به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، تحریم‌های نفتی علیه ایران همواره یکی از سخت‌ترین تحریم‌های اقتصادی به‌شمار رفته است. این شرایط با هدف کاهش ظرفیت تولید و به‌دنبال آن صادرات نفت ایران وضع شده است تا دسترسی کشور به درآمدهای نفتی کاهش یابد.
اگرچه در دولت‌های مختلف تلاش شد صادرات نفت با وجود تحریم‌ها ادامه داشته باشد، اما بر هیچ‌کس پوشیده نیست که خروج آمریکا از برجام، با هدف اخلال در روند صادرات نفت ایران انجام شد. این روند حجم صادرات نفت کشور را در برخی مقاطع زمانی به کمتر از ۵۰۰ هزار بشکه در روز رساند.
این موضوع افزون بر آنکه درآمدهای ارزی ایران را تا حد زیادی محدود کرده بود، سبب شد ذخیره‌سازی نفت خام و میعانات گازی روی آب بیش از ۱۰۰ میلیون بشکه باشد. از این رو در دولت دوازدهم، خرید نفتکش‌های غول‌پیکر، با هدف ذخیره‌سازی در دستور کار قرار داشت.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم توجه به سروسامان دادن به روند فروش نفت به‌عنوان اولویت جبران بخشی از ناترازی اقتصادی تعیین و به مرحله اجرا در آمد.
۸۷ میلیون بشکه میعانات گازی ذخیره‌شده در خشکی و دریا فروخته شد
در گام نخست تلاش شد، راهی برای خلاصی از روند سراسر هزینه‌بر و مبتنی بر ریسک نگهداری نفت خام و میعانات گازی ذخیره‌شده پیدا شود. تغییر در نحوه مصرف و نیز دسترسی به بازارهای صادراتی، به‌عنوان راه‌حل عملیاتی در این زمینه تعیین شد.
این اتفاق افتاد و ایران توانست در فاصله چند ماه، ۸۷ میلیون بشکه میعانات گازی ذخیره‌شده در خشکی و دریا بفروشد.
اما این همه کار نبود؛ در سال‌های پس از خروج آمریکا از برجام، با هدف کاهش آسیب‌ها به مخازن نفت و گاز و کنترل حجم ذخیره‌سازی‌ها، تولید نفت در کشور به‌صورت تکلیفی کاهش یافته بود. با این حال امکان دست بردن در تولید گاز در کشور وجود نداشت، زیرا در زمستان ناترازی گاز، امنیت انرژی کشور را تهدید می‌کرد؛ تهدیدی که همچنان با وجود افزایش ۵۰ میلیون مترمکعبی گاز در دولت سیزدهم وجود دارد.
با توجه به این موارد، دولت سیزدهم با استفاده از ایجاد ظرفیت‌های تازه برای صادرات نفت مانند حضور در بازارهای ناشناخته و پالایشگاه‌های فراسرزمینی سعی کرد صادرات نفت را افزایش دهد. برای تأمین نفت مورد نیاز برای صادرات نیز، افزایش تولید نفت خام در دستور کار قرار گرفت. تا آنجا که جواد اوجی، وزیر نفت، گفت که تولید نفت ایران در ابتدای دولت سیزدهم روزانه ۲.۱ میلیون بشکه بود و اکنون به روزانه ۳.۶ میلیون بشکه رسیده که نشان‌دهنده رشدی بیش از ۶۰درصد است.
رشد ۳.۵ برابری ارزش صادرات نفت و میعانات گازی ایران
به گفته اوجی، ظرفیت تولید نفت ایران تا پایان امسال به روزانه ۴ میلیون بشکه می‌رسد. در واقع، وزارت نفت دولت سیزدهم، افزون بر افزایش تولید هدف‌گذاری‌شده، ریل‌گذاری استمرار جهش تولید نفت ایران را نیز انجام داده است تا رشد اقتصادی کشور که قرار است به ۸درصد برسد، متوقف نشود.
وزیر نفت تأکید کرد که ارزش صادرات نفت و میعانات گازی و دیگر فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی ایران نیز از ۱۰ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار در سال ۱۳۹۸ به ۳۶ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۲ رسید. به عبارت دیگر، در این زمینه رشد ۳.۵ برابری داشته است.
دولت سیزدهم توانست با تکیه بر توان داخلی بدون آنکه منتظر شرکت‌های خارجی برای تأمین سرمایه یا فناوری بماند، تولید نفت و گاز را افزایش دهد، ظرفیت پالایشی کشور را بیشتر کند و جهش تولید را در محصولات پتروشیمی رقم بزند؛ دستاوردی که به‌عنوان میراثی گرانبها برای دولت چهاردهم به یادگار خواهد ماند تا مسیر پیشرفت کشور با موتور محرکه صنعت نفت با دست‌اندازی روبه‌رو نباشد.
رشد ۲۷۵درصدی وصول درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت
به‌واسطه همین رویکرد بود که صنعت نفت توانست در دولت سیزدهم از رشد منفی اقتصادی به رشدی بیش از ۲۰درصد در سال ۱۴۰۲ دست یابد.از سوی دیگر نیز جهش صادرات ۳ برابری نفت خام و میعانات گازی کشور و دستیابی به رکورد بالاترین حجم صادرات از سال ۱۳۹۷، رشد ۲۳درصدی (معادل ۶.۵ میلیون تن در سال) صادرات محصولات پتروشیمی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۳۹۹ و ثبت رکورد ۱۷ میلیارد دلاری صادرات محصولات پتروشیمی در سال ۱۴۰۱ محقق شده است.
مجموع این اقدام‌ها سبب شد رشد ۲۷۵درصدی وصول درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت خام و میعانات گازی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۳۹۹ و وصول درآمدهای حاصل از صادرات گاز از یک میلیارد دلار در سال ۱۳۹۹ به ۴.۷ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰، ۸ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۱ و نیز وصول ۲.۶ میلیارد دلار مطالبات معوق از عراق مربوط به صادرات گاز در دولت گذشته محقق شود.
جهش ۳۰۰درصدی درآمدهای نفتی ایران در دولت سیزدهم
محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در این باره با تأکید بر اینکه دولت سیزدهم می‌دانست رشد اقتصادی از مسیر افزایش تولید محقق خواهد شد، توضیح داد: با توجه به سهم نفت در اقتصاد ایران، نیمی از رشد اقتصادی کشور در این سه سال مربوط به رشد حاصل از گروه نفت و گاز بوده است.
وی با اشاره به اینکه دولت سیزدهم در تولید نفت حدود ۷۰درصد رشد داشته که رشد بی‌نظیری در کمتر از سه سال به‌شمار آمده است، تصریح کرد: دولت سیزدهم در این نقطه متوقف نشد و رشد تولید نفت به افزایش صادرات و درآمدزایی تبدیل و سبب شد درآمد نفتی کشور از سالانه زیر ۱۰ میلیارد دلار،(در سال ۱۴۰۰) به حدود ۳۶ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۲ برسد و این درآمد فقط از محل فروش نفت خام و میعانات گازی به‌دست آمده است. این اعداد نشان‌دهنده جهش ۳۰۰درصدی درآمدهای نفتی ایران در دولت سیزدهم است.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد: افزایش و جهش تولید نفت و گاز، توسعه میدان‌های نفت و گاز با اولویت میدان‌های مشترک، افزایش صادرات و جهش درآمدهای نفتی در کشور چهار اولویت اصلی شرکت ملی نفت ایران در دولت سیزدهم بوده است.
