هر چه انتخابات به سوی ما می‌رود، وعده‌های رنگارنگ یارانه‌ای نامزدها بیشتر و پررنگ تر می‌شود. از تحویل گوشت در درب منزل تا واریز یارانه معادل ۲۰ گرم طلا به هر خانوار سه نفره، همه چیز وعده دولت آینده است. هر نامزد عددی را به عنوان یارانه اعلام می‌کند، در حالی که قبلاً گام‌هایی برای حذف پرداخت یارانه همگانی انجام شده بود.
در ابتدای دولت روحانی اعلام شد که پرداخت یارانه بار مالی اضافی به دولت تحمیل کرده و امکان سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اصلی کشور را با بحران مواجه کرده است. به همین دلیل کمپین نه به یارانه راه افتاد و با وجود اینکه حسن روحانی با بیش از ۱۸ میلیون رای رئیس جمهور ایران شده بود، مردم با خواست وی درباره حذف یارانه ۴۵ هزار تومانی موافقت نکردند و کمپین تشکیل شده به نتیجه مطلوب نرسید.
بعدها میزان این یارانه هم افزایش یافت و حالا پرداخت یارانه وارد فازهای جدیدی شده است. حال این پرسش مطرح است که آیا افزایش سقف پرداخت یارانه‌ها توسط نامزدهای این دوره انتخابات ریاست جمهوری، اقتصاد کلان کشور و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها را با بحران مواجه نخواهد کرد؟
مرتضی افقه استاد اقتصاد دانشگاه دانشگاه چمران اهواز در این رابطه بیان کرد: صحبت‌هایی که از سوی برخی از آقایان مطرح می‌شود، درست نبوده و ادعاهای برخی از آنها توهین به شعور مردم است.
وی ادامه داد: این آقایانی که حرف از افزایش یارانه می‌زنند، فقط می‌خواهند گروه‌های مستمندی که در این سه، چهار دهه درست کرده‌اند را برای رای دادن برانگیزانند.
افقه گفت: نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری فقط بگویند در شرایطی که قلک‌شان به ته رسیده است و درآینده هم معلوم نیست چه اتفاقی رخ می‌دهد، منابع مالی یارانه‌ها را چگونه قرار است تامین کنند.
وی اضافه کرد: هم‌اکنون در منطقه، تنش داریم و هر لحظه ممکن است اسرائیل به لبنان حمله کند و بلافاصه تاثیرش بر قیمت ارز و طلای ما مشهود شود که البته این حمله تبعات دیگری نیز دارد.
استاد اقتصاد دانشگاه دانشگاه چمران اهواز ادامه داد: ۶ ماه بعد ممکن است ترامپ بیاید و همین مختصر نفتی که دارند با چراغ سبز آمریکا و بایدن به چین می‌فروشند؛ از بین برود. نامزدها باید بگویند که این وعده‌های فضایی را، از چه منبعی می‌خواهند تامین کنند. هم‌اکنون حقوق بازنشستگان را نمی‌توانند پرداخت کنند، پس منابع این یارانه‌ها را از کجا می‌خواهند تامین کنند؟
وی درباره اینکه اگر معادل نرخ طلا به مردم از طریق صندوق‌های طلا یارانه داده شود، بیان کرد: اگر معادل طلا، نقدینگی بدهند اما تولید زیاد نشود، تورم افزایش خواهد یافت زیرا اگر رشد نقدینگی بیشتر از رسد تولید باشد، تورم می‌آورد و هرچه می‌دهند دوباره اثرش خنثی می‌شود.
افقه تاکید کرد: بحث‌های مطرح شده حرف‌های خیلی سنجیده‌ای نیست و نشان می‌دهد این آقایان همه ارزش‌هایی را که مدعی آن هستند، برای چهار تا رای زیر پا گذاشته‌اند. البته این اقدامات برای چهار تا رای هم نیست و برای قدرتی است که در آینده برایشان رانت دارد.
این استاد اقتصاد دانشگاه چمران اهواز درباره اثرات افزایش سقف پرداخت یارانه بر کشور، توضیح داد: اگر واقعا منابع آن درست تامین شود، تقاضا زیاد می‌شود. اگر معادل تقاضا، تولید وجود داشته باشد، این اقدام می‌تواند مفید باشد اما اگر تولید وجود نداشته باشد، تبدیل به تورم می‌شود.
وی ادامه داد: حدس من این است که چنین پرداخت‌هایی به افراد کم درآمد یا چند دهک پایین، به آنها کمک می‌کند و زمینه افزایش تقاضایشان تا مدتی فراهم می‌شود. با توجه به اینکه فعلا تولیدات مورد تقاضای این چند دهک در بازار وجود دارد و صنایعش را داریم، قاعدتا مشکل چندانی با افزایش میزان پرداخت یارانه ایجاد نمی‌شود و می‌تواند این پرداخت مطلوب باشد.
افقه ادامه داد: اما همان‌طور که گفتم منابعش در کشور موجود نیست و به همین دلیل اثرات مثبت آن را خنثی می‌کند. ضمن آنکه ساختار اداری به گونه‌ای نیست که بتوانند این حجم پرداخت‌ها را مدیریت کنند و بنابراین چنین وعده‌ای قابل انجام نیست.
وی افزود: افزایش یارانه و تحریک تقاضای چهار دهک پایین تا اندازه‌ای کمک به تحریک تولید می‌کند زیرا واحدهای تولیدی که اکنون در کشور فعال هستند، تولیداتی دارند که با توجه به قیمت پایین، مورد تقاضای چند دهک پایین است. اما تا جایی که من از شرایط اقتصادی ایران شناخت دارم، به‌خصوص در چند ماه آینده که معلوم نیست چه اتفاقی قرار است بیفتد، با توزیع یارانه شاهد اثرات مثبت نخواهیم بود.
استاد اقتصاد دانشگاه چمران اهواز فزود: اگر هم‌اکنون قیمت بنزین باید افزایش یابد، اول نیاز است که یکسری اقدامات تکمیلی انجام شود. خودروها را درست کنند و سیستم حمل و نقل عمومی اصلاح شود. وگرنه افزایش قیمت بنزین یا بقیه حامل‌های انرژی، توزیع هر نوع یارانه‌ای را خنثی می‌کند.
افقه گفت: افزایش قیمت بنزین هم اثر مستقیم و هم اثر القایی دارد؛ ضمن اینکه عده زیادی که اکنون متاسفانه شغلشان از محل ارتزاق از طریق مسافرکشی، باربری و غیره است، دچار مشکل می‌شوند. سیستم، ساختار اداری، اجرایی و بوروکراسی موجود کارآمدی لازم را ندارد تا بتواند پولی که از افزایش بنزین می‌گیرند را به درستی به افرادی که از این افزایش متضرر شده‌اند، بازگرداند.
وی تاکید کرد: روی کاغذ این حرف‌ها قشنگ است؛ اما در عمل همان‌طور که در دوره احمدی نژاد این اتفاق نیفتاد، اکنون هم نمی‌افتد. مردم از افزایش قیمت انرژی ضرر می‌کنند در حالی‌که باید از منافعش هم بهره‌مند شوند و ثروتشان به خودشان بازگردانده شود.
