۱نفر از هر ۱۰ بیمار که در انگلستان به پزشک مراجعه می‌کنند، دچار مشکلات گوارشی است و شایع‌ترین مشکل گوارشی، درد و نفخ شکم می‌باشد. بسیاری از بیماران بعد از اینکه پزشک بیماری آنها را تحریک روده تشخیص داد، به منزل بازمی‌گردند؛ بدون اینکه علت آن را جویا شوند. در این مقاله به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت. زمانی که احساس کنید شکم شما کاملاً سفت و پر شده است، مبتلا به نفخ شده‌اید که معمولاً با گاز روده‌ای و آروغ زدن همراه است. این گاز توسط باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش تولید می‌شود.
باکتریها، گاز را از طریق مواد غذایی که خورده شده، اما به درستی و به طور کامل هضم و جذب نشده است، تولید می‌کنند. به هر حال، این مسأله اصلاً شوخی نیست و اگر آن را درمان نکنید، می‌تواند موجب مشکلات جدی شود. نفخ معده را به عنوان یک نشانه در نظر بگیرید و آن را یک سیگنال هشداردهنده فرض کنید که نشان می‌دهد، همه چیز در بدن شما خوب عمل نمی‌کند و لازم است برای رفع آن کاری انجام دهید. نفخ معده به عدم تعادل گوارش و مشکلات دستگاه گوارش مربوط می‌شود. از علل نفخ معده و شکم و مشکلات گوارشی میتوان به اسید کم معده و ترشح کم آنزیم‌های معده، استرس، عدم تحمل غذا، تحرک کم روده و … اشاره کرد. دلایل دیگری نیز وجود که پزشک با اطلاع از تاریخچه پزشکی و رژیم غذایی بیمار می‌تواند به آنها پی ببرد و مشکل را برطرف کند.
ترشح کم اسید معده
ترشح کم اسیدمعده را به راحتی میتوان تشخیص داد، زیرا نشانه‌های بارزی مثل آروغ زدن هنگام غذا خوردن و احساس سیری بیش از حد بعد از خوردن مقدار بسیار کمی غذا دارد. مقدار اسید معده از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ زیرا معمولاً به هضم انواع غذا (به‌خصوص هضم پروتئین) کمک می‌کند و موجب آزاد شدن آنزیم‌های ضروری گوارشی در معده می‌شود که این آنزیم ها معده را تحریک و هضم غذا را آسان‌تر می‌کنند. بنابراین اگر مقدار اسید کم باشد، معده برای هضم غذاهایی مثل تخم‌مرغ و گوشت با مشکل مواجه شده و به جای اینکه کل غذا هضم شود و مسیر خود را به سمت پائین و روده ادامه دهد، تنها بخشی از مولکول پروتئین شکسته و هضم می‌شود و دستگاه گوارش را تحریک و دچار التهاب کرده در نتیجه درد و نفخ ایجاد می‌کند.
بهبود اسید معده
در زمان غذا خوردن کاملاً راحت باشید و از میز کار خود فاصله بگیرید. وقتی در حال راه رفتن و حرکت هستید از خوردن غذا خودداری کنید. قبل از غذا خوردن، ۵ الی ۱۰ دقیقه استراحت کنید. قبل از اینکه غذا بخورید، آن را بو کنید و به طور کامل بجوید و از تندتند غذا خوردن بپرهیزید. غذاهایی را که موجب نفخ معده می‌شوند، کمتر مصرف کنید.
ترشح کم آنزیم‌های گوارشی
آنزیم‌های گوارشی به وسیله سلول‌های موجود در معده و روده کوچک و لوزالمعده تولید می‌شوند. این آنزیم‌ها روی تمام گروه‌های غذائی تأثیر می‌گــذارنـد. (مــثل پــروتئین، چــربی و کربوهیدرات‌ها). عواملی همچون استرس، التهاب روده ناشی از عفونت یا عدم تحمل مواد غذائی، ترشح آنزیم‌های گوارشی را کاهش می‌دهد که در نتیجه ترشح اسید معده نیز کاهش یافته و ذرات هضم‌نشده کربوهیدرات‌ها، چربی و پروتئین وارد قسمت پائین معده و بنابراین باعث سوزش و تخمیر و درد و نفخ می‌شوند.
بهبود آنزیم‌های گوارشی
رعایت نکاتی که در مورد بهبود اسیدمعده ذکر شد، به بهبود آنزیم‌های گوارشی نیز کمک می‌کند. علاوه بر آن: از خوردن مواد غذایی خام به مدت یک الی دو ماه خودداری کرده و به جای آن سوپ و سالاد را جایگزین کنید تا معده و دستگاه گوارش شما مدتی استراحت کند و دوباره ترشح آنزیم‌های گوارشی افزایش یابد. در حین خوردن غذا مکمل آنزیم گوارشی مصرف کنید، تا هضم غذا افزایش و نفخ معده و درد کاهش یابد.
عدم تحمل غذا
عدم تحمل غذا کاملاً متفاوت از حساسیت غذایی است. در حساسیت غذایی، تقریباً بلافاصله پس از خوردن هر مقدار غذای حساسیت‌زا، بدن حساسیت نشان می‌دهد و علائم آن به صورت‌های مختلف بروز می‌کند که گاه بسیار شدید هستند؛ ولی در عدم تحمل غذا، بدن بسیار زیرکانه پاسخ می‌دهد و این نشانه‌ها ممکن است ۴۸ ساعت بعد آشکار می‌شوند. عدم تحمل غذا معمولاً زمانی رخ می‌دهد که شما غذایی را که بسیار دوست دارید، به صورت روزانه و مکرر و منظم مصرف کنید. با خوردن غذای مشابه در هر روز، اسیدمعده و آنزیم‌های گوارشی کاهش یافته و به سادگی دستگاه گوارش دچار اختلال و استرس می‌شود.
مثلاً انگلیسی‌ها بیشتر گندم، تخم‌مرغ، کنجد، سویا، شکلات، بادام زمینی و لبنیات مصرف می‌کنند و به همین دلیل بدن آنها اغلب به این مواد واکنش نشان داده و آنها را تحمل نمی‌کند. نشانه های ظاهری عدم تحمل غذا عبارتند از: آبریزش بینی، سردرد، کاهش انرژی بدن، حلقه تیره زیرچشم، بداخلاقی، نفخ، اسهال و یا یبوست. عدم تحمل غذا در طولانی مدت موجب التهاب روده می‌شود. در این وضعیت سوراخ کوچکی در امتداد مجرای روده ایجاد شده و ذرات غذای هضم نشده و مواد سمی از روده وارد جریان خون می‌گردد و مسمومیت شدیدی ایجاد می‌کند، در نتیجه سیستم ایمنی ضعیف و بدن خسته می‌شود و نسبت به مواد غذایی دیگر نیز همان واکنش عدم تحمل را از خود نشان می‌دهد.
پیشگیری از عدم تحمل مواد غذایی
رژیم غذایی خود را به مدت دو هفته یادداشت کنید تا متوجه شوید از مواد غذایی که بدن نسبت به تحمل آنها حساس‌تر است، به طور متوسط چقدر استفاده می‌کنید. این مواد شامل، گندم، تخم‌مرغ، کنجد، سویا، شکلات، بادام زمینی، لبنیات، صدف، مخمر و گلوتن هستند. مواد غذایی را که بارها و بارها مصرف کرده‌اید، دست‌کم به مدت ۳-۴ هفته از رژیم غذایی خود حذف کنید تا تأثیر شگرف آن را ببینید. رژیم غذایی خود را متنوع و از خوردن مکرر غذاهای ثابت در روزهای متفاوت خودداری کنید. مصرف مکمل و غذاهای گیاهی و سبزیجات، التهاب دیواره روده را کاهش می‌دهد.
دیسبیوزیس باکتریایی
دیسبیوزیس به معنی به هم خوردن توازن باکتری‌های معده است. روده بزرگ شما میزبان هزاران میکروارگانیسم می‌باشد که بعضی از آنها مفیدند و در واقع به حفظ سلول‌های روده کمک و آنها را از ابتلا به بیماری و پوسیدگی محافظت می‌کنند؛ اما برخی دیگر بالقوه مضر هستند؛ مانند مخمرها، انگل‌ها و برخی از باکتریها که به سلول‌های روده (میزبان) آسیب رسانده و موجب مسمومیت روده می‌شوند. روده سالم، روده‌ای است که بتواند میان این باکتریها توازن ایجاد کند. اگر تعداد باکتری‌های بد روده افزایش یابد، به احتمال زیاد دچار مشکل نفخ معده و شکم خواهید شد. (بیشتر بخوانید: درمان نفخ شکم)
برای افزایش باکتری‌های خوب در روده
خوردن ماست، سه تا چهار بار در هفته کاهش مصرف غذاهای غنی از قندکه موجب رشد بیش از حد باکتری بد و انگل و مخمر در روده می‌شود. نوشیدن آب فیلتر شده و پاک در سفر مصرف روزانه مکمل‌هایی که دست‌کم حاوی ۴ میلیارد اسیدوفیلوس در هر کپسول هستند (حتماً باید در یخچال نگهداری شوند).
تحرک کم روده
حرکت کم و ضعیف روده، در واقع یعنی یک روده راکد که به سرعت مقدار پروبیوتیک‌ها در آن کاهش می‌یابد و مقادیر زیادی مواد سمی تولید می‌شود؛ در نتیجه اشکالات زیادی در هضم مواد غذایی به وجود می‌آید که در طولانی مدت به سلول‌های روده بزرگ آسیب می‌رساند و حتی خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ افزایش می‌یابد. تحرک کم روده موجب نفخ، درد و یبوست می‌شود و با ایجاد جوش روی پوست و سردردهای مکرر و خستگی همراه است. این مشکل می‌تواند ناشی از عملکرد ضعیف عضلات روده یا عدم تعادل بین کلسیم و منیزیم و یا رژیم غذایی بدون فیبر و به طور کلی کاهش و کمبود آب بدن باشد که به راحتی با رعایت نکات زیر میتوان آن را بهبود بخشید: بیش از ۲ لیتر آب در روز بنوشید. نوشیدن زیاد آب، روده را هیدراته کرده، حجم مدفوع را افزایش می‌دهد و آن را نرم می‌کند. با گنجاندن مواد غذایی حاوی فیبر محلول مثل میوه‌ها، سبزیجات، عدس، لوبیا، جو و برنج قهوه‌ای، حرکت روده را افزایش دهید.
غذاهای غنی از منیزیم مصرف کنید تا عملکرد عضلات روده بهبود یابد، سبزیجات سبز برگی شکل، آجیل، تخمه آفتابگردان و دانه‌ها منبع عالی از منیزیم هستند و می‌توانید به راحتی آنها را در محل کارتان به جای تنقلات بی‌خاصیت و مصنوعی مصرف کنید.
بهبود هضم مواد غذایی
ایجاد تغییرات چشمگیر در رژیم غذایی معمولاً کمی دشوار است و نمی‌توان آن را به مدت قابل توجهی حفظ و رعایت کرد؛ اما با رعایت نکات بسیار ریز و ساده میتوان فرایند هضم را بهبود بخشید:
۱) روزانه یک قاشق غذاخوری کلم ترش به سالاد خود بیفزایید؛ زیرا مملو از باکتری‌های خوب (پروبیوتیک) است.
۲)در غذاهای خود از زنجفیل، نعناع و رازیانه استفاده کنید؛ زیرا گاز معده را کاهش می‌دهند. می‌توانید آنها را در سبزی خوردن استفاده کنید و یا از دم‌کرده آنها یک چای خوب و گرم تهیه کرده و بنوشید.
۳)خوردن میوه در زمان نامناسب موجب نفخ معده می‌شود؛ به خصوص بعد از غذا. بهترین زمان خوردن میوه، نیم ساعت قبل از غذای اصلی و یا دست‌کم دو ساعت بعد از آن است.
۴)نوشیدن نوشابه‌های مصنوعی که اغلب حاوی قند بالایی هستند، موجب نفخ می‌شوند، بهتر است آب را جایگزین آنها کنید.
۵) گیاه تازه پاپایا و آناناس حاوی بروملین و منبع خوبی از آنزیم‌های گوارشی مفید و همچنین سرشار از ویتامین و مواد معدنی هستند. آنها را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید.
منبع:shefanews.com
