به گزارش ایرنا دبیرخانه جایزه مهرگان علم طی بیانیه ای اعلام کرد: این دبیرخانه با هدف نکوداشت شخصیت‌ها و کُنشگران محیط زیست ایران و جلب توجه عمومی به خدمات و آثار آنان و یا کمک به معرفی طرح‌ها و برنامه‌های زیست‌محیطی و ترویجی این شخصیت‌ها، در دهمین دوره جایزه مهرگان علم پیشنهاد کرد که جایزه‌ای با عنوان «یک عمر تلاش در عرصه محیط زیست» به این گروه از کُنشگران محیط زیست و در دوره‌هایی نیز به یک کوشش یا حرکت فردی که به اندازه کافی مهم، خلاقانه و تأثیرگذار باشد تعلق گیرد.
پیشنهاد دبیرخانه با اتفاق آرا از سوی داوران تصویب شد و در نهایت تصمیم گرفته شد در هر دوره یا به صورت ادواری این جایزه به کسانی که به همگانی کردن علم در جامعه و خصوصاً به آموزش و ترویج مفاهیم زیست‌محیطی یاری رسانده باشند تعلق گیرد.
در این دوره (دوره‌های چهاردهم و پانزدهم- سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷) جایزه مهرگان علم ۱۲ نفر نامزد دریافت جایزه «یک عمر تلاش در عرصه محیط زیست» بودند که از میان آن‌ها پنج نفر به فهرست نهایی جایزه راه یافتند:
حسین آخانی؛ دکترای زیست‌شناسی از دانشگاه مونیخ آلمان، استاد دانشگاه تهران، نویسنده و کُنشگر محیط زیست؛ برای مجموعه آثار و خدمات
مظفر افشار؛ کنشگر محیط زیست، احیاکننده درختان بلوط در خرم‌آباد و دامنه‌ی رشته کوه‌های زاگرس؛ برای مجموعه خدمات آموزشی و ترویجی
هایده شیرزادی؛ دکترای اکولوژی از دانشگاه کاسل آلمان، کارشناس ارشد محیط زیست و کارآفرین اجتماعی؛ برای کارآفرینی و خدمات آموزشی و ترویجی
زنده‌یاد هنریک مجنونیان؛ نویسنده، مترجم، پژوهشگر، استاد دانشگاه و کنشگر محیط زیست؛ برای مجموعه آثار و خدمات
علی یخکشی؛ فوق دکترای سیاست و منابع طبیعی از دانشگاه گوتینگن آلمان، استاد دانشگاه گوتینگن، استاد بازنشسته دانشگاه تهران، نویسنده و کُنشگر محیط زیست؛ برای مجموعه آثار و خدمات
هیأت داوران جایزه مهرگان علم از میان نامزدهای نهایی دریافت جایزه دکتر علی یخکشی را به اتفاق آرا به عنوان شخصیت برگزیده دوره‌های چهاردهم و پانزدهم جایزه مهرگان علم انتخاب کرده و شایسته دریافت تندیس مهرگان علم و لوح تقدیر برای «یک عمر تلاش در عرصه محیط زیست» می‌داند.
هیأت داوران همچنین دکتر هایده شیرزادی را به اتفاق آرا به عنوان شخصیت تقدیرشده جایزه مهرگان علم انتخاب کرده و شایسته دریافت لوح تقدیر برای «یک عمر تلاش در عرصه محیط زیست» می‌داند.
هیأت داوران وظیفه خود می‌داند از تلاش‌ها و خدمات دکتر حسین آخانی و آقای مظفر افشار در ترویج فرهنگ حفظ و شناخت محیط زیست ایران صمیمانه قدردانی کرده و برای آنان در ادامه فعالیت زیست‌محیطی مؤثرشان آرزوی توفیق کند. همچنین امیدوار است شاگردان زنده‌یاد هنریک مجنونیان که از او درس عشق به انسان و طبیعت آموخته‌اند آموزه‌های استاد خود را در راه بهبود شرایط محیط زیست ایران به کار گیرند و روزی به جایگاه رفیع استاد خود دست یابند.
جایزه ادبی مهرگان یا جایزه مهرگان ادب که سابقه برگزاری آن به سال ۱۳۷۸ بازمی گردد، تنها جایزه غیردولتی است که علاوه بر بخش های داستان و رمان، در حوزه محیط زیست و علم نیز اهدا می‌شود.
فراخوان دوره‌های شانزدهم و هفدهم جایزه مهرگان علم که به کتاب‌های علمی منتشر شده در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ همچنین عملکرد تشکل‌های زیست‌محیطی در این بازه زمانی اختصاص دارد متعاقباً منتشر خواهد شد.
علی یخکشی (زاده ۱۳۱۸ در دهستان یخکش از توابع شهرستان بهشهر)، فعال، نویسنده و استاد محیط زیست است. وی پس از پایان تحصیلات دبیرستانی برای ادامه تحصیل عازم آلمان شد و توانست مدرک کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای خود را در رشته سیاست و مدیریت منابع طبیعی از دانشگاه گوتینگن آلمان دریافت کند. به دلیل پایه‌گذاری رشته محیط زیست در ایران در سال ۱۳۵۳، از او به عنوان پدر دانش محیط زیست ایران یاد می‌شود.
