابجا شدند یا برکنار شدند یا مصلحت نبود که در آن مسئولیت کار خود را ادامه دهند و تغییر کردند. این از افتخارات دولت است...در برخی سفرهای رئیس‌جمهور ممکن است ۵-۶ نفر عوض شوند البته همه این جابجایی‌ها به معنی فساد نیست و ممکن است ناکارآمدی باشد و تشخیص داده می شود فرد باید جای خود را به کسی دیگری بدهد که خدمت بیشتری صورت گیرد.»
در پرونده موسوم به چای دبش نیز نخستین گزارش‌ها از سوی دفتر بازرسی ریاست‌جمهوری به قوه قضاییه ارسال شد. محمد دهقان معاون حقوقی رئیس جمهور در این زمینه گفت:« به محض اینکه هر کدام از مسئولان دولتی متوجه بروز فسادی در دولت شوند، قطعا خودشان پیگیری می‌کنند مثل مسائلی که درباره وزارت جهاد کشاورزی(در دوره وزارت ساداتی‌نژاد) پیش آمد، خود دولت پیگیری را شروع کرد. بازرسی ریاست‌جمهوری ابتدا کار را شروع کرد و این مساله روشن است که کار از آنجا شروع شد.»
برقراری سامانه تلفنی ۲۷۷۷، تکمیل دولت الکترونیکی و راه‌اندازی درگاه ملی مجوزهای کسب و کار، شفاف‌سازی عملکرد مالی ۲ هزار شرکت دولتی از جمله اقدامات دیگر دولت برای مقابله با برخی تخلفات بود.
پیگیری سیاست همسایگی و منطقه‌ای
دولت سیزدهم از ابتدای شروع به کار خود اعلام کرد که در حوزه سیاست خارجی، دنبال تقویت روابط با کشورهای همسایه و منطقه است. محمد جمشیدی معاون سیاسی دفتر ریاست‌جمهوری در این زمینه از نارضایتی رئیس جمهور نسبت به سهم تجارت ایران با همسایگان خبر داده بود.
از همان شروع به کار دولت سیزدهم برنامه‌ریزی برای تقویت سیاست همسایگی و منطقه‌ای دنبال شد و در حدود ۱۰۰۰ روز از عمر دولت، رئیس‌جمهور به کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان، روسیه، عمان، ازبکستان، قزاقستان، چین، سوریه، عربستان(حضور در سازمان همکاری‌های اسلامی)، ترکیه و پاکستان سفر کرد. او همچنین به سریلانکا، اندونزی، ونزوئلا، نیکاراگوئه، کوبا، کنیا، اوگاندا، زیمباوه، آفریقای جنوبی و الجزایر سفر کرد و دو بار هم به مجمع عمومی سازمان ملل رفت. پس از شهادت آیت‌الله رئیسی، ۱۱۵ مقام ارشد کشورهای دنیا و سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای کشورمان پیام تسلیت فرستادند.
افزایش سهم تجارت ایران با کشورهای همسایه و منطقه، برقراری روابط دیپلماتیک با عربستان و عضویت در پیمان شانگهای و بریکس از جلوه‌ها و موفقیت‌های سیاست خارجی دولت محسوب می‌شود. در سال ۱۴۰۲، سهم تجارت ایران با کشورهای همسایه به بیش از ۶۰ میلیارد دلار رسیده و میزان صادرات به این کشورها افزایش یافته بود.
آخرین دیدار رئیس جمهور با یک مقام خارجی چند ساعت قبل از شهادت وی بود که با الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان در مراسم افتتاح سد قیز قلعه سی در نقطه صفر مرزی شرکت کرد.
کنترل تورم و رشد نقدینگی
کنترل و کاهش تورم یکی از وعده‌های دولت سیزدهم بود. دولت اعلام کرده بود که جلوگیری از خلق پول و کنترل رشد نقدینگی یکی از راهکارهای کنترل تورم است که این عدد به ۲۳ درصد در این دولت کاهش یافت. رئیس‌جمهور در آخرین گفت وگوی تلویزیونی خود درباره کاهش نرخ تورم، گفت:«ما با تورم نزدیک ۶۰ درصد شروع کردیم و تلاش کردیم کسری بودجه نداشته باشیم یا کسری بودجه‌ای که وجود داشت را با ایجاد درآمد تلاش کردیم پیش ببریم نه با استقراض و چاپ پول...تورم به کانال ۳۰ درصد رفته است و روز به روز کاهشی می‌شود که تأثیر خود را بر قیمت‌ها خواهد گذاشت.» از سویی رشد اقتصادی کشور هم به حدود ۶ درصد رسیده است هرچند کاهش این شاخص ها باید استمرار یابد تا اثر آن در سفره و معیشت مردم به صورت مشخص محسوس شود.
راه‌اندازی نهضت ساخت مسکن
مجلس یازدهم حدود شش ماه قبل از استقرار دولت سیزدهم مصوب کرد که دولت بادی به طور متوسط سالی یک میلیونسکن بسازد تا مشکل کمبود و گرانی مسکن حل شود. شهید آیت‌الله رئیسی هم ساخت ۴ میلیون مسکن در ۴ سال را وعده داد و از همان روز اول دولت، پیگیر تحقق این وعده شد. در همین زمینه نهضت مسکن ملی به راه افتاد. ساخت مسکن در شهر و روستا، واگذای زمین و احیای بافت فرسوده در برنامه‌های دولت قرار گرفت.
شهید آیت‌الله رئیسی در آخرین گفت وگوی تلویزیونی خود با مردم در روز ۱۸ اردیبهشت در زمینه میزان تحقق وعده ساخت مسکن، بیان کرد:« امروز شاهد تولید ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار مسکن در کشور هستیم. مسکن روستایی فعال است و اکنون بیش از ۲۶۰ هزار مسکن در این بخش تحویل دادیم. ۱۰۰ هزار مسکن تحویل مددجویان شده است. تولید مسکن در کشور فعال است. امیدواریم با کار جدی که در وزارت راه یا همکاری مردم، تعاونی‌ها، نیروهای مسلح و دانشگاه‌ها برای تولید مسکن در حال انجام است، وعده ما عملی شود. از وعده‌های دولت که به دنبال تحقق کامل آن است حتماً ساخت مسکن است. اطمینان می‌دهیم دولت حتماً به وعده ساخت مسکن کمک می‌کند اما در عین حال به کمک خود مردم هم نیاز داریم.
دولت سیزدهم همچنین از تعهد ۲۴۰ هزار مسکن مهری که از دولت‌های پیشین باقی مانده بود، ۱۴۰ هزار واحد را ساخت و تحویل مردم داد.
احیای واحدهای راکد
احیای واحدهای تولیدی تعطیل و نیمه تعطیل یکی از سیاست‌های اصلی دولت سیزدهم بود که برای رسیدن به این هدف «نهضت احیای واحدهای اقتصادی» زیر نظر معاون اول در سال ۱۴۰۰ تشکیل شد.
خنثی‌سازی تحریم‌ها و مردمی کردن اقتصاد، لزوم ایجاد ساز و کاری منعطف، چابک، پاسخگو و مردم پایه جهت رصد محیط و اتخاذ تدابیر و تصمیات به هنگام و هوشمند با هدف احیا، نوسازی و فعال سازی واحدهای اقتصادی غیرفعال و نیمه فعال با مشارکت جدی مردم و جوانان و استفاده حداکثری از اختیارات، ظرفیت‌ها، قابلیت‌ها و توانمندی‌های شوراهای عالی، ستادها، وزارتخانه‌ها، دستگاه‌های اجرایی، بانک‌ها، شرکت‌های دولتی، نهادهای عمومی و انقلابی از اهداف دیگر تشکیل نهشت احیای واحدهای اقتصادی بود.
حدود ۵۰ هزار واحد تعطیل و نیمه تعطیل در کشور داریم. این نهضت تاکنون ۸ هزار و ۷۷۰ واحد تولیدی راکد و نیمه‌فعال را در سراسر در کشور احیا کرده است. ۷۲۰ واحد هم در مراحل احیا قرار دارند. احیای این کارخانه‌ها نقش مهمی در افزایش اشتغال داشته است. فرشاد مقیمی، معاون وزیر صمت و مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران در روز اول خرداد ،گفت:«از ابتدای سال ۱۴۰۲تاکنون از طریق احیای واحدهای تولیدی راکد، افتتاح طرح‌های صنعتی جدید و افزایش ظرفیت واحدهای صنعتی در شهرک‌ها و نواحی صنعتی ۶۴ هزار و ۱۳۴ شغل جدید به‌وجود آمده است.»
آیت‌الله رئیسی در روز ۲۷ اردیبهشت برای آخرین بار در مراسم احیای ۳۹۵ واحد تولیدی در مازندران شرکت کرد. وزیر کشور در روز ۶ خرداد در بازدید از کارخانه صنایع پوشش در گیلان ، اظهار کرد:« این کارخانه یکی از صدها طرحی است که توسط شهید آیت‌الله رئیسی پیگیری و احیا شد. قرار بود در سفر دوم بازدیدی از این واحد داشته باشند اما امروز ما به یاد شهید جمهور به این کارخانه آمدیم.»
واکسیناسیون عمومی و کنترل بیماری کرونا، اقدام برای اصلاح نظام بانکی، تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان، افزایش ۲۴ درصدی تولید نفت، آزادسازی اموال بلوکه شده در کره‌جنوبی، توجه ویژه به مسائل زیست محیطی از جمله تلاش برای احیای دریاچه ارومیه، مبارزه با ریزگردها، احیای تالاب‌ها وخلیج گرگان و مشکل کمبود آب، احیای ۱۵۰۰ معدن راکد، افتتاح چندین بیمارستان در شهرهای مختلف، ارائه خدمات درمانی رایگان به کودکان کمتر از هفت سال، تکمیل پروژه‌های ریلی و فرودگاهی نیمه تمام، تلاش برای اجتناب از کسری بودجه، اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان، افزایش تولید برق و جلوگیری از خاموشی ها در تابستان و دستاوردهای حوزه دفاعی از جمله سایر اقدامات دولت در حدود ۱۰۰۰ روز خدمت بود.
