ایران، سرزمینی کهن با تاریخ و تمدنی چندین هزار ساله، همواره مقصدی جذاب برای گردشگران بوده است. آثار باستانی، میراث فرهنگی غنی و صنایع دستی منحصر به فرد، ایران را در زمره کشورهای با پتانسیل بالا در حوزه گردشگری قرار داده است. با این‌حال، علیرغم پتانسیل های موجود، صنعت گردشگری ایران با چالش های متعددی روبرو است. کارشناسان با تاکید بر ضرورت حل هر چه سریعتر این مشکلات، بر این باورند که باید بر اهمیت این صنعت و ضرورت توجه به آن در سطوح مختلف کشور تمرکز کنیم. در این راستا، دولت آینده باید با اتخاذ رویکردی جامع و با مشارکت همه بخش های ذیربط، زمینه را برای شکوفایی این صنعت فراهم کند. با رونق گردشگری، میراث فرهنگی ایران حفظ و احیا خواهد شد، صنایع دستی رونق خواهد گرفت و ایران به عنوان مقصدی جذاب در عرصه بین المللی شناخته خواهد شد.در همین زمینه با حجت‌الله مرادخانی، کارشناس و پژوهشگر گردشگری و صنایع دستی به گفتگو نشسته ایم. با ما همراه باشید.
حجت الله مرادخانی کارشناس و پژوهشگر حوزه گردشگری و صنایع دستی در گفتگو با خبرنگار گسترش نیوز در خصوص اولویت های رئیس جمهور آینده در این حوزه، گفت: یکی از چالش های موجود در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در دولت های دوازدهم و سیزدهم، عدم توازن بین ۳ بخش این وزارتخانه از نظر توجه و تخصیص اعتبارات و نیروی انسانی بوده است.
وی افزود: صنایع دستی در کشور ما همواره در اولویت آخر و کم رمق وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار داشته است. این موضوع چالش بسیار بزرگی به حساب می آید؛ چرا که توجه محض تنها به یکی از بخش های ذکرشده اشتباهی است که سه وجه وزارتخانه را رو به زوال خواهد برد.
مرادخانی در ادامه خاطرنشان کرد: دولت آینده باید نگاه جزیره ای به سه بخش وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را برای همیشه کنار بگذارد تا بتواند بستری برای رشد این صنعت فراهم کند. شایان ذکر است که این نگاه جزیره ای هر ۳ حوزه را با چالش های متعددی روبرو کرده است.
پژوهشگر حوزه گردشگری و صنایع دستی همچنین کنار گذاشتن یک باره نگاه این تک‌بعدی و مجزا را مورد تاکید قرار داد.
وی در ادامه عنوان کرد: در تمامی کشورهای جهان، تعادل میان اماکن تاریخی یا همان میراث فرهنگی و محصولات فرهنگی یا همان صنایع دستی و توسعه زیرساخت های گردشگری به صورت همگانی انجام می گیرد. بنابراین ظرفیت و توسعه اقتصادی و اجتماعی نصیب کشورها می شود؛ اما این تعادل در صنعت گردشگری و میراث فرهنگی و صنایع دستی ایران به هیچ عنوان حاکم نیست.
مرادخانی در بخش دیگری از صحبت های خود به تشریح چالش های بخش گردشگری داخلی پرداخت و گفت: اولین چالش در صنعت گردشگری داخلی این است که مدیریت گردشگری اصرار بر افزایش آمارهای کمی در این حوزه دارد. در صورتی که حتی ذره ای برای آموزش همگانی و برنامه ریزی مدیریتی تلاشی صورت نمی گیرد.
وی با بیان اینکه انسان، مهم ترین عامل مخرب آثار تاریخی و میراث طبیعی و فرهنگی است، تصریح کرد: کاهش تخریب های آثار فرهنگی کشور تنها در صورتی حاصل می شود که آموزش صحیح اتفاق بیفتد. آموزش عمومی توسط دولت در حوزه حفظ این منابع به طور کامل به فراموشی سپرده شده است.
پژوهشگر حوزه گردشگری و صنایع دستی افزود: توسعه صنعت گردشگری بدون آموزش عمومی تنها یک حاصل دارد و آن از بین رفتن آثار تاریخی در کشور خواهد بود.
مرادخانی در ادامه بیان کرد: چالش دوم این است که زیر ساخت های لازم جهت رشد و توسعه صنعت گردشگری فراهم نیست و گسترش افسارگسیخته گردشگری تنها ویرانی به بار خواهد آورد. از جمله زیرساخت های لازم می توان به راه، اقامت و دسترسی آسان اشاره کرد.
وی تصریح کرد: رها کردن افراد آموزش ندیده در میان میراث طبیعی-تاریخی، ضربه بزرگی بر اقتصاد گردشگری ایران وارد کرده است.
پژوهشگر حوزه گردشگری و صنایع دستی افزود: چالش سوم این است که گردشگری در تمام نقاط جهان مقوله ای است که نیاز به نظارت مستمر و اصولی دارد. منظور از نظارت این است که هر نهاد و فردی به واسطه برخورداری مالی و داشتن شرایط اقتصادی خوب حق برگزاری تورهای گردشگری ندارد. راه اندازی کاروان های گردشگری مسئولیت سنگینی است که نیازمند علم و آگاهی لازم در این زمینه است.
مرادخانی گفت: نظارت بر گردشگری ضامن حفظ و بقای جوامع محلی خواهد بود. امروزه در دنیا جوامع محلی یکی از جاذبه های بسیار هیجان انگیز برای توریسم ها به شمار می رود. شایان ذکر است که ایران منبعی غنی از جوامع بی نظیر محلی است؛ اما نبود نظارت صحیح و قاعده مند موجب افزایش تورهای گردشگری مختلف در این جوامع شده است.
وی خاطرنشان کرد: امروزه تورهای گردشگری بسیاری صرفا جهت درآمد زایی در ایران شکل گرفته است. اما سوال اینجاست که این تورهای گردشگری به چه قیمتی در کشور فعالیت دارند؟ متاسفانه در پاسخ به این سوال باید گفت قطعا به قیمت نابودی بازگشت ناپذیر منابع طبیعی و تاریخی در ایران.
این کارشناس همچنین گفت: دولت چهاردهم در صورتی که نگاه جدی و اصولی به صنعت گردشگری و توسعه اقتصاد گردشگری داشته باشد می توان امیدوار بود که این صنعت روزهای خوشی را تجربه کند.
مرادخانی تاکید کرد: افرادی که در این میان منافع شخصی خود را بر هر چیزی ترجیح می دهند صنعت گردشگری را رها نخواهند کرد. دولت آینده با در پیش گرفتن یک رویه اصولی و نظارت‌مند باید بتواند این صنعت را از وجود افراد سودجو پاک کند.
وی در پایان با بیان اینکه جاذبه های گردشگری ایران ظرفیت های کم نظیری در جهان به شمار می رود، گفت: بهره مندی درست از ظرفیت های گردشگری ایران لازمه نگاه بومی و قاعده مندی است که انتظار می رود دولت آینده این نگاه را پیش بگیرد. امروزه چرخه محصولات فرهنگی در کنار توسعه گردشگری، یک اقتصاد خلاق را تشکیل داده است؛ اما باید توجه داشت که رویه پیش رو می تواند این اقتصاد خلاق را به مرور زمان به ورطه نابودی بکشاند. تنها با رها کردن نگاه جزیره ای به ۳ حوزه مهم میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی می توان این اقتصاد را در کشور پایدار نگه داشت.
