به گزارش خبرنگار رکنا، در کنار اهمیت موضوع سلامت جسمانی در دوران قاعدگی، فرهنگ سازی این پدیده هم بسیار اهمیت دارد و هر سال در روز جهانی پریود، روش‌های آگاهی رسانی آن مورد بازنگری مجدد قرار می‌گیرد. برای همین بسیاری از شرکت‌ها و یا مجموعه‌ها در صدد آن هستند که با قدم‌های هر چند کوچک، به این آگاهی رسانی جمعی، شدت ببخشند. به طور مثال شرکت مای لیدی در سال های اخیر تلاش کرده تا دسترسی به نوار بهداشتی در محیط های عمومی همچون مراکز خرید، کافه‌ها و شرکت‌ها فراهم شود. این موضوع علاوه بر بازخورد مثبت زنان، به زدودن برچسب‌های نادرست این پدیده هم کمک کرده است.
در بیشتر موارد تجربه‌های زنان از چالش‌هایشان در دوران قاعدگی، بازگو نمی‌شود. تجربه‌هایی که خیلی وقت‌ها فشار روانی مضاعفی بر زنان تحمیل می‌کند. سوگند دختر جوانی که کافه گردی، یکی از تفریحات رایج او و دوستانش است، از روزی روایت می‌کند که به دلیل عادت ماهانه در وسط کافه مجبور به برهم زدن قرارش میشود؛ «همین ماه قبل بود، با دوستانم در یکی از کافه‌های تهران قرار داشتم که متوجه شروع عادت ماهیانه‌ام شدم، در سرویس آنجا که چیزی نبود و در آن منطقه هیچ دسترسی برای خرید نوار بهداشتی نداشتم، راستش روی آن را هم نداشتم به دوستان پسرم بگویم نوار بهداشتی بخرند و با خود بیاورند، خلاصه قرار را به هم زدم و به سرعت راهی خانه شدم. اصلا حال روحی‌ام خوب نبود، علاوه بر درد شدید در ناحیه شکم، اعصابم هم حسابی به هم ریخته بود.»
شیما زن جوان دیگری است، معمار موفقی که طبق گفتههای خودش همیشه در ساختمان‌های نصفه نیمه در رفت و آمد است. این زن از تجربه خودش می‌گوید: «من به دلیل شرایط کاری که دارم معمولا چند بسته نوار بهداشتی در ماشینم نگه می‌دارم. این را هم به دلیل تجربه یک روز خیلی سخت کسب کردم. حالم بد شده بود ودر اطراف جایی که بودم حتی یک مغازه یا سوپر مارکت هم نبود. واقعا روز تلخی بود. بعد از آن همیشه چند بسته همراه خودم دارم تا بابت این موضوع خیالم راحت باشد.»
بنفشه چند سالی است که مدیر یکی از بخش‌های شرکتی وارداتی شده است، یک روز در حین جلسه‌ای مهم دچار قاعدگی میشود و مشابه دیگر روایت‌ها متوجه میشود هیچ پدی ندارد و اشاره می‌کند: «راستش آن روز با چند مدیر مهم جلسه داشتیم. سه جلسه مهم و پشت سر هم که حتی امکان رفتن به سرویس بهداشتی را هم نداشتیم. تصور کنید در این شرایط من پریود هم شدم و تصور اینکه در آن سه ساعت چه به حال من گذشت باور نکردنی است. مجبور شدم در بین جلسه از ساختمان شرکت بیرون بروم. در به در به دنبال داروخانه‌ای بودم و خلاصه بعد از 30 دقیقه تاخیر وارد جلسه شدم. در صورتی که اگر مشابه بسیاری از شرکت‌های خارجی باکس نوار بهداشتی در سرویس بهداشتی شرکت داشتیم، من آن روز اینقدر تحت فشار و استرس قرار نمی‌گرفتم.»
سهیلا زن میانسالی که ماننده بسیاری از زنان از بیان پریود خود خجالت می‌کشد، می‌گوید: « در کارگاهی که ما در آن کار می‌کنیم برای هر ورود و خروج باید اجازه بگیریم و گاهی مسئول جلوی در از ما علت رفت و آمدها را هم می‌پرسد، هفته قبل برای خرید نواربهداشتی اجازه خروج می‌خواستم ولی تمام مدت در فکر این بودم که یک وقت علت خروج را از من نپرسد، خلاصه دو ساعت و نیم باقی مانده از کار را همان طور نشستم و کار کردم ولی بعد از اتمام کار واقعا دل درد امانم را بریده بود و واقعا اذیت شدم...»
شاید بتوان درصد قابل توجهی از زنان را در نظر گرفت که با وجود تجربه‌ی هر ماهه دوره‌ی قاعدگی، اطلاعات کاملی از این دوران خود ندارند. از دردهای ناحیه شکم تا خونریزی‌های غیر متعارف که بابت هر کدام باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
پریسا طاهرزاده پزشک متخصص زنان در همین مورد در گفت‌وگو با شرق اشاره می‌کند: «در این موارد تفاوت‌های فردی بسیار اهمیت دارد. مثلا حتی امکان دارد در مناطق سرد سیر و گرم سیر سن شروع پریود با هم فرق داشته باشد. یعنی هر چه افراد در جای گرم‌تری باشند، احتمال پریود در سن پایین هم بیشتر میشود. همه‌ی خانم‌ها باید اطلاعات کاملی از دوران قاعدگی داشته باشند برای همین حتما باید دختران ما قبل از شروع قاعدگی این اطلاعات را به وسیله رسانه‌های عمومی، تلویزیون، مدرسه و خانواده دریافت کرده باشند. تصور کنید دختر بچه‌ای در مدرسه و به دور از خانواده اولین تجربه پریود را داشته باشد، با در نظر گرفتن اینکه اطلاعات کاملی هم نداشته باشد، دچار چه شرایطی خواهد شد؟ حتی امکان دارد کودک در این شرایط دچار فوبیا شود. کمااینکه بسیاری از دخترها در دفعات اول دچار همین حال می‌شوند.»
دانستن یک سری اطلاعات در این زمینه از میزان نگرانی افراد کم می‌کند که طاهرزاده می‌گوید: «در مورد بهداشت قاعدگی حتی ما به عنوان والدین هم باید اطلاعات خود را بالا ببریم، مثلا امکان دارد تا سه سال اول دوران پریود دختر شما، منظم نباشد در صورتی که عدم آگاهی از آن باعث اضطراب بسیار در بین خانواده‌ها خواهد بود. همچنین سیکل پریود بسیاری از خانم‌ها 28 روز است، اما در بسیاری از افراد هم کم‌تر یا بیشتر از این میزان روز فاصله است که این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد و تحت نظر متخصص باشد. پس با توجه به اهمیت موضوع، خانم‌ها باید سیکل پریودی خود را دقیق بدانند چون احتمال دارد 24 ساعت قبل از شروع پریود خود، دچار شکم درد شوند و یا از نظر روحی به شکل خفیف دچار چالش شوند که آگاهی از این سندرم قبل از قاعدگی، در مدیریت شرایط بسیار کمک کننده است.»
در تبلیغات بسیاری اعلام میشود که می‌توان از تامپون به صورت روتین استفاده کرد در حالی که این متخصص نظر دیگری دارد و اضافه می‌کند: «یک موضوع که خیلی روتین شده این است که افراد می توانند از تامپون به صورت پیوسته استفاده کنند. استفاده از آن به صورت موقت مسئله‌ای نیست، اما به صورت دائم توصیه نمی‌شود چون تامپون یا کاپ قاعدگی، حالت جسم خارجی دارد و همین احتمال عفونت و حتی برگشت خون را بیشتر می‌کند و نباید به تبلیغات کاذب اینستاگرام و سایت‌ها توجه کرد.»
موضوع دیگر در دوران قاعدگی که اغلب باعث محدودیت برای زنان است، تفکراتی از این دست است که کل دوران پریودی را زنان باید استراحت مطلق داشته باشند. در حالی که این متخصص زنان می‌گوید: «اگر همه چیز طبیعی باشد هیچ اختلالی در کار روزمره زنان ایجاد نمی‌شود و اگر اختلالی ایجاد کند حتما باید برای رفع آن به پزشک مراجعه کرد.»
حرف و حدیث در مورد اشتغال زنان در دوران پریود بسیار زیاد است، حتی برخی کشورها چند روز استراحت را برای زنان در نظر گرفتند، موضوعی که می‌تواند باعث شود کارفرما در انتخاب نیروی کار الویت را در جذب مردان بداند. اما کدام الگو در زمینه پریود زنان برای کشور ما سازگار است؟
سیمین کاظمی جامعه شناس حوزه سلامت می‌گوید: «با توجه به اینکه شرایط کار و اشتغال زنان در ایران بسیار محدودتر و متزلزل‌تر از کشوهای دیگر است و نرخ مشارکت اقتصادی زنان ناچیز است، صحبت از مرخصی قاعدگی خود ممکن است به تهدیدی برای استخدام و اشتغال زنان و حتی تبعیض در میزان حقوق و دستمزد تبدیل شود. از این رو باید طرح این بحث‌ها با در نظر گرفتن همه جوانب و مزایا و معایب مرخصی قاعدگی برای زنان باشد. دردها و سایر علایم ناراحت کننده دوره قاعدگی در میان زنان شیوع بالایی دارند و حتی تا حدود ۹۰ درصد زنان ممکن است درد دوره پریود را تجربه کنند. اما از این میزان حدود ۵ تا ۱۰ درصد و در بعضی منابع گفته شده تا ۱۵ درصد درد شدید و ناتوان کننده را تحمل می کنند. بنابراین مرخصی قاعدگی برای همه زنان ضرورت ندارد و می توان با توجه به شرایط فرد در مورد آن تصمیم گیری کرد. برای حل مشکل زنانی که از دیسمنوره شدید رنج می برند، می توان شرایطی فراهم کرد که بتوانند برای استراحت و درمان مشمول مرخصی استعلاجی شوند. برای این منظور باید به کمیسیون‌های پزشکی محل کار که متخصصان زنان و پزشکان زن نیز در آن عضویت داشته باشند این اختیار داده شود که در موارد دیسمنوره شدید به شخص مرخصی ماهانه اعطا شود. در موارد متوسط نیز امکان یک یا دو روز کار از منزل (دورکاری) یا کاهش ساعت کار در روزهای پریود در نظر گرفته شود یا دست کم اتاق‌های استراحت در محل کار وجود داشته که شخص بتواند استراحت کوتاهی در حین کار داشته باشد. بدیهی است که ماهیت و میزان سختی کار زنان در اعطای مرخصی و معافیت باید در نظر گرفته شود.»
این جامعه شناس با تاکید بر شرم پنداشتن پریود در برخی فرهنگ‌ها اضافه می‌کند: «علاوه بر این، از آنجا که شرم و ملاحظات فرهنگی به خصوص در محیط های کاری که مردانه تلقی می‌شوند، و نیز در برخی مناطق و شهرهای کوچک ممکن است مانع از طرح مساله شود، لازم است در این خصوص به مدیران و کارکنان اعم از مرد و زن درباره قاعدگی و مشکلات آن و نیز شرم زدایی از این وضعیت فیزیولوژیک آموزش داده شود. همچنین مراحل اداری طرح تقاضای مرخصی به گونه‌ای باید پیش بینی شود که زنان بدون شرم و ناراحتی وضعیت شان را بیان کنند. تعیین مسئول یا پرسنل زن برای ثبت و پیگیری مرخصی پریود می توانند کمک کننده باشد.»
برخی مجموعه‌ها که در حوزه سلامت زنان فعال هستند، در این زمینه نقش مهمی خواهند داشت. به طور مثال شرکت مال لیدی تا بحال فعالیت‌های قابل تاملی در زمینه فرهنگ سازی و سلامت زنان انجام داده است. نازنین وارسته مدیر گروه محصولات زنان زرین رویا در همین مورد به شرق می‌گوید: «مای لیدی دو ماموریت اصلی دارد یکی این است که بر اساس نیاز مصرف کننده بهترین و متنوع‌ترین محصولات را در اختیار مصرف کننده قرار دهد تا خانم‌ها بتوانند این دوران را با توجه به نیازهای متنوعی که دارند به بهترین شکل ممکن مدیریت کنند. از طرف دیگر وظیفه خود می‌دانیم تا به ارتقا سلامت جامعه کمک کنیم و افزایش و بهداشت جامعه و زنان به صورت خودکار منجر به بهبود سلامت کل جامعه میشود. چون در هر حال زنان 50 درصد کل جامعه ما را تشکیل می‌دهند و اگر ما بتوانیم سلامتشان را ارتقاء دهیم مسلما بر سلامت کل جامعه اثر خواهیم گذاشت. برای همین تلاش می‌کنیم تا در مورد بهداشت پریود آگاهی رسانی انجام دهیم تا خانم‌ها از شروع چرخه پریود تا زمان یائسگی در سلامت کامل باشند. در واقع ما فعالیت‌های ادامه دار و متنوعی انجام می‌دهیم که به چند بخش تقسیم میشود یکی از فعالیت‌های ما موضوع دسترس پذیری است مثل باکس‌های نواربهداشتی که در برخی شرکت‌ها نصب کردیم تا دسترسی خانم‌های آن شرکت‌ها به نواربهداشتی راحت‌تر باشد و یا دستگا‌ه‌های پد رایگان که در مراکز مختلف از جمله بیمارستان‌ها و فرودگاه‌ها و مراکز خرید نصب کردیم تا خانم‌ها در شرایط اضطراری، فعالیت روزمره شان مختل نشود. این موضوع بازخورد بسیار خوبی از طرف زنان داشت. همچنین دستگا‌ه‌های ارائه پد رایگان در بیش از 50 نقطه از ایران به صورت رایگان ارائه شده است. بیشترین بازخورد هم همین بوده که این چالش خانم‌ها دیده شده و به این نیاز طبیعی‌شان پاسخ داده شده است. از طرف دیگر، فعالیت‌های جانبی هم داریم تا آموزش بهداشت پریود را به صورت صحیح به افراد منتقل کنیم که اینها از فعالیت‌های خیلی کوچک تا بزرگ را شامل میشود. به طور مثال همکاری با پژوهشکده علوم پزشکی تهران را داریم که به ما فرصتی عالی داده شده تا بتوانیم در مدارس دخترانه و در بین خانواده‌هایشان در مورد بهداشت پریود آموزش دهیم. طبیعتا این آموزش از طرف خود پژوهشکده انجام میشود ولی مای لیدی حامی این تلاش و اقدام است. در گام نخست این همکاری با دانشگاه پرسش نامه‌ای بین افراد پخش شد تا آگاهی‌شان در مورد بهداشت قاعدگی را بسنجیم. بعد مجموعه آموزش‌هایی انجام شد و دو ماه بعد دوباره پرسشنامه‌ای به افراد داده شد تا ببینیم آگاهی آنها چقدر افزایش پیدا کرده است. نتایج این گزارش به زودی منتشر خواهد شد. این فعالیت در شهرهای مختلف انجام میشود و اولین بار در اسلام شهر شاهد اجرایی شدن آن بودیم...»
