دو سیستم اصلی در رگ‌های پا وجود دارد:
. رگ‌های عمقی:عضلات پا، حین راه‌رفتن، رگ‌های عمقی را فشرده کرده و بیشتر خون‌های جمع شده در پاها را به قلب برمی‌گردانند.
. رگ‌های سطحی: این رگ‌ها در زیر پوست هستند و می‌توانند رگ‌های واریسی را به وجود بیاورند.
همهٔ این رگ‌ها دارای دریچه‌ای یک‌طرفه هستند که باعث می‌شود جریان خون به سمت قلب برگردد. نارسایی این دریچه‌ها اجازه می‌دهد خون پایین بماند و در نتیجه وقتی ایستاده‌اید فشار زیادی به این رگ‌ها وارد می‌شود. این فشار زیادی منجر به باز و پهن شدن رگ‌ها شده و در نتیجه نمی‌توانند به‌درستی بسته شوند. سپس خون از طریق همین رگ‌ها دوباره به پا برمی‌گردد و باعث ایجاد رگ‌های واریسی می‌شود. افزایش فشار در این رگ‌ها باعث ایجاد رگ‌های عنکبوتی و کبودی در نواحی موردنظر می‌شود.
علت رگ‌های واریسی
رگ‌های واریسی و رگ‌های عنکبوتی اغلب جنبه وراثتی دارند. خانم‌ها بیشتر احتمال دارد دچار رگ‌های واریسی شوند و ۵۰ درصد خانم‌ها با این مسئله درگیرند. عوامل هورمونی از جمله بلوغ، بارداری، یائسگی، استفاده از قرص‌های ضدبارداری و درمان جایگزینی هورمون بر این بیماری اثر می‌گذارند.
بارداری
رگ‌های واریسی طی سه‌ماهه اول بارداری بسیار شایع است. بارداری باعث افزایش سطح هورمون و حجم خون و در نتیجه باز شدن رگ‌ها می‌شود. ضمناً رحمی که بزرگ و سنگین شده باعث افزایش فشار بر رگ‌ها می‌شود. رگ‌های واریسی ناشی از بارداری اغلب در عرض ۳ ماه بعد از زایمان خوب می‌شوند. اما در بارداری‌های متوالی، احتمال تداوم رگ‌های واریسی بیشتر است.
دیگر ریسک فاکتورهای رگ‌های واریسی شامل افزایش سن، ساعت‌های طولانی ایستادن، چاقی و آسیب پا می‌شود.
علائم واریس چیست؟
خیلی از افرادی که رگ‌های واریسی دارند هیچ علامت ناراحت‌کننده‌ای ندارند، به‌جز ناخوشایند بودن ظاهر این شرایط. علاوه بر جنبه‌های ظاهری و زیبایی، معمول‌ترین علائم رگ‌های واریسی شامل درد و احساس ناراحتی و سنگینی پاها می‌شود که در پایان روز تشدید می‌شود. گاهی ممکن است قوزک پا نیز متورم شود. این علائم از نظر پزشکی خطری ندارند؛ اما اگر دردسرساز باشند به طور مؤثر قابل درمانند.
رگ‌های واریسی می‌توانند به‌مرور بدتر شوند؛ اما اغلب این اتفاق به‌آهستگی می‌افتد. در عدهٔ کمی از افراد، فشار بالا در رگ‌ها باعث آسیب به پوست اطراف قوزک شده و آن را قهوه‌ای‌رنگ می‌کند که گاهی با اسکار همراه است. اگزما نیز ممکن است ایجاد شود. اگر این تغییرات پوستی اجازه پیشرفت داشته باشند یا اگر پوست آسیب ببیند، ممکن است زخمی به وجود بیاید؛ بنابراین تغییرات پوستی دلیل خوبی برای مراجعه به پزشک هستند.
دیگر اثرات رگ‌های واریسی بر سلامتی
خیلی وقت‌ها افراد ظاهر ناخوشایند رگ‌های واریسی را دوست ندارند و دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند که ممکن است آنها را وادار به کناره‌گیری از جمع کند. اما گاهی مسئله فراتر از این‌هاست و رگ‌های واریسی می‌توانند بر جنبه‌هایی از سلامتی اثر بگذارند:
. رگ‌های واریسی می‌توانند لخته خون تشکیل دهند یا پاره شوند و خونریزی کنند.
. افزایش فشار وارد بر رگ‌های پا می‌تواند باعث شود فرد در پاهای خود احساس سنگینی و خستگی کند و نتواند به‌راحتی راه برود. خیلی از آنهایی که رگ‌های واریسی دارند مجبورند حین فعالیت‌ها مرتباً متوقف شده و استراحت کنند و پاهای خود را چنددقیقه‌ای بالا نگه دارند.
. هایپرپیگمنتیشن: افزایش فشار در رگ‌ها می‌تواند باعث تغییرات فیزیکی در پوست اطراف مچ و قوزک و ساق پا شود: پوست در این قسمت‌ها تیره‌تر و ضخیم‌تر از اطرافش می‌شود.
. التهاب: وقتی فشار شدید باشد، باعث ملتهب شدن پوست و بافت نرم پایین پا شده و قرمز و حساس خواهد شد. این شرایط اغلب با عفونت اشتباه گرفته می‌شود. در صورت عدم درمان، پوست تخریب شده و زخم می‌شود که معمولاً طول می‌کشد تا التیام پیدا کند.
. نارسایی مزمن وریدی: عملکرد رگ‌های پا بعد از آسیب و ضعیف‌شدن دچار اختلال می‌شود. خون نمی‌تواند به‌خوبی از پاها به بالا برگردد و در نتیجه در پاها جمع شده و عوارض و ناراحتی‌هایی ایجاد می‌کند.
رگ‌های واریسی طی سه‌ماهه اول بارداری بسیار شایع است. بارداری باعث افزایش سطح هورمون و حجم خون و در نتیجه باز شدن رگ‌ها می‌شود. ضمناً رحمی که بزرگ و سنگین شده باعث افزایش فشار بر رگ‌ها می‌شود. رگ‌های واریسی ناشی از بارداری اغلب در عرض ۳ ماه بعد از زایمان خوب می‌شوند
بهترین راه‌های درمان رگ‌های واریسی
. مراقبت‌های فردی و تغییراتی در سبک زندگی: ورزش، بالا نگه‌داشتن پاها، کمتر ایستادن یا ساعت‌های طولانی نایستادن و ننشستن، کاهش وزن اضافی، ترک سیگار
. جوراب‌های واریس
. روش‌های غیرجراحی مانند لیزردرمانی درون وریدی
. عمل جراحی
. اسکلروتراپی: یک محلول به طور مستقیم در رگ تزریق شده که باعث ازبین‌رفتن و انسداد آن می‌شود.
. میکرواسکلروتراپی: شامل تزریق یک محلول بسیار رقیق به وریدهای کوچک است تا رگ‌های خونیِ گشاد شده را باریک کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر رگ‌های واریسی‌تان بدتر و دردناک شدند یا اگر پوشیدن جوراب واریس، ورزش، بالا نگه‌داشتن پاها هنگام درازکشیدن و نشستن یا دیگر مراقبت‌های فردی مؤثر نبودند باید به پزشک مراجعه کنید.
