عصر ایران- دکتر حسین جلیلیان عضو هیأت علمی دانشکدۀ حکمرانی دانشگاه تهران در نامۀ سرگشاده یا سرگشوده‌ای به مسعود پزشکیان رییس جمهوری منتخب ایران نکته را با او در میان نهاده و جالب این که آموزه های نهج البلاغه را که بارها مورد استناد دکتر پزشکیان قرار گرفته با نکات علمی حکمرانی در هم آمیخته است. متن کامل این متن که اختصاصا در اختیار عصر ایران قرار گرفته به این شرح است:
جناب آقای دکتر پزشکیان
رئیس جمهور محترم
سلام علیکم
این دل‌نوشته را 6 تیرماه 1403 یعنی دو روز قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری می‌نویسم![اما امروز 16 تیرماه و پس از اعلام رسمی نتیجۀ دور دوم انتخابات ریاست جمهوری آن را منتشر می‌کنم].
تصورم بر این است که در این شرایط پیچیدۀ تاریخی و سرمایۀ اجتماعی پایین، مردم از نقد (تخریب) مکرر گذشته وبرنامه‌های تکراری خسته شده‌اند وفقط کسی را پذیرا می‌شوند که با«تمام قلبش» آمده باشد.
ضمن آرزوی توفیق در مسیر خطیری که پیش‌رو دارید،به عنوان یک دانش‌آموختۀ دکتری مدیریت و پژوهش‌گر حکمرانی، نکاتی را خدمت جناب‌عالی عرض می‌کنم که انشاءالله یادآوری مفیدی باشند.
جناب آقای رئیس‌جمهور
1. شما با نهج‌البلاغه مأنوس هستید. امام علی (ع) می‌فرماید: «ابزار ریاست و حکمرانی، سعۀ صدر است».
چرا اولین توصیه‌ام به سعۀ صدر است؟ چون در مقام رئیس قوۀ مجریه همیشه در کوران مسائل و فشارهای مختلف اجرایی و پاسخ گویی خواهید بود.
بنابراین، بیش از هر زمانی باید سعۀ صدر داشته باشید. در انتخاب اعضای کابینه هم طبق فرمایش مولا علی (ع): «از همه برتر کسی را برگزین که دارای سعه صدر باشد و تنگ‌حوصله نباشد». اگر صد بار همحس کردید در تلاش‌هایتان کارشکنی می‌کنند، شما حق ندارید بگویید نمی‌گذارند، حق ندارید ناشکیبایی کنید و کلامی از ناامیدی بگویید.
هر روز خودتان و کابینه‌تان به یاد بیاورید که مردم زیادی تردید داشتند رأی بدهند اما به شما «امید» بستند و آمدند و حالا نظاره‌گر «عملکرد» شما هستند.
اگر کلامی از ناامیدی بگویید، بدانید که شاید زن دیگری در ایلام تصمیم به خودسوزی بگیرد، استادی در موبایلش «مهاجرت به ...» را جست و جو کند، تولیدکننده‌ای کارش را تعطیل کند، آتش دیگری بر جنگل¬های زاگرس بیفتد، جوانی در استانی مرزی به گروهکی تروریستی بپیوندد، بازنشسته‌ای رنجور شود، عزت‌نفس کارگری کم‌تر شود یاارادۀ پژوهش‌گری سست شود.
2. شما با نهج‌البلاغه مأنوس هستید. امام علی (ع) در خطبۀ 73 می‌فرماید: «در مقام حرف و شعار، صدایم از همه آهسته‌تر بود، اما در عمل برتر و پیش‌تاز بودم».
به عنوان رئیس جمهور، آماج برخی انتقاد‌ها، هیاهوها و تخریب‌ها خواهید بود اما بدانید صدای عمل‌تان، رساتر از صدای کلام‌تان خواهد بود. یقین داشته باشید که هم چشم دل مردم، بصیر و تیزبین است و هم شاخص‌های مختلف گویای عملکرد شما خواهند بود.
برای حل مشکلات و بهره‌گیری از فرصت‌های موجود، چهار سال نه، چهل سال هم کم است. پس فقط کار کنید.
3. شما با نهج‌البلاغه مأنوس‌اید. امام علی (ع) می‌فرماید: «ریاست، میدان مسابقۀ مردان است». شما و دولت‌تان با انبوهی از مسائل مواجهید که بر همگان آشکار هستند. مسائل و میدان‌های بزرگ، مردان بزرگ می‌خواهد. به فرمودۀ مولا علی (ع) خطاب به مالک اشتر: «برای هر یک از کارهایت سرپرستی برگزین که بزرگی کار بر او چیرگی نیابد و فراوانی کار او را درمانده نسازد». در انتخاب اعضای کابینه، «خود را وام‌دار مردم بدانید و بس». با تشکیل یک دولت فراگیر و شایسته به سیستم تاراج انتخاباتی و انتصاب اتوبوسی پایان دهید. در همه جناح‌ها و گروه‌ها، افرادی شایسته، خدمتگزار و توانمند وجود دارند. آنها را از ایران دریغ نکنید. با این کار،«سرمایۀ اجتماعی» و «انسجام ملی» را افزایش دهید.
4. شما با نهج‌البلاغه مأنوس هستید. امام علی (ع) می‌فرماید: «دل سراپردۀ محبت تودۀ مردم کن، بر آنان مهر بورز و با آنان نرم باش». جناب رئیس جمهور! مردمی رنجور و خسته از شعارها، به شما اعتماد می‌کنند که «صدای بی‌صدایان» باشید. پیشینه و منش شما و چروک‌های پیشانی شما، ما را به یاد کلام مولانا می‌اندازد که «هر که او بیدارتر، پُردردتر/ هر که او آگاه‌تر، رخ‌زردتر». امروز مردم «رئیس» جمهور نمی‌خواهند؛ «فهیم» جمهور می‌خواهند، «امید» جمهور می‌خواهند، «رفیق» جمهور می‌خواهند.
5. شما با نهج‌البلاغه مأنوس هستید. امام علی (ع) در نامۀ 53 می‌فرماید: «هیچ گاه خود را فراوان از مردم پنهان مدار که پنهان بودن رهبران، نمونه‌ای از تنگ‌نظری و کم‌اطلاعی از امور جامعه است».
به این فرمایش و «مدیریت بر مبنای همگامی» (MBWA) با مردم پایبند باشید. همچنان‌که با آخرین فناوری‌های حکمرانی دیجیتال و داده‌محور(Digital & Data-driven Governance) در حال رصد اوضاع و وضعیت شاخص‌های کشور هستید، به پروژه‌های توسعه‌ای در سیستان و بلوچستان سربزنید، به بازارچه‌های مرزی بروید، یک روستای مقصد گردشگری را از نزدیک ببینید، یک بازی مهم ملی را در ورزشگاه آزادی ببینید، به میان سیل‌زدگان بروید، با کارگران کارخانه‌ای به گفت و گو بنشینید، به خوابگاه‌های دانشجویی بروید و با نخبگان چای بخورید و حرف بزنید، به برج دیده‌بانی و پست نگهبانی یک سرباز مرزبانی کشور بروید، به پرستارانی در شیفت شب سر بزنید و در طول سفرهای هوایی یک بار در کنار یک سکونت‌گاه عشایری فرود بیایید و ساعتی مهمان‌شان باشید.
6. شما با نهج‌البلاغه مأنوس هستید. امام علی (ع) می‌فرماید: «با دانایان و خردمندان در آنچه صلاح مُلک است، گفت و گو کن و به تبادل نظر بپرداز».
به تعبیر مولانا: «مشورت، ادراک و هشیاری دهد/ عقل¬ها مر عقل را یاری دهد».
حل مسائل کشور به تنهایی از عهدۀ دولت و حکومت برنمی‌آید. امروز، حکمرانی موفق در نظریه و عمل، حکمرانی مشارکتی (ParticipativeGovernance)، حکمرانی تعاملی(InteractiveGovernance)، حکمرانی مردم‌سالار(DemocraticGovernance)، حکمرانی همکارانه(CollaborativeGovernance) و حکمرانی باز(OpenGovernance) است. به عنوان «بخش دولتی و حاکمیتی»، دو بخش دیگر یعنی «بخش خصوصی» و «مردم و جامعۀ مدنی» رادرامور مشارکت دهید.
7. شما با نهج‌البلاغه مأنوس هستید. امام علی (ع) در خطبۀ 216 می‌فرماید: «خوش ندارم در خاطر شما بگذرد که من ستایش را دوست دارم و خواهان شنیدن آن هستم».
جناب آقای رئیس جمهور! چند هزار سال حکومت¬های پادشاهی و سلطانی بر این مملکت حکم رانده¬اند و گاهی ستایش و تملق و تصویرسازی ریاکارانه، دستمایۀ نفوذ و ارتقای ناشایستگان بوده است. نفوذ متملقان از تخریب مخالفان بدتر است. در نقدهای دلسوزان و حتی مخالفان¬تان، در آشکار و نهان و با قلب و ذهن باز تأمل کنید.
8. شما با نهج‌البلاغه مأنوس هستید. امام علی (ع) در نامۀ 53 می‌فرماید: «مردم در کارهای تو چنان می‌نگرند که تو در کارهای حاکمان پیش از خود می‌نگری و دربارۀ تو آن می‌گویند که تو نسبت به زمامداران گذشته می‌گویی».خدمات و تلاش‌های بزرگان و دولت‌های گذشته برای ایران را ارج نهید و به نیکی یاد کنید و از ظرفیت دولتمردان و کارشناسان دولت¬های گذشته به خوبی بهره بگیرید.
به فرمایش علی (ع): «و تو را باید از دادگری حاکمان و از سنت‌های نیکو که پیش از حکمرانی تو روی داده است .... یاد کنی». دغدغۀ منافع ملی، رقابت‌پذیری منطقه‌ای و جهانی،عزت و اقتدار ایران را برای گذر از دعواهای سطحی و بیهودۀ جناحی، برجسته کنید.
9. «برند ملی ایران» (NationBrand) را در جهان احیا کنید. در شرایط تحریم‌های ظالمانه بین‌المللی، به تدابیر واکنشی و سیاست‌هایی از جنس اقتصاد مقاومتی اکتفا نکنید. در رقابت فشردۀ جهانی و منطقه‌ای،«فعال، خلاق و امیدآفرین» باشید.
پیشنهاد می کنم که همانند بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و در حال پیشرفت جهان، یک «شورای برندسازی ملی ایران» متشکل از مدیران و نمایندگانی از «حاکمیت و بخش دولتی»، «بخش خصوصی» و «مردم و جامعه مدنی» ایجاد کنید.
بین وزارتخانه‌ها و نهادها تقسیم کار کنید تا با سیاست‌ها و برنامه‌های خود برای ارتقای شاخص‌های برند ملی ایران مانند فرهنگ و میراث ایرانی- اسلامی، گردشگری، تولید و توسعه صادرات، سرمایه‌گذاری خارجی و حکمرانی تلاش کنند. نقش شورای مذکور، راهبری، هماهنگی و پایش این تلاش‌هاست.
10. نخبگان را حفظ کنید و گرامی بدارید که نخبگان و دانشمندان، عامل اصلی عزت و توسعه هر کشور هستند. برخی نخبگانی که قصد مهاجرت کرده‌اند را از صف ویزای سفارتخانه‌ها و از فرودگاه برگردانید. دانشجویان را ازبطالت درخوابگاه‌های دانشجویی بیرون بیاورید و به پژوهش و کار برای ساختن ایران مشغول کنید. با قلب‌تان سراغ‌شان بروید تا ببینید بی‌تاب و تشنۀ اعتمادند.
جوانان امروز، بینش عمیق و صراحت کلام دارند، خودسانسوری نمی‌کنند و مطالبات روشن دارند. آنها از نسل عالمان، فرزانگان، پهلوانان و دلاوران بی‌شمار ایران‌زمین هستند. آنها امتداد نسلی هستند که هشت سال در جبهه‌ها برای وطن سر و دست و تن و پا و جان‌شان را فداکردند. جبهه‌ای برای هشت سال آیندۀ ایران باز کنید تا درکنار دولت‌تان، کشور را بسازند.
آقای رئیس جمهور! با هزاران بیم و امید، دعا می‌کنیم که «برای ایران، مسعود باشید».انشاءالله
