محمدامین مکرمی : وقتی دونالد ترامپ در انتخابات ریاستجمهوری سال2016 پیروز شد، حجم معاملات شبانه اوراق مشتقه به سطحی تاریخی جهش کرد. حال بعد از 8سال، جهان در میانه یک چرخه انتخاباتی دیگر قرار گرفته‌است و فعالان بازارهای مالی به‌خوبی می‌دانند که امکان وقوع نتایج غیرمنتظره وجود دارد. البته این‌بار موضوع فقط کرسی بالاترین مقام اجرایی در واشنگتن نیست و قرار است شاهد تغییر آرایش سیاسی در 65کشور جهان با جمعیتی حدود 4.2میلیارد نفر باشیم. علاوه بر آمریکا، امسال در بریتانیا و اتحادیه اروپا و همچنین برخی از اقتصادهای نوظهور برتر مانند مکزیک و هند، انتخابات برگزار شده‌است یا برگزار خواهد شد.
این رویدادهای سیاسی که شلوغ‌‌‌‌‌ترین سال‌انتخاباتی جهان در تاریخ را رقم خواهند زد، می‌توانند نااطمینانی و ریسک جدیدی را به بازارهای مالی جهان تزریق کنند. برای مثال در آمریکا، مسائلی همچون تجارت، مهاجرت و سیاست خارجی می‌توانند شرایط اقتصادی و نظرات رای‌‌‌‌‌دهندگان را تحت‌تاثیر قرار دهند. در همین‌حال در بریتانیا، رقابت تنگاتنگی میان دو حزب کارگر و محافظه‌‌‌‌‌کار برای پیروزی در انتخابات آتی شکل گرفته‌است. پیروز این انتخابات، وارث اقتصادی تضعیف‌شده خواهد بود که از تورم مزمن آسیب شدیدی دیده است. انتخابات پارلمان اروپا نیز در ماه‌جاری برگزار خواهد شد، رویدادی که می‌تواند باعث ایجاد ریسک‌های جدید و فشار مضاعف بر ارز یورو شود.
بر اساس گزارش وال‌‌‌‌‌استریت‌ژورنال، داده‌های تاریخی حاکی از آن است که در ایالات‌متحده و در سال‌های انتخابات، بازار سهام بازدهی محدودتری نسبت به سال‌های عادی داشته‌است. از سال1928، میانگین بازده بازار سهام در سال‌های انتخابات 7.5درصد (کمی کمتر از میانگین بازده کل سال‌ها یعنی 8.5درصد) بوده‌است.
البته در سال‌های اخیر، عملکرد بازار، به‌خصوص در معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) مبتنی بر سهام، نامتوازن‌‌‌‌‌تر بوده‌است. برای مثال، در روزهای منتهی به انتخابات ریاستجمهوری2020، افزایش خاصی در حجم معاملات اوراق مشتقه (که به‌عنوان ابزاری برای مدیریت ریسک شناخته می‌شوند) مشاهده نشد، درحالی‌که به‌دنبال انتخابات سال2016، جهش چشمگیری در حجم معاملات قراردادهای آتی و اختیار معامله رخ‌داد؛ به‌طوری که در اولین روز پس از انتخابات، حجم معاملات اوراق مشتقه در بورس‌های تحت‌مدیریت گروه CME، به رکورد 44.5میلیون قرارداد رسید.
با توجه به اینکه معامله‌گران در حال بررسی نحوه اتخاذ موقعیت‌های معاملاتی با درنظرگرفتن چرخه خاص انتخاباتی سال‌جاری هستند، انتظار می‌رود که اوراق اختیار معامله مبتنی بر شاخص‌های بازار سهام (که روند شاخص‌ها را دنبال می‌کنند) مورد‌توجه فعالان بازار قرار گیرند. این قراردادها به معامله‌گران اجازه می‌دهند که به‌صورت 24ساعته به دادوستد اوراق آتی و اختیار معامله مبتنی بر نماگرهای مهمی همچون S&P 500، نزدک 100، داوجونز و راسل 2000 بپردازند.
آپشن‌‌‌‌‌ها به معامله‌گران اجازه می‌دهند تا با خرید یا فروش قراردادهای مبتنی بر یک دارایی پایه خاص، با قیمت و سررسید مشخص، موقعیت‌های «جهت‌‌‌‌‌دار» اتخاذ کنند. با توجه به‌وجود قراردادهایی با سررسیدهای هفتگی متعدد، معامله‌گران می‌توانند با دقت و با توجه به زمان‌بندی رویدادهای مولد ریسک، مانند انتخابات و جلسه‌‌‌‌‌های اعلام سیاست‌های پولی، موقعیت معاملاتی مناسب را انتخاب کنند.
به گفته مدیر ارشد محصولات مبتنی بر سهام گروه CME، «با توجه به‌دقت قراردادهای آپشن، معامله‌گران گزینه‌‌‌‌‌های متعددی برای اتخاذ موقعیت معاملاتی در زمان یک رویداد ویژه در اختیار خواهند داشت. با توجه به در دسترس‌بودن آپشن‌‌‌‌‌های متعدد که روزهای مختلف هفته سررسید می‌شوند، معامله‌گران می‌توانند انتخاب کنند که تا چه میزان در معرض ریسک رویدادهای همچون انتخابات قرار گیرند.»
سیاست تجاری یکی دیگر از مولفه‌‌‌‌‌هایی است که امسال در ایالات‌متحده به‌دقت رصد می‌شود و یکی از فاکتورهای موثر بر روند نماگرهای اصلی وال‌‌‌‌‌استریت خواهد بود.
شرکت‌های بزرگ حاضر در شاخص معیار S&P 500 شامل شرکت‌های چندملیتی مانند اپل، مایکروسافت و آمازون می‌شوند. تاسیسات و واحدهای تولیدی این شرکت‌ها در بسیاری از کشورها مستقر هستند و بنابراین ممکن است تحت‌تاثیر منفی سیاست‌های تجاری حمایت‌‌‌‌‌گرایانه در کشورهای میزبان قرار بگیرند. در مقابل، شاخص راسل2000 عمدتا متشکل از شرکت‌های کوچک و متوسط آمریکایی است، شرکت‌هایی که کمتر تحت‌تاثیر سیاست‌های تجاری کشورهای دیگر قرار می‌گیرند. با توجه به اینکه دارایی‌های مبتنی بر این شاخص‌های کلیدی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دارد، آنها می‌توانند میزان در معرض ریسک قرارگرفتن خود را با توجه به حساسیت نماگرهای مذکور به نوسانات دلار آمریکا تنظیم کنند. برای مثال، شاخص راسل2000 حساسیت بیشتری به نوسانات دلار دارد، درحالی‌که شرکت‌های بزرگ حاضر در S&P 500 جریان‌های درآمدی متنوع‌‌‌‌‌تری دارند و کمتر تحت‌تاثیر حرکات بازارهای ارز قرار می‌گیرند. از طرف‌دیگر، برخی معامله‌گران قراردادهای آتی، واکنش بازار به انتخابات آمریکا و احتمال نوسانات قیمت سهام در ماه نوامبر را فرصتی مناسب برای کسب سود تلقی می‌کنند.
به گفته یک تحلیلگر بازار، اگر معامله‌گران انتظار نوسانات رو به بالای قیمت سهام در روزهای پیش از انتخابات نوامبر را داشته باشند، می‌توانند به خرید قراردادهای اختیار خرید مبتنی بر سهام روی آورند و اگر بالعکس براین باورند که صرف‌نظر از نتیجه انتخابات، بازار نیاز به اصلاح دارد، می‌توانند قراردادهای اختیار فروش را خریداری کنند.
به گفته یک کارشناس ارشد بازار، عرصه سیاست قطبی‌‌‌‌‌شده اروپا نیز به یک دغدغه مهم تبدیل شده‌است؛ «آیا قرار است شاهد انحراف بیشتر از مسیر میانه‌روی باشیم، مانند آنچه در آرژانتین رخ‌داد؟ یا امکان مطرح‌شدن نامزدهای معتدل‌‌‌‌‌تر وجود دارد؟»
او معتقد است، «هرچه سیاست بیشتر به سمت چپ یا راست منحرف شود، امکان فلج‌شدن نهادهای قانون‌گذاری و ناتوانی در دست‌یافتن به اجماع بیشتر شده و در نتیجه ریسک و نوسانات افزایش می‌‌‌‌‌یابد.»
درحالی‌که در سال‌های اخیر، عدم‌قطعیت‌‌‌‌‌های اقتصادی رو به فزونی گذاشته‌است، معامله‌گران بیشتری به بازار آپشن‌‌‌‌‌ها واردشده‌‌‌‌‌اند. محبوبیت قراردادهای مبتنی بر سهام در بورس‌های اوراق مشتقه تحت‌مدیریت گروه CME رو به افزایش است، به‌طوری که میانگین حجم معاملات روزانه قراردادهای آپشن در ماه آوریل 1.9میلیون قرارداد بوده که نشان‌دهنده رشد 76درصدی در مقایسه با ماه مشابه سال‌قبل است. با نزدیک‌شدن به فصل انتخابات در بسیاری از نقاط جهان، ملاحظات زیادی وجود دارد که باید توسط فعالان بازار مورد بررسی قرار گیرد.
به گفته یک تحلیلگر ارشد، «در مورد هریک از این انتخابات‌‌‌‌‌ها، میزان نوسانات قبل و بعد از این رویدادهای کلیدی ممکن است تفاوت چشمگیری داشته‌باشد؛ البته توانایی فعالان بازار در حال‌حاضر برای تنظیم میزان در معرض ریسک قرارگرفتن، (به لطف رونق بازار مشتقات) از همیشه بیشتر است.»
