به گزاش همشهری آنلاین، طی ۵سال گذشته افزایش قابل توجهی درباره ابتلا به دنگی در سطح جهان گزارش شده و این افزایش به ویژه در منطقه قاره آمریکا مشهود است.
موارد فعال این بیماری امسال در ۹۰ کشور وجود داشته اما به تاکید WHO، بسیاری از کشورهای بومی مکانیسم‌های تشخیص و گزارش قوی ندارند، بنابراین بار واقعی دنگی در سطح جهانی کمتر گزارش می‌شود و می‌تواند منجر به گسترش ناشناخته بیماری و ایجاد خطر بالقوه برای انتقال محلی به کشورهای غیربومی شود.
ویروس دنگی از طریق نیش پشه‌های آلوده به انسان منتقل می‌شود و در اغلب موارد بدون علامت یا منجر به تب خفیف هستند. با این حال، در برخی موارد تب دنگی شدید ایجاد می‌شود که ممکن است شامل شوک، خونریزی شدید یا آسیب شدید اندام باشد.
به تاکید WHO عوامل مرتبط با افزایش خطر اپیدمی دنگی و گسترش آن به کشورهای جدید عبارتند از:
- شروع زودهنگام و مدت طولانی‌تر فصل‌های انتقال دنگی در مناطق بومی
- پیامدهای تغییرات آب و هوایی و پدیده‌های آب و هوایی دوره‌ای (رویدادهای ال نینو و لانینا) که منجر به بارش شدید، رطوبت و افزایش دما می‌شود و به نفع تولید مثل ناقل و انتقال ویروس است
- تغییرات در سروتیپ‌های در گردش در یک کشور که بر ایمنی جمعیت تأثیر می‌گذارد
- سیستم‌های بهداشتی شکننده در میان بی‌ثباتی سیاسی و مالی در کشورهایی که با بحران‌های بشردوستانه پیچیده و جابجایی‌های جمعیتی در مقیاس بزرگ مواجه هستند که پاسخ بهداشت عمومی را مختل می‌کند
- جابجایی افراد آلوده و کالاهایی که می‌توانند حامل پشه باشند
بر این اساس و با توجه به مقیاس فعلی شیوع دنگی، خطر بالقوه گسترش بین‌المللی و پیچیدگی عوامل مؤثر بر انتقال، خطر کلی در سطح جهانی هنوز هم بالا ارزیابی می‌شود و یک تهدید جهانی برای سلامت عمومی باقی می‌ماند.
از سوی دیگر گردش همزمان ۳ویروس دنگی، چیکونگونیا و زیکا که همگی توسط پشه‌های آئدس منتقل می‌شوند و همپوشانی قابل توجهی در توزیع جغرافیایی ویروس‌ها دارند، می‌تواند منجر به تشخیص اشتباه و گزارش نادرست شود.
این سه ویروس برخی ویژگی‌های بالینی مشترک هم دارند که می‌تواند روند تشخیص و درمان را مختل کند چون هر کدام از آنها بر جمعیت‌های در معرض خطر، مدیریت بیمار و استفاده از منابع مراقبت‌های بهداشتی تأثیر متفاوت خواهند داشت. به عنوان مثال، زیکا به دلیل ارتباط آن با سندرم مادرزادی زیکا برای زنان باردار خطرناک است. در سال ۲۰۲۴، بیش از ۲۵۰ هزار مورد چیکونگونیا و تقریبا ۷۰۰۰ مورد بیماری ویروس زیکا به WHO گزارش شده است.
درمان خاصی ندارد
عفونت‌های دنگی شایع‌ترین عفونت‌های ویروسی ناقل در سراسر جهان هستند. ویروس دنگی از طریق نیش پشه‌های آلوده معمولاً در آب و هوای گرمسیری و نیمه گرمسیری در سراسر جهان و عمدتاً در مناطق شهری و نیمه شهری به انسان منتقل می‌شود. درمان خاصی هم ندارد، اما تشخیص به موقع موارد دنگی، شناسایی علائم هشداردهنده دنگی شدید و مدیریت بالینی مناسب، عناصر کلیدی مراقبت برای جلوگیری از پیشرفت بیماری و مرگ و میر است. دنگی شدید با نشت عروقی، تظاهرات هموراژیک، ترومبوسیتوپنی و شوک افت فشار خون می‌تواند منجر به نارسایی اندام و مرگ شود.
این در حالی است که ظرفیت کلی کشورها برای پاسخگویی به طغیان‌های چندگانه و همزمان، به دلیل کمبود جهانی منابع، از جمله نبود کیت‌های تشخیصی دنگی با کیفیت خوب برای تشخیص زودهنگام بیماری، کمبود کارکنان آموزش دیده بالینی و کنترل ناقل و آگاهی جامعه، همچنان ضعیف است.
عامل شناسایی دنگی در برخی کشورها از جمله ایران، مسافرانی هستند که کشورهای دارای آلودگی سفر داشته‌اند. ۸ مورد شناسایی دنگی و یک فوت ناشی از ابتلا در لارستان فارس هم مسافرانی بودند که سفر به کشور امارات داشتند، اما در حال حاضر WHO توصیه نمی‌کند که بر اساس اطلاعات موجود، محدودیت کلی در سفر یا تجارت کشورها اعمال شود.
چند روز پیش وزارت بهداشت به مسافران کشورهای عربی درخصوص بیماری تب دنگی، هشدار داده است.
البته در ایران برای اولین بار پشه عامل تب دانگ سال ۱۳۹۵ در استان هرمزگان شناسایی شد و تاکنون نیز تنها حدود ۷۵ نفر به آن مبتلا شدند. پیش از این مشاهده این پشه به همان استان و بخش‌های بندرعباس، جزیره هرمز، سیریک و بندر کنگ محدود بوده اما در چند روز گذشته، ۸ مورد ابتلا و یک مورد فوتی در لارستان فارس ثبت شده است. به همین دلیل به افراد دارای سابقه سفر به این کشورها توصیه می‌شود که با بروز علائم به پزشک مراجعه کنند.
علائم معمولا چهار تا شش روز پس از عفونت شروع می‌شود و تا ۱۰ روز ادامه دارد. از جمله علائم خفیف این بیماری هم تب ناگهانی و شدید، سردردهای شدید، درد پشت چشم، درد شدید مفصل و عضله، خستگی، حالت تهوع، استفراغ، بثورات پوستی (دو تا پنج روز پس از شروع تب ظاهر می‌شود)، خونریزی خفیف (خونریزی بینی، خونریزی یا کبودی در لثه) است.
علائم شدید شده و هشداردهنده هم می‌تواند شامل خونریزی از دهان، لثه یا بینی، آسیب به سیستم لنفاوی و رگ‌های خونی و خونریزی داخلی -منجر به استفراغ و سیاه شدن مدفوع-، کاهش پلاکت خون، لکه‌های خونی کوچک در زیر پوست، نبض ضعیف و افت فشارخون باشد.
درمان هم بر اساس علائم انجام می‌شود اما در موارد خفیف بیماری استراحت کافی، نوشیدن مایعات فراوان و مصرف داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می‌تواند به بهبود علائم کمک کند. در موارد شدید هم ممکن است به بستری شدن در بیمارستان و تزریق مایعات وریدی نیاز باشد.
