به گزارش رکنا، سازمان همکاری شانگهای از جمله سازمان‌های مهم بین‌المللی است که توانسته با سیاست‌های خود نقش تعیین‌کننده‌ای در اقتصاد کشورهای عضو و حوزه مدیریت بازار انرژی ایفا کند، سازمانی که جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۱ و به دنبال پیگیری‌های دولت سیزدهم به صورت رسمی به عضویت آن درآمد و اکنون به یکی از بازیگران کلیدی این سازمان به ویژه در حوزه انرژی تبدیل شده است.
انرژی یکی از موضوعات کلیدی و مورد توجه سازمان همکاری شانگهای در سال‌های گذشته بوده است و به همین منظور وزرای انرژی این سازمان به صورت دوره‌ای گرد هم می‌آیند تا نسبت به بررسی آخرین اقدامات و برنامه‌ریزی‌های مشترک در این حوزه بحث و تبادل نظر کرده و سیاست‌های کلان سازمان را ترسیم کنند.
این موضوع از آن جهت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم سازمان همکاری شانگهای به لحاظ تولید و مصرف انرژی بزرگترین سازمان جهانی است و از ظرفیت بسیار بالایی برای تأثیرگذاری در بازار‌های جهانی در این حوزه برخوردار است.
بررسی سوابق اجلاس‌های سازمان شانگهای نشان می‌دهد موضوع انرژی همواره مورد تأکید اعضا بوده و آن‌ها در سال‌های گذشته تلاش‌های فراوانی برای یافتن راهکار‌های مشترک برای برون رفت از چالش‌های این حوزه انجام داده‌اند.
در واقع کشورهای عضو شانگهای بر این باورند که با تقویت همکاری‌ها و همگرایی در حوزه انرژی می‌توانند بستر‌های مناسبی برای توسعه اقتصادی و در نهایت کاهش هزینه‌های امنیتی و اقتصادی ایجاد کنند و از این مسیر نقش مهمی در ثبات منطقه و جهان داشته باشند.
به عنوان نمونه در نشست مورخ ۲۵ اکتبر ۲۰۰۵ که در مسکو برگزار شد، دبیر وقت سازمان اعلام کرد که پروژه‌های مشترک سازمان در زمینه انرژی شامل کشف، استخراج و بهره‌برداری از حوزه‌های نفت و گاز، تولید و تبادل انرژی برق و استفاده مشترک اعضا از منابع آب شیرین برای این سازمان از اولویت‌های بسیار بالایی برخوردارند.
همچنین در سال ۲۰۰۶ و در اجلاسی که در شهر آلماتی قزاقستان برگزار شد، کشورهای عضو بر روی‌ایده‌ای به نام راه‌اندازی باشگاه انرژی بحث و تبادل نظر کردند، ایده‌ای که با محوریت کشور روسیه مطرح با استقبال سایر اعضا رو به رو شد.
در دیدار جدید وزرای انرژی سازمان شانگهای که ظرف دو روز گذشته در کشور قزاقستان و با حضور وزرای انرژی کشورهای عضو برگزار شد، نیز اعضا مباحث مختلف به ویژه تقویت سند توسعه همکاری‌ها در حوزه انرژی را مورد بررسی قرار دادند، دور جدیدی از مذاکرات در حوزه انرژی که با ارائه بسته پیشنهادی ایران در ۷ محور و موافقت سایر اعضا با این بسته پیشنهادی رو به رو شد.
علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو جمهوری اسلامی ایران در این نشست پیرامون بسته پیشنهادی ایران گفت: ایران، با توجه به آینده انرژی، بر اهمیت محور‌هایی چون ایجاد بازار برق منطقه‌ای بین کشورهای عضو، ارتقای امنیت انرژی، توسعه ظرفیت آب شیرین‌کن‌های برقی، توسعه فنی و تجاری‌سازی منابع ذخیره‌ساز انرژی و خودرو‌های برقی، توجه به مقوله کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، تبادل دانش فنی و همکاری‌های علمی و تبادل خدمات فنی و مهندسی حوزه انرژِی برای همکاری‌های مشترک تأکید دارد.
وزیر نیرو در همین رابطه توضیح داد: ایجاد یک بازار برق منطقه‌ای بین کشورهای عضو، با بهره‌گیری از ظرفیت تولید برق بیش از ۴ هزار گیگاوات، می‌تواند به پایداری و افزایش بهره‌وری شبکه‌های برق کشور‌ها کمک کند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود بیان کرد: ارتقای امنیت انرژی در کشورهای عضو این پیمان، از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و افزایش بهره‌وری انرژی به عنوان دو بازوی مهم و اقدام اساسی در حوزه امنیت انرژی شناخته می‌شوند.
محرابیان در ارتباط با اهمیت انرژی‌های تجدیدپذیر نیز خاظرنشان کرد: در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، ظرفیت بالا و بالقوه‌ی موجود در کشورهای عضو، می‌تواند زمینه‌ساز توسعه این منابع شود. از سوی دیگر، افزایش بهره‌وری انرژی از طریق بهبود فرآیند‌ها و تکنولوژی‌های نوین می‌تواند به کاهش مصرف انرژی و هزینه‌ها کمک کند.
وی در ادامه یکی از مهمترین چالش‌های پیش‌روی جهان و همچنین کشورهای عضو در آینده‌ای نزدیک را امنیت آب برشمرد و افزود: کمبود آب شیرین مورد نیاز برای توسعه‌ی کشور‌ها در کنار تهدیداتی همانند تغییرات اقلیم و گرمایش جهانی، می‌تواند امنیت آب و در نتیجه امنیت ملی کشورهای عضو را به خطر اندازد. در این راستا، توسعه ظرفیت‌های آب شیرین‌کن‌های برقی به خصوص از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند یک راه‌حل پایدار برای این چالش باشد.
وی همچنین با بیان اینکه منابع ذخیره‌ساز انرژی و خودرو‌های برقی از محور‌های مهم آینده صنعت برق به شمار می‌روند، اظهار کرد: توسعه فناوری‌های مرتبط با این حوزه‌ها و تجاری‌سازی آن‌ها می‌تواند به پیشرفت‌های قابل توجهی منجر شود.
وزیر نیرو در تشریح توجه به مقوله کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای نیز اظهار داشت: همکاری‌های کشور‌ها درچارچوب سازمان همکاری شانگهای برای کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و مشارکت در بازار‌های جهانی کربن، نقش کلیدی در مقابله با تغییرات اقلیمی ایفا می‌کند.
وی با تأکید بر ضرورت تبادل دانش فنی، محصولات و خدمات بین کشورهای عضو تصریح کرد: کشورهای عضو این سازمان، از پتانسیل قابل توجهی در ارائه کالا‌ها و خدمات روزآمد در حوزه برق و انرژی، برخوردارند. جمهوری اسلامی ایران نیز با داشتن تجربه‌های گسترده در حوزه‌های مختلف فنی و مهندسی برق و اجرای پروژه‌های بزرگ ملی و بین‌المللی در این حوزه، آمادگی خود را برای صدور این خدمات به کشورهای عضو اعلام دارد.
در حاشیه این نشست "مصطفی رجبی مشهدی" مدیرعامل شرکت مادر تخصصی توانیر که وزیر نیرو را در سفر به قزاقستان همراهی می‌کند، با اشاره به پذیرش بسته پیشنهادی ایران از سوی کشورهای عضو شانگهای گفت: امروز در محل برگزاری اجلاس وزاری انرژی عضو پیمان شانگهای، سند استراتژیک اقدامات مورد تأیید و تصویب وزیران قرار گرفت و به تصویب رؤسای جمهور کشورهای عضو خواهد رسید.
رجبی مشهدی افزود: طی این جلسه وزیر نیرو در سخنرانی خود ضمن ارائه یک بسته پیشنهادی در ۷ محور بر راه‌اندازی بازار منطقه‌ای تأکید کرد که مورد استقبال اعضاء به ویژه وزیر انرژی ترکیه قرار گرفت.
حضور مؤثر و پویای جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای که این بار در حوزه انرژی نمود و بروز تازه‌ای یافته است، به نوعی بیانگر موفقیت و توفیق دیپلماسی همسایگی دولت سیزدهم در سه سال اخیر است که فارغ از هرگونه نگاه و رویکرد‌های آرمانگرایانه بر اساس واقعیت‌های جهان و منطقه و نیاز‌های متقابل طراحی و به صورت مقتدرانه در عرصه بین‌المللی پیگیری شد.
سیاست و دیپلماسی موفقی که امروزه به ارتقای جایگاه و وزرن ژئوپولیتیکی جمهوری اسلامی ایران در منطقه و جهان کمک شایانی کرده است و‌امید این است با تحقق اهداف آن در حوزه‌های مختلف به ویژه حوزه انرژی در نهایت به افزایش ثبات و امنیت منطقه و افزایش رفاه شهروندان ایرانی و توسعه همه جانبه کشور عزیزمان ایران منجر شود.
