به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، برنامه گفتگوی ویژه خبری با موضوع روند انتخاب اعضای هیئت دولت چهاردهم میزبان آقای محمدجواد ظریف رئیس شورای راهبری انتخاب اعضای کابینه دولت چهاردهم بود.
سوال: روز‌های پرکاری را دارید درست است؟
ظریف: بله، بعد از یک مدتی استراحت و تدریس یک کم این چند هفته گرفتارتر شدم.
سوال: و مذاکرات خیلی پیچیده از هسته‌ای که سخت‌تر نیست آن مذاکرات؟
ظریف: همان حدود‌ها است، بله من خیلی خوشحالم که برای اولین بار بعد از انقلاب و شاید برای اولین بار در کشور یک روند جدیدی شروع شده برای این که مردم مشارکت داشته باشند، جامعه مدنی مشارکت داشته باشد در شکل گیری هیئت دولت.
سوال: این یک مدل ابداعی است یا از جایی الگو گرفته شده؟
ظریف: شرایط ما یک شرایط ویژه‌ای است، چون کشور‌های دیگر که یک سیستم دموکراتیک دارند، مردم سالاری دارند عموما احزاب هستند که این کار را انجام می‌دهند یعنی حزبی که به قدرت می‌رسد افرادی در آن حزب جایگاهی دارند، سوابقی دارند، تمرینی کردند برای یک کار، حالا اگر دولت ائتلافی باشد از احزاب مختلف، این آدم‌ها بالا می‌آیند ولی ما در جمهوری اسلامی چنین شرایطی را نداشتیم لذا معمولا بعد از انتخاب رئیس جمهور یک روندی شروع می‌شد که خیلی روند شفافی هم نبود، برای مشورت دادن به رئیس جمهور برای انتخاب اعضای هیئت دولت؛ این بار ما این روند را سعی کردیم شفاف‌تر بکنیم البته حتما با توجه به این که این اولین بار است که این تجربه را در ایران داریم حتما روند بی نقصی نخواهد بود و قبول می‌کنیم که یک شروع احتمالا قدری پرفراز و نشیب هم خواهیم داشت.
سوال: از چه نظر؟
ظریف: از نظر این که بالاخره یک تجربه جدیدی است هر تجربه جدیدی یک مقداری آزمون و خطا دارد البته ما سعی کردیم که از روش‌های علمی استفاده کنیم، از روش‌های مدیریتی استفاده کنیم برای انتخاب بهترین گزینه‌ها، اما یک نکته‌ای را هم من باید بگویم انتخاب وزرا حق رئیس جمهور است ما یک بازوی مشورتی هستیم که داریم مشورت می‌دهیم به رئیس جمهور و چند گزینه را به ایشان پیشنهاد می‌دهیم.
سوال: موافق هستید راجع به این فرآیند کلیات آن را جنابعالی فرمایید که اصلا این کارگروه‌ها به چه صورت تنظیم و انتخاب و بعد نامگذاری شدند و این اعضایی که به عنوان اعضای کارگروه انتخاب شدند بر اساس چه ساز و کاری انتخاب شدند و بعد این که وزرا با چه ساز و کاری به این کمیته‌ها معرفی می‌شوند؟
یک شورای راهبری ما تشکیل دادیم که این شورا هنوز یک روند بوده، با روسای کارگروه‌ها شروع شده، اول ۵ تا کارگروه ما درست کردیم، کار‌های دولت را تقسیم به ۵ گروه کردیم که سلیقه‌ای هم بوده می‌توانسته یکی به یک شکل دیگر انجام بدهد، بعضی‌ها نظرات و نقد‌هایی داشتند راجع به نحوه تقسیم شدن این‌ها، یک کارگروه سیاسی – امنیتی – دفاعی است که مسئولیت آن با بنده است که این کارگروه شامل وزارت کشور، وزارت دفاع، وزارت اطلاعات، وزارت دادگستری و سازمان انرژی اتمی و وزارت امور خارجه است. این نکته را هم عرض کنم که معاونت‌های ستادی رئیس جمهور به غیر از معاونت امور زنان فعلا در دستور کار ما نیست. معاونت‌های سازمانی هست، مثل سازمان محیط زیست، سازمان انرژی اتمی، بنیادشهید این‌ها را ما الان داریم بررسی می‌کنیم ولی معاونت‌های ستادی را گذاشتیم برای مراحل بعد.
حالا بعضی هایش مثل معاون پارلمانی نیاز باشد سریع‌تر انتخاب شود بعضی هایش عجله‌ای نیست ما فعلا تمرکزمان روی سازمان‌ها و مخصوصا وزرا است که باید آقای رئیس جمهور به مجلس ارائه بدهند. کارگروه بعدی که برادرمان جناب آقای دکتر طیب نیا زحمت تشکیل این کارگروه را کشیدند شامل ۴ تا کمیته است، کمیته وزارت اقتصاد دارایی، کمیته بانک مرکزی، البته بانک مرکزی یک چارچوب‌های قانونی دارد که ما هم به آن توجه داریم که باید در یک روندی این کار انجام شود ولی ما داریم آماده سازی می‌کنیم برای این که رئیس جمهور دارای انتخاب باشند برای آینده، کمیته سازمان برنامه و بودجه و کمیته وزارت صنعت، معدن و تجارت، این‌ها هم رفته در کارگروه اقتصادی؛ یک کارگروه فرهنگی داریم با مسئولیت آقای دکتر صالحی امیری که این کارگروه شامل وزارت آموزش و پرورش هست، وزارت فرهنگ و آموزش عالی است، حالا اگر وقتی قرار باشد معاونت علمی هم جایی بررسی بشود در همین جا بررسی می‌شود ولی فعلا در دستور کار نیست، ممکن است الان من ذهنم آخر شب خیلی یاری نکند، وزارت ارشاد هست، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است و اگر اشتباه نکنم وزارت ورزش و جوانان فکر می‌کنم؛ دوستان می‌توانند چارت من را در توئیت هم نگاه کنند، یک کارگروه اجتماعی داریم با ریاست آقای دکتر ربیعی که شامل وزارت رفاه هست، بنیاد شهید است، معاونت زنان ریاست جمهوری هست، سازمان حفاظت از محیط زیست هست.
سوال: به قول شما این که در دسترس هست می‌توانند کمیته‌ها را ببینند.
ظریف: بله و یک کارگروه زیربنایی هم داریم که آقای مهندس عبدالعلی زاده که رئیس ستاد انتخابات آقای دکتر پزشکیان بودند این کارگروه را هدایت می‌کنند که شامل کمیته وزارت نفت هست، وزارت راه و شهرسازی هست، وزارت ارتباطات هست و وزارت کشاورزی.
سوال: اعضای این کمیته‌ها بر چه اساسی انتخاب شدند؟
ظریف: اعضای این کمیته‌ها را ما یک ضابطه‌ای گذاشتیم که هر کمیته‌ای دو تا خبره دانشگاهی داشته باشد.
سوال: باز آنها را یک کمیته‌ای تعیین می‌کرد که مثلا در استاد دانشگاه مثلا چه کسانی باشند باز یک کمیته‌ای.
ظریف: نه دیگر، این‌ها را رئیس کمیته با کمک رئیس کارگروه و دبیر کارگروه که یکی از جوانان ما است این‌ها را تشکیل می‌دهند بعد می‌آید در شورای راهبری و این کمیته‌ها تصویب می‌شود، یک ترکیبی دارد از اقوام هست، بانوان هست، نماینده بخش خصوصی هست.
سوال: در همه این کمیته‌ها این ترکیب رعایت شده تقریبا؟
ظریف: بله این ترکیب مشترک بین همه کمیته‌ها است، دوستان ما خیلی سوال دارند که اعضای این کمیته‌ها چه کسانی هستند؟ ما تا امروز راجع به عضویت در این کمیته‌ها مشغول مشورت بودیم، ضمن این که بعضی از کمیته‌ها کارشان را شروع کردند و حتی سنجه‌های ویژه خودشان را در نظر گرفتند و بررسی کردند، چون ما یکسری سنجه‌های عمومی تصویب کردیم در کارگروه که بعضی از این سنجه‌ها، سنجه‌های وتویی هستند مثل پایبندی به مبانی جمهوری اسلامی و اسناد بالادستی، یا پایبندی به گفتمان رئیس جمهور جدید که گفتمان عدالت محور است و سایر نکات، یکی دیگر از سنجه‌های وتویی ما پاکدستی است، پاکدستی، صداقت این یعنی اگر کسی نداشته باشد اصلا ما دیگر سایر سنجه‌ها را راجع به آن بررسی نمی‌کنیم وتو و تمام می‌شود.
یکی دیگر هم نگرش ملی است، نداشتن گرایش. البته همه ایران یک رنگین کمانی از گروه‌ها و اقوام مختلف است و همین هم هست که ایران را بسیار غنی و زیبا کرده، اما اگر کسی می‌خواهد گرایش قوم گرایانه داشته باشد یا گرایش منطقه گرایانه داشته باشد این هم یک عامل وتویی هست، حالا این‌ها همه آمده و در یک جمعی شکل گرفته، این جمع قرار است که تایید بشود توسط این شورای راهبری و بعد معرفی خواهد شد، یعنی مردم نگران نباشند، مجموعا هم می‌شود یک چیزی حدود ۴۰۰-۴۵۰ نفر و این‌ها معرفی خواهند شد و علت این که هنوز معرفی نکردیم چند نکته است، یکی این که هنوز تمام نشده و دوم این که ما امروز تصویب کردیم و من صبح اطلاع رسانی کردم که برای این که جلوگیری از تعارض منافع بکنیم اگر فردی که الان عضو کمیته است نامزد برای یک وزارت و یا سازمانی شد، آن فرد کنار گذاشته می‌شود از آن کمیته و جای او را یک فرد مشابه می‌گیرد یعنی اگر آن فرد استاد دانشگاه بوده و نامزد شده، ایشان کنار می‌رود یک استاد دانشگاه دیگر جای او را می‌گیرد، الان اگر این فهرست منتشر بشود در آینده ضمن این که هنوز نهایی نشده و همه گمانه زنی‌ها و اسامی هم که داده شده بی اعتبار است.
سوال: این‌ها که بعضا منتشر می‌شود چیست؟
ظریف: بیخودی ذهن مردم را درگیرو نگران کرده، هیچکدام از این‌ها هنوز قطعی نشده چون هنوز ما داریم لیست یا فهرست نامزد‌ها را دریافت می‌کنیم، این هم لازم است شاید خوب است بگویم، ما یک فراخوان دادیم، یک بحثی بود که فراخوان عمومی بدهیم، دیدیم این شدنی نیست و ممکن است تعداد زیادی بیش از حد توان ما برای ما شرح حال و پیشنهاد بیاید و ما نتوانیم به آن رسیدگی بکنیم و بعد خود این باعث بشود که مردم احساس بکنند که خیلی جدی گرفته نشدند لذا چه کار کردیم؟ گفتیم ما این درخواست را از دو گروه بکنیم یکی از شخصیت‌های ملی، شخصیت‌های ملی از جناب اقای خاتمی، جناب آقای روحانی، جناب آقای دکتر حداد عادل، جناب آقای دکتر قالیباف، جناب آقای دکتر جلیلی، یعنی رقبای آقای دکتر پزشکیان در انتخابات، از همه این‌ها ما درخواست کردیم که شما نامزدهایتان را معرفی کنید، گروه دوم نهاد‌های جامعه مدنی اند یعنی از همه احزاب درخواست کردیم، از موتلفه تا جبهه اصلاحات که نامزدهایشان را بدهند، از انجمن‌های صنفی فعال، انجمن‌های علمی فعال، ما ممکن است مثلا بیش از صد انجمن علمی داشته باشیم در وزارت فرهنگ و آموزش عالی ولی اکثر این‌ها انجمن‌های غیر فعال باشند، انجمن‌هایی که از نظر وزارت علوم و فناوری این‌ها فعال هستند از این‌ها هم دعوت کردیم.
گروه‌های صنفی و همین طور اتاق بازرگانی، از همه این‌ها ما دعوت کردیم که نامزد معرفی کنند، گرچه پایان یعنی ضرب الاجل دریافت این نامزد‌ها بیست و پنجم بود ولی ما، چون یک کم دیر این روند شروع شد و دیر اطلاع رسانی شد، یک مقداری فرصت را بیشتر کردیم تا فردا هم نامزد‌هایی که برای ما بیاید بررسی خواهیم کرد و آن وقت این‌ها را می‌فرستیم به کمیته‌ها، لذا هنوز حتی ما نیاز نداریم کمیته هایمان قطعی شده باشند بخاطر این که هنوز ما نامزد‌ها را از جامعه مدنی دریافت نکردیم، این روند یک روندی است که ما چندین لایه داخل آن گذاشتیم و بیشتر این‌ها هم برای این است که ما اطمینان پیدا کنیم که یک، این روند شفاف است، دو، این روند فیلتر ندارد یعنی فیلتر آن همین خرد جمعی است دراین کمیته‌ها است و سوم این که تعارض منافع پیدا نمی‌شود.
مثلا ممکن است من یک آدم خیلی خوبی را برای کمیته سیاسی یا کمیته وزارت اطلاعات پیشنهاد کرده باشم به عنوان عضو، ولی یک نفر از یک سازمان جامعه مدنی ایشان را به عنوان وزیر پیشنهاد کند، ایشان به محض این که قرار شد وزارت او بررسی شود باید کنار برود، این نکاتی است که ما انجام دادیم، یک نکته دیگر هم بگویم که خیلی مهم است، ما گفتیم که ما هیچ لابی گری پشت صحنه نداریم، همه باید در کمیته بررسی بشود، لذا امروز به کمیته‌ها ابلاغ کردیم که هر یک از اعضای کمیته که با نامزدی بیرون کمیته جلسه بگذارد هر دو آنها فوری حذف خواهند شد، تا این که ما بتوانیم انشاالله با یک همکاری گروهی یک روند شفافی را شروع کنیم، ممکن است دشوار باشد.
سوال: ولی به نتیجه خوش بین هستید
ظریف: به نتیجه امیدوارم، باید ببینیم واقعا ما با نیت این که یک روند جدیدی را شروع بکنیم، امیدواریم این یک تجربه خوبی از مشارکت و مردم سالاری باشد و مردم هم نشان بدهند که آماده اند که با شکیبایی این روند را پیگیری کنند، قضاوت زودهنگام نکنند، هنوز ما تا روز مراسم تحلیف رئیس جمهور که اولین فرصتی است و ما امیدواریم بتوانیم از این اولین فرصت استفاده کنیم برای معرفی کابینه، گرچه رئیس جمهور بعد از تحلیف تقریبا یک ده روز دو هفته‌ای فرصت دارد برای معرفی ولی ما بخاطر این که می‌خواهیم سریع‌تر کار دولت جدید راه بیفتد امیدواریم زودتر بتوانیم این کار را بکنیم این مدت را با ما شکیبا باشند، نهایتا هم بالاخره این افراد اولا که رئیس جمهور تعیین می‌کند ما بین سه تا پنج نامزد به رئیس جمهور معرفی خواهیم کرد.
سوال: صرفا نظر مشورتی است و تحمیل نخواهید کرد.
ظریف: اصلا نمی‌توانیم این کار را بکنیم و شأن آقای پزشکیان هم این نیست و شما هم که با ایشان در مناظره‌ها حضور داشتید دیدید که ایشان زیر بار زورگفتن هیچ کس نمی‌رود یعنی یکی از خصوصیات بارز ایشان شجاعت ایشان است و آزادگی ایشان است، لذا ما هم یک بازوی مشورتی هستیم و ما هم حد خودمان را می‌دانیم ما یک بازوی مشورتی که می‌خواهیم به رئیس جمهور منتخب کمک کنیم که بتواند از این خرد جمعی استفاده کند، بعد هم رئیس جمهور هم که افرادی را معرفی می‌کند به مجلس می‌روند، مجلس این افراد را بررسی می‌کند، البته ما به ریاست محترم مجلس، هیئت رئیسه محترم مجلس و نمایندگان محترم مجلس اطمینان داریم که با توجه به تاکیداتی که مقام معظم رهبری فرمودند که دیگر دوران رقابت تمام شد و الان دوران رفاقت و همکاری شروع شده، با همین فرمان ما هم با همین دست فرمان جلو رفتیم و امیدواریم و یقین داریم که دوستان ما هم با همین دست فرمان جلو می‌آیند و انشاالله یک آینده بهتری را برای نسل جدید کشور بتوانیم رقم بزنیم.
سوال: در حکم جنابعالی هم آقای دکتر پزشکیان رئیس جمهور منتخب تاکید کردند استفاده از ظرفیت‌ها و سلایق مختلف در گروه‌های سیاسی و هم جنابعالی اشاره کردید که فراخوانی دادید از همه خواستید که گزینه هایشان را به شما معرفی کنند، سوال این است که آیا آنها هم استقبال کردند؟ مشارکت داشتند؟
ظریف: تا آنجایی که من خبر دارم، چون این‌ها دست من نمی‌آید، این‌ها می‌رود در دبیرخانه و دبیرخانه این‌ها را در این کارگروه‌ها قرار میدهد در فضای مجازی کارگروه‌ها ....
ادامه دارد....
