به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، تخصیص بودجه به پروژه‌های فاقد مجوز محیط زیستی دارای پیشرفت فیزیکی که سایر مجوزات قانونی نظیر مجوز میراث فرهنگی، منابع طبیعی و ... را اخذ کرده‌اند منوط به آنکه اجرای آنها آسیب جدی به محیط زیست وارد نکند، مشروط به تصویب برنامه مدیریت زیست محیطی ( EMP ) توسط سازمان محیط زیست می شود.
سازمان محیط زیست در سال ۱۴۰۱ طی نامه ای به ریاست مجلس از ۴۱۱ پروژه فاقد مجوز محیط زیستی در بودجه ۱۴۰۱ خبر داد. این فهرست در تاریخ ۷ دی ۱۴۰۰ به رئیس مجلس ارسال شده است و به منظور شفافیت بیشتر و مقابله متحدانه با پروژه های فاقد مجوز محیط زیستی در بودجه ۱۴۰۱ منتشر شد.
گفتنی است بسیاری از این پروژه ها نه تنها مجوز محیط زیستی که سایر مجوزهای قانونی نظیر مجوز میراث فرهنگی ، منابع طبیعی و ... را نیز ندارند. تا جایی که حتی دولت به خود زحمت دریافت هیچگونه مجوزی را نداده اند.با وجود تاکیدات مکرر کمسیون اصل ۹۰ مجلس و پیگیری های صورت گرفته دولت بدون هیچ توضیحی پروژه ها را در فهرست بودجه قرار داده است.
آنچه در این گزارش جای سوال است این است که چرا سازمان محیط زیست که وظیفه اش حفاظت از محیط زیست کشور است ،ترک فعل کرده و در متوقف کردن پروژه های فاقد مجوز مانند سد سازی های وزارت نیرو هیچ گونه اقدامی نداشته است.سد قیز قلعه سی سدی مشترک میان ایران و آذربایجان است که طبق توافقات میان دو کشور منابع ذخایر آبی آن تزریق آب به شبکه‌های آبیاری و زهکشی پایین دست و تامین آب شرب مردم شمال غرب کشور خواهد شد و برق تولید شده از نیروگاه به آذربایجان تعلق می گیرد. .
سد قیز قلعه سی،سدی است که حدود 20 سال از آغاز عملیات اجرایی آن میگذرد اما به دلیل کمبود اعتبارات تقریبا به کندی پیش می‌رفت و با آغاز به کار دولت سیزدهم در اولویت طرح‌های صنعت آب قرار گرفت؛ به طوری که دو هفته گذشته شاهد افتتاح و بهره‌برداری از طرح مشترک دو کشور ایران و آذربایجان بودیم.با توجه به اهمیت تکمیل این پروژه، اعتبارات تامین شده برای ساخت سد و شبکه‌های آبیاری قیزقلعه‌سی در دولت سیزدهم بیش از 2 برابر کل اعتبار تخصیص یافته در 15 سال قبل بود.
هزینه اجرای سد قیزقلعه سی، بالغ بر پنج هزار میلیارد تومان است که به صورت مشترک توسط ایران و آذربایجان تامین شده است.اکنون با افتتاح این سد و از طریق کانال امکان تامین آب به منظور آبیاری اراضی کشاورزی به وسعت ۷۴ هزار هکتار فراهم شده است.
در همین راستا سد «خداآفرین» نیز همزمان با افتتاح سد قیزقلعه‌سی به بهره‌برداری رسید. سد خداآفرین بخش اول طرح جامع خداآفرین است که در سال 1387 افتتاح شد، اما برای بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت آب ذخیره‌سازی شده در این سد، نیاز به اجرای سد قیز قلعه‌سی به عنوان بخش دوم این طرح جامع وجود داشت.سد خداآفرین آب را ذخیره‌سازی می‌کند و در نبود سد قیزقلعه سی، این آب به سمت رود ارس رهاسازی می‌شود.
در ادامه میثم سعیدی مدیر کل روابط عمومی سازمان محیط زیست کشور در گفتگو با خبرنگار محیط زیست رکنا گفت:سد قیز قلعه سی فاقد مجوز زیست محیطی است. 70 درصد این سد در دولت قبل تکمیل شده است وفقط 30 درصد آن در این دولت تکمیل شده است.
سعیدی با تاکید بر اینکه برای ساخت این سدبودجه و اعتبار از بیت المال هزینه شده است افزود:این پروژه مقادیر زیادی جذب اعتبار کرده و با همین پشتوانه پیشرفت فیزیکی داشته ، وزارت نیرو به داشتن مجوز زیست محیطی آن اهمیتی نمی دهد ، هرچند که اگر این موضوع پیگیری می شد شاید این مجوز را دریافت می کرد.
مدیر کل روابط عمومی سازمان محیط زیست ادامه داد: این سد در سال 96 شروع به کار کرده و در سال 1400 افتتاح شده و از سال 1400 تا 1403 تکمیل شده است.
او تصریح کرد:همه پروژه های زیست محیطی باید از سازمان محیط زیست مجوز بگیرند، به پروژه میانکاله مجوز ندادیم ،کنسل شد.
سعیدی در ادامه تاکید کرد: قانون کشور در حوزه مالکیت آب اشکال دارد و این ایراد باید رفع شود.آب یک موضوع با اهمیت حیاتی و زیستی است و مالکیت آن نباید در دست وزارت نیرو باشد. مدیریت حقابه ها و آب شرب نباید فقط در دست یک ارگان باشد.
در همین راستا عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب ایران به خبرنگار محیط زیست رکنا گفت:سدهای قیزقلعه سی و خداآفرین در چارچوب «قانون ویژه سدهای مرزی » و با رعایت ملاحظات محیط زیستی اجرا شده اند و هدف آن توسعه پایدار در منطقه دو سوی ارس می باشد.
بزرگ زاده در ادامه افزود:همه ساله هیئت مشترکی از دو کشور در چند مرحله با هم ملاقات کرده و برنامه بهره برداری از رودخانه و سدها را به گونه ای تنظیم می کنند که نیاز زیست محیطی تامین شود.
عیسی کلانتری رئیس سابق محیط زیست کشور در این رابطه می گوید:هیچ قانونی نمی تواند سدسازی ها را از اخذ مجوز زیست محیطی بی نیاز کند. در قانون ویژه سدهای مرزی هم باید مجوزها و مطالعات زیست محیطی تهیه شود.
اما آنچه در مورد سد قیز قلعه سی و نادیده گرفتن پروتکل های زیست محیطی و اهمیت قطره قطره آب را برای ما مهم می سازد این است که رویکرد ایران برای قطره قطره آبی که از رودهای داخلی به ارس ریخته می شود برنامه ریزی شده است. این رودها یا منحرف شده اند (مثل چشمه ثریا و قره سو ماکو) یا سد بر روی آنها ساخته شده (مثل رودهای زنگمار، آغ چای و قره سو اردبیل). سهم آبی را که در زمستان نمی توانستیم مصرف کنیم و قرار بود در همین سد خداآفرین ذخیره بشود پشت سدهای خارج از مرز مثل کرم آباد و قیقاج و ارس 1 و ارس 2 ذخیره شده تا مراتع سنگلاخی و ده ها هزار هکتار اراضی آبیاری شوند به بهای نابودی دشت مغان.
