سقف بلند بازار تاریخی اراک که حالا بیش از ۲۰۰ سال سن دارد، با معماری ویژه اش می تواند صدای سوگواری برای سید و سالار شهیدان را همچون یک بلندگوی عظیم منعکس می کند و روایت سوگ را به گوش اهالی بازار و مردمانی که مشتاقانه برای تماشا گرد آمده اند می رساند.
کاروان تعزیه سیار اراک به عنوان تنها تعزیه سیار کشور در هشتمین روز از ماه محرم حرکت خود را از خیابان محسنی به سمت بازار تاریخی اراک آغاز می کند.
طبق رسوم گذشته ابتدا نقاره‌زن‌ها و شترها وارد بازار می‌شوند، سپس گروه سینه‌زنان و پس از آن شبیه‌خوانان می‌آیند و طول بازار را از ابتدا تا انتها طی می‌کنند.
در هشتمین روز از ماه محرم بازار ۷۲۰ متری تاریخی اراک سراپا گوش و چشم می شود تا روایت بزرگمردان و شیرزنان واقعه عاشورا را ببیند و بشنود و اشک بریزد.
تعزیه خوانان از پیر و جوان وارد می شوند و گروه گروه، راوی می شوند، هر گروه روایت شهادت سرداری از سرداران کربلا را برای بینندگان روایت می کنند و تماشاچیان مشتاق، بهت زده از عظمت این هنر و داغدار از وقایعی که روایت می شود به تماشا ایستاده اند، یکی شربت پخش می کند، یکی آرام ارام اشک می ریزد و دیگری فیلم و عکس برمی دارد.
مسئول تعزیه بازار تاریخی اراک معتقد است که این تعزیه بیانگر هویت مذهبی این شهر و اصالت مردم این منطقه در انتقال فرهنگ دینی است.
حسین پزشکیان در گفت و گو با ایسنا، به تاریخچه برپایی تعزیه در بازار تاریخی اراک اشاره کرد و افزود: تاریخچه تعزیه بازار تاریخی اراک به قبل از انقلاب بازمی گردد و دارای سبقه و قدمت بسیار بالایی افزون بر ۱۰۰ است.
وی با اشاره به تعطیلی تعزیه بازار تاریخی اراک در دوران حکومت رضاخان گفت: پس از تعطیلی تعزیه در آن مقطع، مجددا در سال ۱۳۵۶ احیا شد و پس از سال ۱۳۵۶ مجددا تعطیل و در سال ۱۳۹۱ احیا شد. این تعزیه در بازار تاریخی اراک برپا می‌شود و تنها تعزیه سیار در کل کشور است.
وی با بیان اینکه تعزیه سیار بازار تاریخی اراک به عنوان یک آئین عاشورایی به ثبت ملی رسیده است، افزود: این تعزیه در گذشته به مدت هفت روز در بازار تاریخی اراک برپا می‌شد و هر روز تعزیه یکی از شهدای واقعه کربلا نظیر حضرت مسلم(ع)، حضرت قاسم(ع)، حضرت علی اکبر(ع) و ... توسط تعزیه خوانان خوانده می شد اما به دلیل شرایطی که بوجود آمده اخیرا این تعزیه فقط در یک روز و به صورت کوپه‌ای توسط تعزیه‌خوانان در نقاط مختلف بازار اراک خوانده می‌شود. بدین شکل که تعزیه خوانان در هر کوپه‌ای، تعزیه یکی از شهدای کربلا را به صورت دو نفر دو نفر یا بیشتر می‌خوانند و همین طور ادامه پیدا می‌کند تا ختم به تعزیه ظهر عاشورا می‌شود.
پزشکیان با اشاره به اینکه تعزیه سیار بازار تاریخی اراک همه ساله در هشتم ماه محرم از ساعت ۹ صبح آغاز می شود و تا اذان ظهر ادامه پیدا می‌کند، اظهار کرد: با وجود اینکه از تعزیه سیار استقبال خوبی می‌شود اما شرایط امروزی بازار متفاوت از گذشته است. بازاریان قدیم مالک مغازه‌ها بودند و انگیزه بالایی برای میزبانی از تعزیه‌خوان‌ها داشتند و به همین دلیل بود که هفت روز در بازار تعزیه خوانده می‌شد اما بازاریان امروزی اغلب مستاجر هستند و شرایط اقامه تعزیه وجود ندارد، از طرفی حجم بالای حضور جمعیت در بازار اراک مانع برپایی روزانه تعزیه است.
وی با بیان اینکه حداقل ۱۰۰ نفر در برپایی تعزیه سیار در بازار تاریخی اراک مشارکت دارند، گفت: تعزیه‌خوان‌ها در این روز تمامی وقایع عاشورا را به زیبایی و به زبان هنر به اجرا در می‌آورند و پس از آن برخی هیئات مذهبی اراک اقدام به راه‌اندازی دسته عزاداری می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه تعزیه سیار بازار تاریخی اراک بیانگر هویت، تاریخ و فرهنگ مردم این شهرستان است، گفت: مردم اراک به دلیل حساسیت خاصی که نسبت به فرهنگ، تاریخ و هویت خود دارند، علاقه وافری به تعزیه سیار به عنوان عزاداری سنتی شهر خود داشته و استقبال قابل توجهی از آن دارند و حتی از سایر نقاط کشور برای تماشای این تعزیه به اراک می آیند.
مسئول تعزیه بازار تاریخی اراک در ادامه با اشاره به اینکه تعزیه سیار از خیابان محسنی اراک آغاز می شود و به سمت بازار حرکت می کنیم، سپس تعزیه‌خوان‌ها برای اجرای تعزیه وارد بازار می‌شوند، گفت: نباید اجازه دهیم این تعزیه به فراموشی سپرده شود. این تعزیه با قدمت بسیار بالا از اجرای ۶ یا هفت روزه به اجرای در یک روز کاهش پیدا کرده است و اگر این یک روز هم فراموش شود این فرهنگ و سنت ماندگار محو خواهد شد.
وی با بیان اینکه آداب و رسوم، فرهنگ و سنت‌ها جزو شعائر ملی ما هستند، گفت: تکامل جامعه بشری براساس آداب و رسوم آنهاست و اگر این سنت و فرهنگ فراموش شود، نسل‌های آینده از این فرهنگ و آئین یاد نخواهند کرد، براین اساس باید سینه به سینه و نسل به نسل منتقل شود.
وی از مردم خواست با ورود تعزیه خوان ها به بازار برای اجرای تعزیه رعایت حرمت ماه عزای امام حسین(ع) و روضه را داشته و از خریدهای روزمره خود کاسته و به جای آن به تماشای تعزیه بنشینند تا این سنت آئینی ماندگار بماند.
پزشکیان در ادامه خواستار برگزاری نشستی با حضور بازاریان و متولیان حوزه فرهنگی اراک برای بازنگری در برپایی تعزیه سیار در بازار شد و گفت: در این نشست علاوه بر حضور بازاریان و متولیان فرهنگی باید مسئولان امر نظیر نیروی انتظامی، راهنمایی و رانندگی نیز شرکت کنند تا در سایه یک اراده جمعی و تصمیم گروهی و نیز همکاری هیئات مذهبی نظیر محله قلعه و محله حصار بتوان تعداد روزهای اجرای تعزیه را از یک روز به ۶ الی هفت روز افزایش داد.
وی بیان کرد: البته باید گفت مردم نیز شاید فرصت تماشای تعزیه در ۶ روز را نداشته باشند که باید برای این مسئله هم چاره‌اندیشی شود. از طرفی پخش تعزیه در این ایام از طریق صداوسیما موجب شده است تا مردم رغبتی برای تماشای تعزیه در سطح شهر نداشته باشند. در گذشته دغدغه‌های مردم کمتر بود و تعزیه هم از صداوسیما پخش نمی‌شد و مردم فرصت کافی برای تماشای تعزیه در بازار داشتند.
پزشکیان همچنین گفت: علاوه بر تعزیه خوانی در روز هشتم ماه محرم در بازار سرپوشیده تاریخی اراک، در روزهای تاسوعا و عاشورا نیز تعزیه سیار به دلیل کثرت جمعیت در خیابان امام خمینی(ره) به طرف میدان ولیعصر(عج) اجرا می‌شود.
تعزیه به عنوان یکی از هنرهای دیرینه مردم ایران و استان مرکزی سالیان زیادی است که دیگر به سنت قدیم ترها در هر کوچه و برزن مشاهده نمی شود، روزگاری در جای جای ایران در ایام محرم در نقاط قابل توجهی از شهرها و روستاها تعزیه خوانان راویان بی همتای واقعه عاشورا بودند.
این سنت گرچه بواسطه پایه های اصیل و محکم اعتقادی و هنرمندانه اش همچنان پاربرجا مانده اما نسل جدید کمتر آن را می شناسد. در چنین شرایطی تعزیه سیار بازار اراک که برخلاف دیگر تعزیه ها خود به دیدار تماشاگرانش می رود و هنرمندانه آنان را با خود همراه می کند می تواند یکی از ویژه ترین فرصت ها برای آشنا کردن نسل جدید با این هنر و بیان ارزش هایی باشد که در قالب این هنر به یادگار مانده و باید باقی بماند.
برگزاری این آئین سراسر اعتقادی و هنری در قلب تجاری یک شهر، ابتکاری هنرمندانه از سوی بانیان آن بوده است تا مردمانی را که در هیاهوی زندگی روزمره و خرید و فروش و تجارت غرق شده اند، به شکلی استادانه و هنرمندانه برای لحظاتی از جهان مادی جدا کرده و به جهانی معنوی ببرد و جزء جزء واقعه ای را به آنان یادآوری کند که اگر نبود، چیزی از اسلام برایمان باقی نمی ماند.
انتهای پیام
