به گزارش مشرق، تا چند سال پیش اطلاع رسانی و رقابت میان نامزدهای انتخاباتی و احزاب سیاسی در اختیار رسانه‌های سنتی یعنی روزنامه‌ها و تلویزیون بود. اما با ظهور شبکه‌های اجتماعی و فناوری‌های آنلاین، برگزاری انتخابات‌های پارلمانی و ریاست جمهوری در کشورها رنگ دیگری به خود گرفته است. اکنون کاندیداهای ریاست جهوری و احزاب مختلف، ترجیح می‌دهند در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی مخاطبان را جذب کنند و تبلیغات انجام دهند.
این شبکه‌ها محملی فراهم کرده‌اند تا آن‌ها عقاید، ایده‌ها، شعارها و برنامه‌های خود را بدون در نظر گرفتن زمان و مکان برای جمعیت وسیعی از رأی دهندگان ارائه کنند و همزمان سریع بازخورد محتوای انتشاریافته را دریافت کنند.
اما تبلیغات در این فضا از سویی مستلزم رعایت کردن قوانینی است و از سوی دیگر با چالش‌هایی همراه است. انبوهی از اخبار جعلی، نفرت پراکنی و محتوای مشوق خشونت در این شبکه‌ها که در بازه‌های انتخاباتی منتشر می‌شوند برخی از این چالش‌ها هستند. همچنین احتمال سوءاستفاده از اطلاعات شخصی کاربران نیز وجود دارد.
برای کاهش این مشکلات، پلتفرم‌ها دست به تدوین و اجرای قوانینی زده‌اند. اما از آنجا که بیشتر آن‌ها آمریکایی هستند، قوانین شان مربوط به این کشور و دربرگیرنده قوانین این کشور است. از این رو سایر کشورها نیز اقدام به وضع قوانین خاص خود در این باره کرده‌اند.
شرایط انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا یکی از مثال‌های مهم در زمینه تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر فضای انتخابات بود. دونالد ترامپ چهار سال قبل از آن با تکیه بر حساب‌های کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی، طرفداران زیادی برای خود جذب کرده بود. اما در ایام انتخابات یوتیوب، توئیتر و فیس‌بوک بارها به پست‌های حاوی اخبار جعلی وی واکنش نشان داده و به آن‌ها برچسب زده بودند. به زعم این پلتفرم‌ها در بازه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ انتشار محتوای جعلی و نفرت پراکنانه در حساب‌های کاربری ترامپ اوج گرفت و نقطه اوج سوءاستفاده وی از شبکه‌های اجتماعی مربوط به رویدادهای پس از باخت وی در این رقابت بود.
همچنین در ششم ژانویه ۲۰۲۱ گروهی از حامیان ترامپ به ساختمان کنگره این کشور حمله کردند. بلافاصله پس از این رویداد زنگ خطر برای شبکه‌های اجتماعی به صدا درآمد. توئیتر، فیس‌بوک، یوتیوب و تعدادی از شبکه‌های اجتماعی دیگر حساب‌های کاربری ترامپ را مسدود کردند. هم اکنون نیز حساب کاربری رییس جمهور پیشین آمریکا برای همیشه در توئیتر تعطیل شده و زمان رفع مسدودیت آن در فیس‌بوک و یوتیوب نیز مشخص نیست.
قدرت پلتفرم‌ها در ایام انتخابات آمریکا بیش از پیش بر همه آشکار شد. اقدامات آن‌ها در فضای مجازی به معنای واقعی کلمه حذف گزینشی و مدیریت محتوا بود. پس از این ماجرا نگرانی‌ها از قدرت فزاینده شبکه‌های اجتماعی که حتی می‌تواند جلوی رئیس جمهور امریکا را نیز بگیرد، بیشتر شد. در این میان کشورهایی که قانونی برای رویارویی با قدرت پلتفرم‌ها ندارند باید بیشتر نگران باشند.
برخی قوانین شبکه‌های اجتماعی در خصوص انتخابات سیاسی:
یوتیوب
این شبکه اشتراک گذاری ویدئو به گوگل تعلق دارد. طبق دستورالعمل این شرکت هرگونه محتوای نفرت پراکنی، آزار و اذیت، روش‌های فریبکارانه و تهییج خشونت، ممنوع است. این قوانین شامل محتوای مربوط به انتخابات نیز می‌شود.
این شبکه اجتماعی به برخی محتواهای ناقض قوانین خود اشاره می‌کند: مانند محتوایی که به طور فنی دستکاری یا طوری تنظیم شده که کاربران را گمراه کند و خطری جدی در بر دارد. مانند ویدئویی دستکاری شده. محتوایی که مردم را درباره رأی دادن گمراه می‌کند، محتوایی که ادعای جعلی درباره صلاحیت کاندیداهای سیاسی یا مقامات منتخب مطرح کند، محتوایی که حاوی اطلاعات هک شده باشد و افشای آن‌ها در فرایندهای دموکراتیک مانند انتخابات و آمارگیری اختلال ایجاد کند. محتوایی که افراد را تشویق می‌کند در فرایندهای دموکراتیک اختلال ایجاد کنند.
فیس‌بوک
این پلتفرم در ایام انتخابات آمریکا اعلام کرد از یک هفته قبل از انتخابات آگهی تبلیغاتی قبول نمی‌کند، پست‌هایی که در آن ادعا می‌شد اگر مردم در رأی گیری شرکت کنند، به کووید ۹ مبتلا می‌شوند، حذف شدند و یک لینک به اطلاعات معتبر درباره این بیماری به پست مذکور ضمیمه می‌شد.
پست‌هایی که سعی در زیر سوال بردن نتایج انتخابات یا روش‌های رأی گیری را داشتند نیز برچسب می‌خوردند.
توئیتر
این شبکه اجتماعی نیز در پستی وبلاگی قوانین خود درباره انتخابات را به طور کامل توضیح داده است. طبق قوانین این شبکه اجتماعی هیچیک از کاربران از جمله کاندیداهای ریاست جمهوری نمی‌توانند ادعای برندگی در انتخابات کنند مگر آنکه مقامات آن را اعلام کرده باشند. نتیجه انتخابات باید از سوی مقامات اعلام شود. توئیت‌هایی که به اختلال در فرایند انتخابات یا نتایج رأی گیری منجر شوند، مانند اقدامات خشونت بار حذف خواهد شد. این قانون مربوط به انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی نیز می‌شود.
واتس اپ
واتس اپ نیز قوانین خاصی را در بازه‌های برگزاری انتخابات اجرا می‌کند. در خصوص انتخابات ریاست جمهوری آمریکا این شبکه اجتماعی با شبکه جهانی راستی آزمایی و اعضای آن همکاری کرد تا سرویس گزارش دهی محتوای مخرب را ایجاد کند. سازمان‌های راستی آزمایی می‌توانند با کمک سرویس یاد شده با کاربران سراسر جهان درباره محتوای گمراه کننده، حذف و تأیید محتوا فعالیت کنند. همچنین این پلتفرم سعی دارد حساب‌های کاربری که در انتشار پیام‌های اسپم و اتوماتیک دخالت می‌کنند را شناسایی کند.
قوانین کشورها برای شبکه‌های اجتماعی در بازه‌های انتخاباتی
اما رویارویی با پیامدهای گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی در فرایندهای انتخاباتی فقط محدود به آمریکا نیست. هرچند این پلتفرم‌ها خود قوانینی را اعمال می‌کنند، اما برخی از کشورها نیز در این زمینه پیشتاز هستند و سعی کرده‌اند با وضع قوانینی مسئولیت شبکه‌های اجتماعی درباره نظارت بر محتوای انتشار یافته را بیشتر کنند.
فرانسه
فرانسه یکی از کشورهایی است که سعی دارد در این زمینه شفاف عمل کند. به نوشته یورو نیوز، در سال ۲۰۱۸ میلادی در پارلمان فرانسه تصویب شد که نظارت سختگیرانه‌تری بر شبکه‌های اجتماعی از جمله فیس‌بوک و توئیتر تحمیل شود. این قانون به قضات اجازه می‌دهد دستور حذف سریع اخبار جعلی در کمپین‌های انتخاباتی را صادر کنند. کاندیداهای انتخاباتی می‌توانند به دادگاه مراجعه کنند تا طی بازه‌ای ۳ ماهه قبل از برگزاری انتخابات از انتشار اخبار جعلی جلوگیری شود.
ایتالیا
سازمان AGCOM (نهاد رگولاتوری و ناظر بر رقابت صنعت ارتباطات) ایتالیا در ۲۰۱۸، ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ میلادی دستورالعملی برای دسترسی عادلانه به پلتفرم‌های آنلاین طی کمپین‌های انتخاباتی تصویب کرد. در دستورالعمل مذکور به تضمین اجرای عدالت در شرایط یکسان، دسترسی به ابزارهای اطلاعاتی و سیاسی و روش‌های شفاف و غیر تبعیض‌آمیز اشاره شده است. دیگر نکته مهم ضمانت شفافیت تبلیغات سیاسی آنلاین و مکانیسم گزارش دهی محتوای غیرقانونی است. پلتفرم‌های آنلاین باید چنین گزارش‌هایی را ارجحیت دهند و به AGCOM نیز ارسال کنند. همچنین آن‌ها باید مکانیسمی برای گزارش دهی هرگونه محتوای غیرقانونی از سوی کاربران فراهم کنند. دیگر مورد مهم در این زمینه آن است که شرکت‌های آنلاین، سرویس‌ها و ابزارهای راستی آزمایی در بازه‌های انتخاباتی به کار گیرند.
ایرلند
ایرلند در خصوص شبکه‌های اجتماعی قوانین واضح و روشنی دارد و دستورالعملی برای تمام احزاب سیاسی درباره تبلیغات آنلاین طی بازه‌های انتخاباتی دارد. بر اساس آن کمپین‌های انتخاباتی نمی‌توانند پیام یا ایمیل به افراد بفرستند و اطلاعات تماس طرف سوم در این فرایند قابل استفاده نیست.
همچنین محتوای تبلیغات سیاسی باید به طور مناسب از محتواهای دیگر متمایز شود.
از سوی دیگر از سال ۲۰۱۷ میلادی تاکنون دولت ایرلند یک گروه درون سازمانی ایجاد کرده که هدف آن بررسی امنیت انتخابات و جلوگیری از انتشار اخبار جعلی است.
کانادا
همچنین نشریه گلول اند میل اشاره می‌کند در ۲۰۱۹ میلادی و پیش از برگزاری انتخابات فدرال کانادا، دولت این کشور از شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های دیجیتال خواست برای مقابله با اخبار جعلی کمک کنند. فیس‌بوک، مایکروسافت و گوگل توافق کردند در این زمینه از اقدامات دولت پشتیبانی کنند.
آلمان
نشریه پولیتیکو در گزارشی اشاره می‌کند فیس‌بوک اعلام کرده قبل از برگزاری انتخابات پارلمانی آلمان در ماه سپتامبر اقداماتی جهت ایمن سازی پلتفرم خود و همچنین ارجحیت دادن به سیاستمداران آلمانی انجام می‌دهد. این شبکه اجتماعی پروتکل‌های امنیتی خود را برای سیاستمداران، مقامات دولتی گسترش می‌دهد.
هند
یکی از چالش‌های بزرگ سیاسی اجتماعی در هند گستره وسیع اخبار جعلی در این کشور است. دویچه‌وله در گزارشی در سال ۲۰۱۹ میلادی اشاره می‌کند بر اساس دستور دولت هند احزاب سیاسی باید محتوای نفرت پراکنانه و اخبار جعلی را از حساب‌های کاربری شبکه‌های اجتماعی خود پاک کنند.
در سال جاری فیس‌بوک اعلام کرد مشغول ایمن سازی پلتفرم خود قبل از انتخابات ایالتی در هند است. فیس‌بوک ادعا می‌کند با محتوای نفرت پراکنی، اخبار جعلی و سرکوب رأی دهندگان مقابله و با مقامات انتخاباتی در هند همکاری می‌کند تا کانال‌هایی برای حذف محتوای ناقض قانون هند و دریافت دستورات قانونی ایجاد کند.
تأثیرگذاری پلتفرم‌های آمریکایی در برهه‌های حساس کشورهای مختلف هر روز بیشتر از دیروز ثابت می‌شود و به همین دلیل اغلب کشورهای دنیا سعی می‌کنند قوانینی را با هدف حفظ منافع ملی خود برای شبکه‌های اجتماعی و فعالیت آن‌ها در کشورشان وضع کنند. این کشورها تلاش می‌کنند که فعالیت این پلتفرم‌ها را با قوانین کشور خود به ویژه در موقعیت‌های مهمی مانند انتخابات، سازگار کنند. این در حالی است که توجه به وضع قوانین و مذاکره درباره نحوه فعالیت این پلتفرم‌های خارجی در کشور ما همچنان و در برهه‌های حساس مورد غفلت قرار گرفته است.
