به گزارش تابناک به نقل از عصرایران؛ فسیل به انگلیسی Fossilis به معنای به دست آمده از حفاری می باشد. فسیل در واقع سنگ هایی هستند که بر روی آن ها آثار اعضای بدن حیوانات و یا گیاهان بر روی او وجود دارد و نشان می دهد که زندگی این جانداران در گذشته به چه صورت بوده و حیوانای که احتمال زیاد در گذشته منقرض شده است و اثر او بر روی فسیل مانده است را به انسان ها معرفی می کند.
بنا بر این گزارش، زمانی که لاشه یک حیوان در طبیعت بماند و روی آن مواد رسوبی قرار بگیرد سنگواره تشکیل می شود. از این رو می توان گفت یکی از بهترین مکان هایی که فسیل در آن به خوبی تشکیل می شود در نزدیکی آتشفشان ها می باشد.
انواع فسیل
پس از آشنایی با اینکه فسیل چیست و چگونه تشکیل می شود بهتر است بدانید که فسیل ها به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم بندی می شود که در ادامه آن را شرح می دهیم.
فسیل های اندامی
این نوع از فسیل ها در واقع باقیمانده تمامی یا قسمت زیادی ازاندام موجودات زنده می باشد. طوری که گاهی اوقات این فسیل ها دقیقاً مشابه شکل اولیه همان موجود زنده می باشد که با گذشت زمان دستخوش تغییرات زیادی نشده و به همان حالت واقعی باقی مانده اند. از نمونه این نوع از فسیل ها می توان به فسیل هایی که از تیغ ماهی بر جای مانده اشاره کرد.
فسیل های اثری
نوعی دیگری از فسیل هایی که مورد بررسی و تحقیق زیست شناسان و محققان قرار می گیرد به عنوان فسیل های اثری دسته بندی می شوند. این نوع از فسیل ها در واقع نوعی اثر یا نشانه از یک موجود زنده در سالیان دور می باشد که بر روی سنگ بر جای مانده است. به عنوان مثال جای پای دایناسور ها و یا ماموت ها که به عنوان فسیل های اثری شناخته می شوند. با مطالعه و تحقیق بر روی آنها می توان اطلاعات زیادی از آن گونه جانور به دست آورد.
فسیل حیوانات چگونه به وجود می آید؟
فسیل حیوانات از بخش های سخت قسمت های بدن حیوانات مانند استخوان ها و دندان ها تشکیل می شود. حال فسیل چگونه تشکیل می شود؟ این سنگواره زمانی که بدن حیوان سریعا زیر گل و لای و یا انواع مواد رسوبی قرار بگیرد تقریبا اولین مرحله تولید فسیل به وجود آمده است.
دومین مرحله زمانی است که این مواد بر روی بدن حیوان بیشتر می شود و با گذر زمان این رسوبات محکم می شوند. گوشت و پوست حیوان توسط انواع حشرات خورده شده و استخوان ها یا دندان ها بدون این که درون آن ها فاسد شدنی به وجود بیاید سالم باقی می ماند.
در این بین اگر این استخوان ها توسط دیگر حیوان ها مانند لاشخور ها پیدا نشوند و یا توسط شرایط آب و هوایی از بین نروند می توان گفت که تا سالیان می توانند سالم باقی بمانند.
دلیل اهمیت فسیل ها چیست؟
همانطور که گفتیم فسیل ها باقیمانده آثار و نشانه های موجوداتی است که میلیون ها سال پیش به طور کامل منقرض شده اند و نسل آنها از بین رفته است.
بنابراین تحقیق و مطالعه بر روی این موجودات برای شناخت آنها تنها از طریق نشانه ها و آثاری که از آنها باقی مانده میسر می شود که در این رابطه مهم ترین آثار فسیل ها هستند. بنابراین به طور کلی می توان گفت که فسیل ها حاوی اطلاعات بسیار مهم و مفیدی در رابطه با چگونگی تشکیل حیات از میلیون ها سال گذشته تا به امروز می باشد.
یعنی زمانی که موجودات زیادی بر روی کره زمین زیست می کردند و امروزه نسل آنها به طور کامل منقرض شده و نمی توان به طور مستقیم بر روی آنها تحقیق کرد.
بنابراین با مطالعه و روی فسیل ها می توان اطلاعاتی در رابطه با تغییرات جوی و آب و هوایی کره زمین، اطلاعاتی در رابطه با چگونگی جابجایی لایه های زمین و ارتباط بین مناطق مختلف جغرافیایی از طریق مطالعه بر روی اجساد باقیمانده به منظور پیش بینی مخاطرات طبیعی مانند آتشفشان و زمین لرزه، در آخر این که فهم چگونگی ترتیب پیدایش جانوران و گیاهان در سطح کره زمین به دست آورد.
مناسب ترین مکان ها برای تشکیل فسیل
لازم به ذکر است که برای تشکیل فسیل ها به یک سری شرایط و عوامل بستگی نیاز است. لذا به همین خاطر است که در تمامی مناطق کره زمین نمی توان به راحتی فسیل پیدا کرد. در واقع بهتر است بدانید که مناسب ترین مکان ها برای تشکیل یک فسیل مناطقی مانند نزدیک به دریاهای کم عمق، باتلاق ها و کوه های آتشفشانی می باشد.
به همین خاطر است که اغلب فسیل های کشف شده در سطح کره زمین به طور معمول در نزدیکی دریاهای قدیمی و در لابلای مواد رسوبی بوده اند. اما باید این نکته را متذکر شد که فقدان فسیل در یک منطقه به معنای این نیست که در گذشته در آن مکان موجود زنده ای زیست نکرده است، بلکه عدم فسیل در آن منطقه به دلیل عدم وجود شرایط لازم برای تشکیل آن می باشد.
معروف ترین فسیل حیوانات
در بین این سنگواره ها انواع فسیل هایی وجود دارند که جزء معروف ترین فسیل ها شناخته می شوند. این فسیل ها در بسیاری از آزمایشگاه های زیست شناسی به عنوان یک شاخص برای شناسایی حیوانات و زندگی حیات وحش گذشته می باشد. در این قسمت می خواهیم معروف ترین فسیل حیوانات را برای شما عزیزان ارائه دهیم.
سنگواره موجود در بورئالوپلتا که در معدن شن و ماسه نفتی Suncor Energy یافت شده
این فسیل بهترین سنگواره ای است که دایناسور ها شناخته شده است. Borealopelta به معنی سپر شمالی در لاتین دایناسوری است که از او سنگواره تشکیل شده است. این دایناسور حدودا برای 100 الی 140 میلیون سال پیش می باشد. این نمونه خاص باعث شده تا انسان ها در مورد زندگی دایناسور ها اطلاعات بسیار خوبی را کسب کنند.
فسیل عظیم لاک پشت ۸ میلیون ساله که به اندازه یک ماشین
این فسیل تیره‌ای از حیوانات سخت پوست ساوروپود هومونگ است که تقریبا 66 الی 100 میلیون سال پیش زندگی می کرده. این گونه مانند یک تانک جنگی عمل می کنند و تقریبا هر چیزی که در بین راه آن ها قرار داشت را از بین می بردند. این فسیل دریچه جدید از زندگی لاک پشت ها را برای انسان ها باز کرد.
Crinoids فسیل شده که در نهایت الهام بخش ساخت انواع هیولاها در فیلم های ژانر ترسناک شد
این حیوان تا به امروز هنوز منقرض نشده است. گونه هایی از این حیوان وجود دارند که هنوز در برخی از اقیانوس ها به نیلوفر آبی زندگی می کنند. اما از گونه های گذشته این حیوان فسیل های وحشتناکی به جای مانده است. این سنگواره ها در صنعت سینمایی الهام بخش ساخت بسیاری از هیولا ها و نقش ها ترسناک بوده اند.
معروف ترین فسیل آبزیان
آبزیان دسته حیواناتی هستند که از آن ها تا به امروز فسیل های بسیاری تشکیل شده است زیرا اقیانوس ها محل بسیاری خوبی برای به وجود آمدن سنگواره ها می باشند. برخی از این سنگواره ها پنجره جدید را از زندگی آبزیان برای انسان ها باز کرده اند. در این قسمت می خواهیم به انواع معروف ترین فسیل گروه آبزیان بپردازیم.
گونه‌ی «Xiphactinus» یکی از بزرگترین ماهی‌های گوشتخوار تاریخچه زمین
فسیل این ماهی که مربوط به 70 سال پیش می باشد در یکی از اقیانوس هایی که به بوینس آیرس می رسید کشف شد. این ماهی گوشتخوار که دارای دندان های بسیار قوی و قدرتمندی می باشد و ظاهری بسیار وحشتناک دارد یکی از بزرگ ترین ماهی های گوشتخوار زمین بوده است.
فسيل صدف بزرگ 100 ميليون ساله
در آب های آزاد انگلستان ماهیگیران به طور اتفاقی فسیل صدف بزرگی را که حدودا 100 میلیون سال قدمت داد را یافت کرده اند. دانشمندان با آزمایش کردن این فسیل دریافتند که او می تواند مرواریدی تا اندازه توپ گلف درون خود نگه دارد. عمر صدفی که از آن سنگواره تشکیل شده است تقریبا یه 200 سال می رسد.
معروف ترین فسیل دایناسور ها
دایناسور ها حیواناتی بر روی کره زمین بوده اند که انسان ها علاقه بسیار زیادی برای شناخت آن ها و اطلاع از نحوه زندگی آم ها داشته اند. تنها راهی که برای انسان ها وجود دارد که از زندگی این حیوان ها اطلاعاتی را کسب کنند استفاده از فسیل آن ها می باشد. در این قسمت به معروف ترین فسیل دایناسور ها می پردازیم.
آرژانتینوسوروس تیره‌ای از دایناسور‌های ساوروپود هومونگ
این فسیل که از دایناسوری به نام آرژانتینوسوروس تشکیل شده است نشان دهنده این است که این نژاد از دایناسور پاهایی به طول 7 متر و وزنی حدودا 100 تنی داشته است. انسان در برابر این دایناسور به اندازه انگشت یک پای او می باشد! این دایناسور یکی از غول پیکر ترین نژاد ها بوده است.
دندان مسحورکننده اپال شده یک دایناسور موجود در لایتنینگ ریج استرالیا
فسیل دندان یکی از دایناسور ها که تقریبا برای 110 میلیون سال پیش می باشد یکی از جاذبه هایی است که بسیاری از پژوهشگران را به سمت خود می کشاند. از طریق سنگواره دندان این دایناسور این موضوع را دریافت کردند که دایناسور قدی حدود 6 متری داشته و جزء دسته لاشه خوران می باشد.
اولین اسکلت کامل T-Rex جهان با قدمت ۶۷ میلیون سال
در سال 2006 فسیلی کشف شد از این تیرانوسوروس رکس در رسوبات که در کنار یک Triceratops دفن شد بود. این فسیل برای اولین تی رکس موجود در جهان بود. استخوان های این دایناسور به طور کاملا سالم در این فسیل دیده می شود و برای افراد یکی از بهترین گزینه هایی بود که با کمک از آن می توانستند با دایناسور ها بیشتر آشنا شوند.
فسیل ماهی چگونه به وجود می آید؟
اقیانوس ها مکان بسیار خوبی برای تشکیل فسیل ها می باشند زیرا دارای انواع گل و لای هستند که لاشه ماهی ها و یا صدف ها به راحتی در بین این گل و لای دفن می شوند. ماهی ها پس از ایم که جان خود را از دست می دهند در بین این گل و لای مدفون می شوند. گوشت و پوست آن ها از بین رفته و استخوان های آن ها باقی می ماند. زمانی که این گل و لای توسط انسان ها یافت شوند استخوان ها جدا و ظاهر اصلی ماهی که بر روی سنگ قرار دارد به چشم می خورد.
ماجرای فسیل مرد نمکی
در فصل زمستان سال 1372 در منطقه چهرآباد استان زنجان فسیل هایی از تعدادی از مردان کشف شد. این فسیل انسان در یک معدن نمک کشف شد که پنجره جدیدی را از این موضوع برای پژوهشگران شناسایی کرد.
در سال 1372 پس از این که افراد در حال کار در این معدن بودند به سر مردی برخورد می کنند که موهای سفیدی داشته و دو گوش او گشواره ای وجود داشته است. پس از گذشت 11 سال در سال 1383 دوباره این موضوع اتفاق می افتد. این بار اسکلتی کشف می شود که به دلیل ضربه شدید کارگران تقریبا متلاشی می باشد.
به همراه این مردان وسایل و مواردی دیگر نیز مانند تکه های پارچه و هم چنین یک گردو نیز پیدا شد. این موضوع باعث شد تا دستور نگهداشتن کار در این معدن صادر شود. تقریبا فسیل شش مرد از این معدن یافت شدند که به دلیل نبود مکان مناسب فرد ششم در آرامگاه خود ماند و به بیرون آورده نشد.
ویژگی های فسیل ها
سنگواره ها دارای یک سری ویژگی های خاص هستند و این ویژگی ها باعث می شوند تا از آن ها استفاده های بسیاری شود. اولین ویژگی این اس که فسیل ها در تمامی قسمت هایی که حیوانات زندگی می کنند می توانند یافت شوند. یعنی این که دارای یک فراوانی یکسان می باشند.
ویژگی دوم تشخیص آسان آن ها می باشد. این که به راحتی می توان آن را شناسایی کرد و مورد بررسی قرار دارد. و آخرین ویژگی آن ها محدودیت سنی مشخصی است که دارا می باشند. با جست و جوی عکس های فسیل می توانید با بسیاری از این سنگواره ها آشنا شوید.
فسیل ها چگونه یافته می شوند؟
در رابطه با اهمیت فسیل ها در تحقیقات دیرینه شناسی و زیست شناسی مطلع شدید. اما باید گفت که پیدا کردن فسیل در یک منطقه به آن آسانی هم که تصور می کنید نیست چرا که همانطور که در برخی از مناطق زمین تعداد زیادی از فسیل ها یافت می شوند، اما در برخی دیگر از قسمت ها پیدا کردن فسیل کار چندان آسانی نیست و نیاز به تحقیق و بررسی فراوان دارد. چه بسا که در آن منطقه اصلاً فسیلی وجود نداشته باشد. بنابراین پیدا کردن فسیل برای یک محقق تا حدودی یک کشف بزرگ به نظر می رسد.
برای پیدا کردن فسیل مد نظر محققان ابتدا در رابطه با موضوع مورد نظر تحقیق می کنند که در زمان حیات چه شرایط و ویژگی هایی داشته و زیستگاه مناسب آن چه مناطقی بوده است.
بعد از این که شرایط جغرافیایی و زیستی موضوع مورد نظر را شناختند در مناطق احتمالی به جستجو در بین سنگ های رسوبی برای یافتن فسیل می پردازند. بهتر است بدانید که در بین انواع سنگ های رسوبی معمولاً بیشترین فسیل های کشف شده در سنگ های آذرین بوده است. طوری که نزدیک به ۹۹ درصد احتمال وجود فسیل در این سنگ ها وجود دارد.
معروف ترین منطقه فسیلی ایران
بهتر است بدانید که کشور ایران به خاطر شرایط آب و هوایی و زیستی مساعد از میلیون ها سال پیش زیستگاه جانوران و موجودات زیادی بوده است که آثار و نشانه های آن در قسمت های مختلف کشور کشف و شناسایی شده است.
به همین خاطر است که محققان فسیل های با ارزشی از مناطق مختلف کشور ایران مانند شهرهای شمالی مثل گیلان و ساری، شهر های شرقی مثل تربت حیدریه و بیرجند و همچنین شهرهای جنوبی و غربی نیز کشف کرده اند که همگی در مطالعات دیرینه شناسی بسیار مهم و با ارزش بوده اند.
اما در میان تمامی این مناطق معروف ترین منطقه فسیلی ایران منطقه ای در محدوده مراغه است که در جهان به عنوان بهشت فسیلی ایران شهرت دارد. این منطقه در محدوده وسیع به اندازه ۳۰۰ کیلومتر در امتداد شمال به جنوب و ۵۰۰ کیلومتر در امتداد شرق به غرب گسترده شده است و با توجه به پراکندگی انواع گونه های فسیل مهره داران و انواع گیاهان جز ۵ منطقه مهم فسیل دار در دنیا قرار دارد.
اغلب فسیل هایی که در منطقه مراغه کشف شده مربوط به دوران سوم زمین شناسی می باشد. در واقع در این منطقه به دلیل ته نشینی رسوبات رودخانه ای، دریاچه ای، مردابی و دشت سیلابی و فسیل های یافت شده در این منطقه در مقایسه با دیگر فسیل های یافت شده در دیگر مناطق کره زمین می توان تخمین زد که سن این فسیل ها به حدود ۵/۱۲ تا ۵/۷ میلیون سال قبل بر می گردد.
سوالات متداول
آیا سنگواره ها می توانند به ما اطلاعات موثقی از گذشته بدهند؟
یکی از بهترین راه های دریافت اطلاعات از حیوانات و یا گیاهانی که در گذشته زندگی می کنند استفاده از سنگواره ها می باشد زیرا آن ها می توانند به راحتی اطلاعات بسیار خوبی را از گذشته به ما ارائه دهند.
آیا می توان از طریق این سنگواره ها از دایناسور ها اطلاعات گرفت؟
به راحتی می توان با کمک از این فسیل ها از زندگی دایناسور ها اطلاعات بسیار خوبی را دریافت کرد. هم چنین می توانید استخوان ها سالم آن ها را نیز مشاهده کنید.
در کدام قسمت ها بیشتر فسیل تشکیل می شود؟
در مناطقی که دارای سنگ های رسوبی بسیاری هستند و یا گل و لای بیشتری در آن ها وجود دارد می توان مشاهده کرد که سنگواره های بسیاری تشکیل می شوند.
آیا سنگواره ها دارای ویژگی خاصی هستند؟
سنگواره ها دارای یک سری از ویژگی هایی می باشند که می تواند با آن ها خصوصیات مربوط به این سنگ ها را شناخت. فراوانی محدودیت سنی و تشخیص آسان از ویژگی های خاص این فسیل ها می باشد.
